Yükseköğrenim Mezunu İşsizlerde İşsizliğin Psikolojik Sonuçları ve İşsizlik Süresi İlişkisi: Çanakkale Örneği

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 2, 24 - 47, 17.12.2018

Ebru Kanyılmaz Polat , Bünyamin Bacak

Öz

İşsizlik
olgusu, bireyleri ücret gelirinden yoksun bırakması nedeniyle öncelikle ve
çoğunlukla ekonomik boyutu ile ele alınan bir kavramdır. Ancak işsizliğin
ekonomik boyutu yanında psikolojik anlamda da bireyler üzerinde ciddi etkileri
olduğu bilinmektedir. Özellikle işsizlik sürecinin uzaması, işsizliğin neden
olduğu psikolojik sorunları arttırabilmekte, bireylerin iş bulma ümidini
kırarak bireyleri işgücü piyasalarından uzaklaştırabilmektedir. Bu çalışmada
Çanakkale ilinde yükseköğrenim mezunu işsiz bireylerin psikolojik durumu ve
işsizlik süresi arasındaki ilişkisi araştırılmıştır. Genel Sağlık Anketi ile
315 yükseköğrenim mezunu işsizden toplanan veriler, Çanakkale ilinde
yükseköğrenim mezunu işsizlerin yarısından fazlasının yüksek depresyon riskinde
olduğunu göstermiştir. İşsizlik süresi ile depresyon riski arasında bir
ilişkinin varlığı tespit edilmiştir. İşsizlik süresi boyunca depresyon riski
puanları Evre Teorisine benzer şekilde dalgalanmalı bir seyir izlemiştir.

Anahtar Kelimeler

İşsizlik, İşsizlik Psikolojisi, Yükseköğrenim, Çanakkale

Kaynakça

• Aksoy, H.H. (2001). “İşsizlik- Eğitim İlişkisine Genel Bir Bakış ve Gelecekte İzlenecek Politikalara İlişkin Görüşler”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: 32, Sayı: 1-2, 129- 138.
• Aypek, N.; Ban, Ü.; Güzel, A.; Küçüközmen, C.; İltaş, Y. (2009). Ekonomik Terimler Sözlüğü, Ekonomi, İşletme, Finans, Bankacılık, Borsa ve Dış Ticaret, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Ayvaz, S.; Hocaoğlu, Ç.; Tiryaki, A.; Ak, İ. (2006). “Trabzon İl Merkezinde Doğum Sonrası Depresyon Sıklığı ve Gebelikteki İlişkili Demografik Risk Etmenleri”, Türk Psikiyatri Dergisi, 17 (4), 243- 251.
• Beveridge, W. (2014). Full employment in a Free Society: a Report, Routledge, Taylor & Francis Group, London and New York.
• Biçerli, M.K. (2011) Çalışma Ekonomisi, Beta Yayınları, İstanbul.
• Butchart, E. (1997). “Unemployment and Non-Employment in Interwar Britain”, University of Oxford, Discussion Papers in Economic and Social History, No: 16, May.
• Broman, C.L.; Hamilton, L.; Hoffman, W. S. (1996). “The Impact of Unemployment on Families”, Michigan Family Review, Vol: 2, No: 2, Winter. 83- 91.
• Can, H.; Soysal, Ş.; Yalçın, K.; Yalçın, G. (2008).“Bir Semt Polikliniğine Sağlık Hizmeti Almak İçin Başvuran Emekli Bireylerde Gözlenen Depresif Belirtiler ve Sağlık Anlayışının İncelenmesi”, New/ Yeni Symposium Journal, Temmuz, Cilt: 46, Sayı: 3, 122- 129.
• Chen, J.; Yun, J. C.; Kota M.;Yasuyuki, S.; Saki S.; (2012). “Recession, Unemployment, and Suicide in Japan. Japan Labor Review 9. 75–92.
• Clark, A.E.; Oswald A.J. (1994). “Unhappiness and Unemployment”, Economic Journal, May 94, Vol: 104, No: 424, 648, 659.
• Cooper, D., McCausland, W. D. and Theodossiou, I. (2008). “Unemployed, Uneducated and Sick: the Effects of Socio-Economic Status on Health Duration in the European Union”, Journal of the Royal Statistical Society, Series A (Statistics in Society), 171 (4), 939-952.
• Creed, P.A.; Klisch, J. (2005). “Future Outlook and Financial Strain: Testing the Personal Agency and Latent Deprivation Models of Unemployment and Well-Being”, Journal of Occupational Health Psychology, Vol: 10, No:3, 251- 260.
• Çizel, R. B.; Güzeller, C. O.; Mütevellioğlu, N. (2011), “İşsizliğin Psikolojik Sonuçları: Antalya Örneği”, Çalışma İlişkileri Dergisi, Temmuz, Cilt: 2, Sayı: 1, 26-41.
• Darity, W.; Goldsmith, H.A.; (1996) “Social Psychology, Unemployment and Macroeconomics”, Journal of Economic Perspectives, Volume: 10, Number: 1, Winter.
• Ekin, N. (1971). Gelişen Ülkelerde ve Türkiye’de İşsizlik, İstanbul Üniversitesi Yayını, Yayın No: 1625, İktisat Fakültesi Yayın No: 296, İstanbul.
• Ekin, N, (2003). “Türkiye’de İşsizlik: İş Aramayan İşsizler- Kırsal Yoksullar- Kentsel Kayıt Dışı Yapay İstihdamdakiler- Açık İşsizler”, İş Hukuku ve İktisat Dergisi (Kamu- İş), Cilt: 7, Sayı: 2, 115-134.
• Elliott, R.F. (1997). Karşılaştırmalı Çalışma Ekonomisi, Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, Yayın No: 210, Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Eisenberg, P; Lazarsfeld, P.F. (1938). “The Psychological Effects of Unemployment”, Psychological Bulletin, 35, June, 358-390.
• Fielden, S. L; Marilyn J. Davidson; “Stress and Unemployment: A Comparative Review and Research Model of Female and Male Manager”, British Journal of Management, Vol: 10, 63- 93.
• Eskin, M. (2000), “Ergen ruh sağlığı sorunları ve intihar davranışıyla ilişkileri”, KlinikPsikiyatri Dergisi, 3(4), 228- 234.
• Fielden, S.L.; Davidson, M.J. (1996). “Stress and Unemployment: A Comparative Review and Research Model of Female and Male Manager”, British Journal of Management, Vol: 10, 63- 93.
• Ford, E.; C. Clark; S. McManus; J. Harris, R. Jenkins, P. Bebbington, T. Brugha, H. Meltzer, S.A: Stansfeld, (2010). “Common Mental Disorders, Unemplyment and Welfare Benefits in England”, Public Health, 124, 675-681.
• Fryer, D. (1992). “Psychological or Material Deprivation: Why Does Unemployment Have Mental Health Consequences?”, Understanding Unemployment, enw Perspectives on Active Labour Market Policies, (Edt: Eithne McLaughlin), Routledge, 103-125.
• Fryer, D. (1997). “International Perspectives on Youth Unemployment and Mental Health: Some Central Issues”, Journal of Adolescence, Vol: 20, 333-342.
• Galic, Z. (2007). “Psychological Consequences of Unemployment: the Moderating Role of Education”, Review of Psychology, Vol: 14, No: 1, 25- 34.
• Goldberg, D., Gater, R., Sartorius, N., Ustun, T., Piccinelli, M., Gureje, O. (1997). “The Validity of Two Version of the GHQ in the WHO Study of Mental İllness in General Health Care”, Psychol Med 27, 191-197.
• Grant, S.; Barling, J. (1996). “Linking Unemployment Experiences, Depressive Symptoms, and Marital Functioning: A Mediational Model”, Job Stress in a Changing Workforce: Investigating Gender, Diversityi and Family Issues (Edt: Joseph Hurrell, Jr Joseph), Washington DC, US, American Psychological Association, xix, 311- 327.
• Hepworth, S.J. (1980). “Moderating Factors of the Psychological Impact of Unemployment” Journal of Occupational Psychology, 53,. 139-145.
• Hoare, P.N. (2007). “The Unemployment Experience: Psychological Factors Influencing Mental Health, Coping Behaviours, and Employment Outcomes”. Southern Queensland Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Hoare, N.; Machin A. (2009). “Some Implications of the Psychological Experience of Unemployment”, Australian Journal of Career Development, Volume: 18 (3), 57-61.
• http://laborsta.ilo.org/applv8/data/c3e.html (Erişim tarihi: 13.05.2013)
• http://www.ilo.org/public/english/bureau/stat/download/res/ecacpop.pdf (Erişim Tarihi: 21.03.2014)
• Jackson, P.R.; Warr, P.B. (1984). “Unemployment and Psychological ill health: the Moderating Role of Duration and Age”, Psychological Medicine, 14, 605-614.
• Jahoda, M. (1981). “Work, Employment, and Unemployment”, American Psychologist, February, Vol: 36, No: 2,. 184- 191.
• Jahoda, M. (1982). Employment and Unemployment: a Social-Psychological Analysis, Cambridge University, London.
• Kapuvari, V. (2011). “Psychological Effects of Economic Recession and Unemployment”, European Journal of Mental Health, Vol: 6, 83-93.
• Kelleci, M.; Aştı, N.; Küçük, L. (2002), “Bir Sağlık Ocağına Başvuran Kadınların Genel Sağlık Anketine Göre Ruhsal Durumları”, Cumhuriyet Üniversitesi, Hemşirelik Yüksek Okulu, 7 (2), 11- 14.
• Kerr, L; Carson, E.; Goddard, J. (2002). Contractualism, Employment Services and Mature-age job seekers: The Tyranny of Tangible outcomes. The Drawing Board: An Australian Review of Public Affairs, 3, 83-104.
• Kıcır, B. (2010). “Üniversite Son Sınıf Öğrencilerinde İşsizlik Kaygısı: Psikolojik Etmenler Açısından Bir İnceleme”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Ankara.
• Kılıç, C. (1996). “Genel Sağlık Anketi: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması”, Türk Psikiyatri Dergisi, 7 (1), 3-9.
• Klangaard, S.K. (2011). “Unemployment as a Psycho-Social Stressor during Economic Recession, Well-being in Employed vs. Unemployed workers in Iceland”.http://skemman.is/stream/get/1946/7442/19884/1/BS_thesis_2011.pdf (Erişim Tarihi: 05.01.2014)
• Kroll, L.E.; Lampert, T. (2011), “Unemployment, Social Support and Health Problems”,Dtsch Arztebl Int, 108 (4), 47- 52.
• Kumaş, H. (2001). “İşsizliğin Psiko-Sosyal Boyutu ve Çalışma Yaşamına İlişkin Değerler Üzerindeki Etkileri”, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 4, Ekim Kasım Aralık, İzmir.
• Kurt, Ş. (2006). “İşsizliğin Psiko-Sosyal Sonuçları ve Türkiye Üzerine Muhtemel Etkileri”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı: 54, 357-379.
• Kümbül Güler, B. (2005). “İşsizlik ve Yarattığı Psiko-Sosyal Sorunların Öğrenilmiş Çaresizlik Bağlamında İncelenmesi”, İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt: 55, Sayı: 1, 373-394.
• Lakey, J.; Mukherjee, A.; White, M. (2001). “Youth Unemployment, Labour Market Programmes and Health, A Review of the Literature”, Policy Studies Institute, University of WestMinster.
• Machin, St.; Manning, A (1998). “The Causes and Consequences of Long-Term Unemployment in Europe”, Centre for Economic Performance, Paper No: 400, İngiltere.
• Maddocks, H. L. (2012). “Underemployment, Unemployment, and Mental Health”, The School of Graduate and Postdoctoral Studies, The University of Western Ontario, Canada, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• McKee-Ryan, F.; Z. Song; Wanberg, C. R.; Kinicki, A.J. (2005). “Psychological and Physical well-being During Unemployment: a Meta-Analytic Study”, Journal of Applied Psychology, 90 (1), 53-76.
• Mlomo, V. C. (1996). “Psychological Correlates of Unemployment: Low Self- Esteem and Depression”, Zululand Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Güney Afrika.
• Muller, J., Delahaye, B,; Winocur, S.; Hicks, R. (1996). “The Psychological Impacts of Long-Term Unemployment, Sex Differences and Activity: a Case Study Analysis” Journal of Applied Social Behaviour, 3, 1, 30-43.
• Murphy, G.C.; Athanasou, J.A.(1999). “The Effect of Unemployment on Mental Health”, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 72, 83-99.
• Mütevellioğlu, N.; Çizel, R.B. (2010). “İşsizlik ve Sosyal Haklar: Bir Alan Araştırmasının Bulguları”, II. Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu, Pamukkale Üniversitesi, 4-6 Kasım, Denizli.
• Özdemir, H.; Rezaki, M. (2007). “Depresyon Saptanmasında Genel Sağlık Anketi- 12” Türk Psikiyatri Dergisi, 18 (1), 13-21.
• Özgüven, A. (1997). İktisat Bilimine Giriş, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Öztürk, C.; Aktaş, B. (2007). “Hemşirelik Öğrencilerinin Genel Sağlık Durumları ve bunu Etkileyen Bazı Özelliklerinin İncelenmesi”, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10: 2, 58- 65.
• Paul, K. I. (2005). “The Negative Mental Health Effect of Unemployment: Meta-Analyse of Cross-Sectional and Longitudinal Data”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erlangen Üniversitesi, Almanya.
• Paul, K.I.; Moser, K. (2009). Unemployment impairs mental health: Meta-analyses. Journal of Vocational Behavior, 74(3), 264-282.
• Pillay, A.L.; Sargent, C.A. (1999). “Relationship of Age and Education with Anxiety, Depression, and Hopelessness in a South African Community Sample”, Perceptual and Motor Skills, 89, 881- 884.
• Rosas, G.; Giovanna, R. (2010). “Gençlerin İstihdamıyla İlgili Ulusal Eylem Planlarının Hazırlanmasına Yönelik Kılavuz”, Uluslararası Çalışma Ofisi, ILO, Ankara.
• Savcı, İ. (2009). “İşsizliği Yaşamak ve Başa Çıkmak”, Sosyal Politikada Güncel Sorunlar, Sosyal Politika Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Yayın No: 596, Ankara, 381-396.
• Schaufeli, W.B.; VanYperen N.W. (1992). “Unemployment and Psychological Distress Among Graduates: A Longitudinal Study”, Journal of Occupational Psychology, 65, 291-305.
• Sersic, D.M.; Sverko, B.; Galesic, M. (2005). “Unemployment and Dimensions of Subjective Health: Exploring Moderating Effects of Age”, Studia Psychologica, 47 (part 3), 221-234.
• Seyidoğlu, H. (1992). Ekonomik Terimler Ansiklopedik Sözlük, Güzem Yayınları, No: 4, İstanbul.
• Stankunas, M.; Kalediene, R.; Starkuviene, S.; Kapustinskiene, V. (2006). Duration of Unemployment and Depression: a Cross-Sectional Survey in Lithuania”, BMC Public Health, 6: 174, ss. 1-9.
• Stokes, G.; Cochrane, R. (1984). “A Study of the Psychological Effects of Redundancy and Unemployment”, Journal of Occuational Psychology, Vol: 57, 309-322.
• Swinburne, P. (1981). “The Psychological Impact of Unemployment on Managers and Professional Staff, Journal of Occupational Psychology, Vol: 54, 47- 64.
• Pilgrim T. (1938). Men Without Work, Cambridge.
• TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Çanakkale 2013, TÜİK Yayınları, Eylül, Ankara, 2014.
• TÜİKa; İllerde Yaşam Endeksi Gösterge Değerleri, 2015, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1106 (Erişim Tarihi: 05.06. 2016).
• TÜİKb; Adrese Dayalı Nüfus Kayıt İstatistikleri; Yıllara Göre İl Nüfusları: www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1059 (Erişim Tarihi: 16.03.2015).
• TÜİKc, İşgücü İstatistikleri, Eğitim Durumuna göre İşgücü Durumu, Eylül 2016, Eylül 2017,http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007 (Erişim Tarihi: 11.04. 2018).
• Walsh, S.; Jackson, P.R. (2011). “Partner Support and GEnder: Contexts for Coping with Job Loss”, Journal of Occupaitonal and Organizational Psychology, Sept. Vol: 68, Iss: 3, 253- 268.
• Wanberg,C.R.; Kammeyer-Muelleri, J.D.; Shi, K. (2001). “Job Loss and the Experience of Unemployment: International Research and Perpectives”, Handbook of Industrial, Work and Organizational Psychology, Volume 2, Edt: Neil Andersen, Deniz S. Ones, Handan Kepir Sinangil, Chockalingam Viswesvaran, Sage Publications.
• Warr, P. (1984). “Work and Unemployment”, Handbook of Work and Organizational Psychology, (Ed: P.J. D. Drenth, H. Thierry, P.J. Williems and C. J. De Wolff), Volume:1, John Wiley & Sons Yayınları, 413- 443.
• Warr, P.; Jackson, P. (1984). “Men without Jobs: Some Correlates of age and Length of Unemployment”, Journal of Occupational Psychology, Volume 57, Issue1, March, 77-85.
• Warr, P.; Jackson, P.; Banks, M. (1982). Duration of Unempoyment and Psychological Weel-being in Young Men and Women, Current Psychological Research, 2, 207- 214.
• Warr; P; Jackson, P. (1987). “Adapting to the Unemployed Role: A Longitudinal Investigatiion”, Social Science & Medicine, 25/ 11, 1219- 1224.
• Warr, P.; Jackson, P.; Banks, M. (1988). “Unemployment and Mental Health: Some British Studies”, Journal of Social Issues, Vol: 44, No: 44, 47- 68.
• Waters, L. E.; Moore, K.A. (2002), “Predicting Self-Esteem During Unemployment: the Effects of Gender, Financial Deprivation, Alternate Roles, and Social Support”, Journal of Employment Counselling, December, Vol: 39, ss. 171- 189.
• Winefield, A.H.; Tiggemann, M.; Winefield, H.R.; Goldney, R.D. (1993). Growing up with Unemployment: A Longitudinal Study of its Psychological Impact, Routledge, London.
• Van Hoye, G.; Lootens, H. (2013). “Coping with Unemployment: Personality, Role Demands, and Time Structure”, Journal of Vocational Behaviour, 82, 85- 95
• Vansteenkiste, M.; Lens W.; De Witte, H.; Feather, N.T. (2005). “Understending Unemployed People’s Job Search Behaviour, Unemployment Experience and well-being: a Comparison of Expectancy-Value Theory and Self-Determination Theory”, British Journal of Social Psychology, Vol: 44, ss. 269-287.
• Vinokur, A.D.; Price, R.H.; Schul, Y. (1995). “Impact of the Jobs intervention on Unemployed Workers Varying in risk for Depression”, American Journal of Communication Psychology, Vol: 23, No: 1, 39- 74.
• Yılmaz, N. (2002). “Predicting Psychological Well-Being of the Turkish Unemployed: The Role of Self- Esteem, Negative Mood, and Job Search Motivation”, Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, Ankara.
• Yılmaz, T.; Fidan, F.; Karataş, V. (2004). “İşsizliğin Sosyo-Psikolojik Sonuçları: Sosyo-Demografik Özelliklere Göre Bireylerin Tutumları Bir Alan Araştırması”, Sosyal Siyaset Konferansları, İstanbul, DÜ Yayınları, 48. Kitap,. 163-183.
• Yüksel, İ. (2003). “İşsizliğin Psiko-Sosyal Sonuçlarının İncelenmesi (Ankara Örneği), Cumhuriyet Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 4, Sayı:2, 21-39.
• Yüksel, İ. (2005). “İşsizlik Olgusunun Psikolojik Boyutu: Görgül Bir Araştırma”, Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 60-3,. 255- 274.
• Zagożdżon P,; Parszuto J,; Wrotkowska M,; Dydjow-Bendek D. (2014). “Effects of Unemployment on Cardiovascular Risk Factors and Mental Health”, Occupational Medicine, Sep; 64 (6), 436- 441.
• Zaim, S. (1997) Çalışma Ekonomisi, Filiz Kitabevi, İstanbul.