İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Açısından Soma ve Zonguldak Madenlerinin Karşılaştırılması

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 1, 30 - 62, 31.01.2024

Atanur Karaahmetoğlu

Öz

İş sağlığı ve güvenliğini tehlikeye düşüren etkenler çeşitlilik gösterebilmektedir. Özellikle maden ocaklarında iş sağlığı ve güvenliği açısından birçok tehlike bulunmaktadır. Zira maden ocakları doğası gereği çok tehlikeli ve riskli alanlardır. Maden ocakları kaza riski çok yüksek alanlardır. Ayrıca madenlerde gaz, toz, basınç, sıcaklık, kirli hava, yetersiz havalandırma gibi olumsuzluklar da bulunmaktadır. Ancak, bu risklerin azaltılması mümkündür. Bunun için maden ocağında iş sağlığı ve güvenliği kurallarına riayet edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir. Bu açıdan Soma ve Zonguldak madenleri bazı noktalarda birbirinden farklılık göstermektedir. Zira her iki madende iş sağlığı ve güvenliğine dönük uygulanan sistem, uygulanana çalışma modeli ve maden çıkartma teknikleri birbirinden farklılık göstermektedir. Dolayısıyla her iki madende oluşturulan iş sağlığı ve güvenliği sistemi birbirinden farklıdır. Bu çalışmada bu farklılıkları saptamak adına iş sağlığı ve güvenliği açısından Soma ve Zonguldak madenleri incelenmiştir. Bu şekilde iş sağlığı ve güvenliği açısından Soma ve Zonguldak madenleri arasında bir karşılaştırma yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İş Sağlığı ve Güvenliği, Maden, Soma Madenleri, Zonguldak Madenleri, Maden Güvenliği

Kaynakça

• Akı, E. (2014), "6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve Çalışma Yaşamına Etkileri", Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15 (Özel Sayı) 3-24.
• Akpınar, T. (2018), İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku, 1. Baskı, Ankara, Ekin Kitapevi.
• Akpınar T. ve Çakmakkaya B. Y. (2014) "İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından İşverenin Risk Değerlendirme Yükümlülüğü", Çalışma ve Toplum, Sayı 40, 273-304.
• Bakioğlu A. (2022), Büyük Madenci Yürüyüşü Zonguldak'ın Büyük Grevi (1990-1991), 1. Baskı, İstanbul, İletişim Yayıncılık.
• Bıyıkcı E. T. (2010), İş Sağlığı ve Güvenliğinin Sağlanmasında İş Güvenliği Uzmanlığı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, (2015), Yer Altı ve Yer Üstü Kömür Ocakları ile Yer Altında Faaliyet Gösteren Diğer Maden Ocaklarında Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Programlı Teftiş Sonuç Raporu, Ankara, ÇSGB.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Eğitim ve Araştırma Merkezi, (2017), Türkiye'de İş Sağlığı ve Güvenliği Algısı Araştırma Raporu, Ankara, ÇSGB.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, (2016), İşyerleri İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Çalışma Rehberi, Ankara, ÇSGB.
• Çeştepe H., Vergil H., Dökmen G., Şükrüoğlu D., Bayramoğlu M. F. (2016), Madencilik Sektörünün Zonguldak İlindeki Yeri ve Önemi: Ekonometrik ve İstatistiki Yönlerle Analiz, Zonguldak, Bülent Ecevit Üniversitesi Yayınları.
• Eddington, J. (2006), An Historical Explanation of the Development of Occupational Health and Safety and the Important Position It Now Occupies in Society, ABC, Brisbane, Australia.
• Fauser H. (1972), "Kesici Yükleyici Kazı Makineleri", Bilimsel Madencilik Dergisi, 11 (6), s. 13-30.
• Filizöz, B. ve Kocabacak, A. (2016), Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları, 11. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Gürbüz T. (2014), 6356 Sayılı Sendikalar Ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun Avrupa Birliği Ve Uluslararası Çalışma Örgütü Normları Bakımından Değerlendirilmesi, Uzmanlık Tez, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı.
• Güven T. (2015), Zonguldak Kozlu’da Kömür Madenciliği: İşletmecilik ve Çalışma Hayatı (1848-1921), Zonguldak, Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Güzel A. (2016), Sosyal Güvenlik Hukuku, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• İşler M. C. (2014) “Uluslararası Kaynaklar ve 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu”, ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi, 2(2) 53-65.
• Jonathan, G, K, ve Mbogo R. W. (2016) "Maintaining Health and Safety at Workplace: Employee and Employer’s Role in Ensuring a Safe Working Environment", Journal of Education and Practice 0 (29) 1-7.
• Kadiroğulları K. (2016), Madenlerin Yerüstü Tesislerindeki Gürültü Maruziyetinin Değerlendirilmesi, Uzmanlık Tezi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı.
• Kaştan Y. (2016), "Osmanlı imparatorluğunda kömür ocaklarının işletmesi (1839-1918)", Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 2(2) 1-26.
• Kılkış İ. (2012), "İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Verme Yükümlülüğü Üzerine Bir İnceleme", Çalışma İlişkileri Dergisi, 3 (1) 23-47.
• Kılkış İ. (2013) "İş Sağlığı ve Güvenliği’nde Yeni Dönem: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (İSGK)", İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 15 (1) 17-41.
• Koca H., (2011), “Zonguldak Havzası’nda Maden Kömürü Üretimi İle Başlayan Çalışma ve Kentleşme Koşullarının Yöre Halkı Üzerindeki Etkileri”, 38. ICANAS Bildirileri, II. Cilt: Çevre, Kentleşme, Sorunları ve Çözümleri, Ankara, AKDYK Yayını, 581-598.
• Koç Y. (2016), Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi Osmanlı'dan 2016'ya, Ankara, Epos Yayınları.
• Kol İ. (2016), İş Sağlığı ve Güvenliğinde Operasyonel Dsiplin, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gedik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kökten M. ve Avınç O. (2014), "6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda İşveren Yükümlülükleri ve Tekstil Sektörü Açısından Bir Bakış, Tekstil ve Mühendis, 21 (93) 33-47.
• Kurt R. (2013), Herkes İçin İş Sağlığı ve Güvenliği Rehberi, (1. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Maden Tetkik Arama, (2020), Maden Cevheri, https://www.mta.gov.tr/v3.0/arastirmalar/komuraramaarastirmalari# :~:text=E%C3%9CA% C5%9E%20ve%20TK%C4%B0%20 sahalar %C4%B1nda%201. 658,%C3% BClkemiz% 20 rezervi%20ise%20 %130 %20artt%C4%B1r%C4%B1lm%C4%B1% C5 %9Ft%C4 % B1r. (19.03.2021).
• Mollamahmutoğlu H. (2014), Bireysel İş Hukuku, 6. Baskı, Ankara, Turhan Kitapevi.
• Müftüoğlu B. G. ve Tanış B. (2010), "21. Yüzyılda Zonguldak Maden İşletmelerinde Çalışma Hayatı: Bir Kesit-Tek Gerçek", Çalışma ve Toplum, Sayı, 25, 185-216.
• Özdemir E. (2020), İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku Dersleri, 1. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Öztoprak S. (2015), Kömür Ocaklarının Özel Hukuk Kişileri Tarafından İşletilmesi, 1. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Özveri M. (2015), İşçi Sağlığı İş Güvenliği ve İş Cinayetleri, İstanbul, Birleşik Metal-İş Yayını.
• Poyraz E. (2016), İş Hukuku Şemalı Anlatımlı, 7. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Selek H. S. (2018), İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Temel Konular, 2. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Songur L. ve Songur G. (2018), "Ekonomik Büyümede İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Önemi ve Sosyal Tarafların Sorumlulukları", Akademik Bakış Dergisi. Sayı, 68, 43-55.
• Sümer H. H. (2016), İş Hukuku, 21. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Sümer H. H. (2017), İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku, 1. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Süzek S. (2017), İş Hukuku, 13. Baskı, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Şen M. (2015), "İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramı Tarihsel Gelişim ve Dayanakları", MÜHFD, 4 (1) 117-143.
• Şengül H. T. ve Aytekin E. A. (2017), "Devletin Zonguldak Kömür Havzası’nda İşçi Sınıfı Kimliği Üzerindeki Etkisine Dair Bazı Notlar", Barutçu, A. ve Uzar Özdemir, F. (der.), Yüz Karası Değil, Kömür Karası: Zonguldak, İstanbul, İletişim Yayıncılık, s. 19-36. TKİ bünyesinde faaliyet gösteren Eğe Linyit İşletmeleri Müessesesi verileri (20.05.2022).
• TMMOB, (2014), Soma Maden Faciası TMMOB Raporu, Ankara, TMMOB.
• Tozkoparan G. ve Taşoğlu J. (2011), "İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları İle İlgili İşgörenlerin
• Tutumlarını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma", Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XXX (1) 181-209.
• Türkiye Kömür İşletmeleri, (2021), http://www.tki.gov.tr/depo/2017%20K %C3%B6m%C3%BCr %20Sekt%C3 % B6r %20Raporu _21_02_ 19. pdf (12.05.2022).
• Türk Sosyal Bilimler Derneği, (2016), İki Yılın Ardından Soma Maden Faciası Raporu, Türk Sosyal Bilimler Derneği.
• Türkiye Taşkömürü Kurumu, (2021), Kömürün Tarihçesi, http://www.taskomuru.gov.tr/index. php?page=sayfagoster &id=25 (18. 05.2022).
• Uluslararası Çalışma Örgütü, (2016), Türkiye Kömür Madenciliği Sektöründe Sözleşmesel Düzenlemeler: Gerçekleşme Biçimleri, Boyutları, Nedenleri, Yasal Nedenleri ve İSG Üzerindeki Etkisi, Ankara, ILO Türkiye Ofisi.
• Yamakoğlu, E. (2016), İşverenin İşyeri Hekimi İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırma Yükümlülüğü, 1. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım A. E. (2018) "Zonguldak Madencilerinin Sorunlarına Yönelik Sendikal Basının Katkıları: İşçi Sendikası Örneği", Çalışma ve Toplum, Sayı, 59, 2229-2260.
• Yılmaz F. (2009), Avrupa Birliği ve Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliği: Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliği Kurallarının Etkinlik Düzeyinin Ölçülmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yılmaz, M. (2013) "Kamu Kurumlarında İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun Uygulanması", ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi, 1 (2) 39-51.