Odyan Efendi ve Gizli Görevi: Midhat Paşa’nın Talimatıyla Kanun-i Esasi ve İstanbul Konferansı İçin Paris ve Londra’da Destek Arayışı

Yıl 2021, , 99 - 129, 13.07.2021

Mustafa Malhut

https://doi.org/10.30517/cihannuma.970808

Öz

Osmanlı-Türk anayasa tarihinin mihenk taşı olan Kanun-i Esasi, hem dâhili gelişmelerin bir sonucu hem de dış baskıya karşı düşünülen bir çözümdü. İlan edildiği zaman uluslararası boyutta beklenen tesiri sağlayamadı. Aksine İstanbul Konferansı’nın ilk gününde ilan edilen Kanun-i Esasi, konferanstaki temsilciler tarafından alelade bir gelişmeymiş gibi umursanmadı. Dönemin monarşik imparatorluklarından birinin anayasalı sürece adım atmasının önemi ve değeri layıkıyla anlatılmalı ve bu konudaki samimiyet garanti edilmeliydi. Ayrıca İstanbul Konferansı’nda Osmanlı Devleti’ne sunulan tekliflerin kabul edilemeyeceği ve bu tekliflerin doğuracağı müşkülat etraflıca açıklanmalı, Rusya’ya karşı İngiltere ve Fransa’nın desteği elde edilmeliydi. Tüm bu sebeplerle Sadrazam Midhat Paşa, güvendiği dostlarından ve yakın çalışma arkadaşlarından olan Nafıa Müsteşarı ve danışmanı Odyan Efendi’yi özel ve gizli bir görevle Paris ve Londra’ya gönderdi.
Bu çalışmada öncelikle Odyan Efendi’nin hayatına, seyahatine ve dönemin koşullarına değindikten sonra Osmanlı ve İngiliz kaynaklarının karşılıklı ve karşılaştırmalı analizi ile Odyan Efendi’nin Londra ve Paris görüşmelerine yer verilecektir. Böylece Osmanlı modernleşmesi sürecindeki bir kesitin Avrupa’daki yansımaları ile Osmanlı modernleşme çabalarına Büyük Güçlerin yaklaşımı ve tepkisi sergilenecektir.

Anahtar Kelimeler

Odyan Efendi, Kanun-i Esasi, İstanbul Konferansı, Midhat Paşa, Londra ve Paris

Odian Efendi and his Secret Mission: Seeking Support in Paris and London for Kanun-i Esasi and Istanbul Conference by the Directive of Mithat Pasha

Öz

Kanun-i Esasi, the cornerstone of the Ottoman-Turkish constitutional history, was both a result of internal developments and a solution to counter external pressure. When it was announced, it could not achieve the expected international impact. On the contrary, Kanun-i Esasi, announced on the first day of the Istanbul Conference, was ignored by the representatives at the conference as if it was an ordinary event. As one of the monarchies of the period stepped into the constitutional process, the importance and value of this process should be properly explained and the sincerity in this matter should be guaranteed. The proposals submitted to the Ottoman State at the Istanbul Conference would not be accepted either. The difficulties caused by these proposals should be explained in detail. The support of Britain and France against Russia should be obtained. For all these reasons, Grand Vizier Mithat Pasha sent Undersecretary of Public Works and his adviser Odian Efendi, one of Mithat Pasha’s trusted friends and close colleagues, to Paris and London on a special and secret mission.
In this study, firstly, Odian Efendi’s life, his travel and the conditions of the period will be examined. Then, Odyan Efendi’s London and Paris meetings are presented with an analysis of Ottoman and British sources. Thus, the reflections of these meetings as the facet of the process of Ottoman modernization on European public and the approach and reaction of the Great Powers to the Ottoman modernization efforts will be displayed.

Anahtar Kelimeler

Odian Efendi, Kanun-i Esasi, Istanbul Conference, Mithat Pasha, London and Paris

Kaynakça

• Dosya Usulü İradeler Tasnifi (İ.DUİT): 58/44, 142/2.