Öz
Bu makalede Besim Atalay’ın kaleme aldığı Türk Büyükleri veya Türk Adları isimli eserin Türkiye Cumhuriyeti’nin gerçekleştirdiği Soyadı Kanunu uygulamalarındaki rolü ele alınacaktır.
Eserin müellifi olan Atalay, son devir Osmanlı aydınları arasında olup Türkçülük akımının içindedir. 1910-1920 yılları arasında muallimlik ve maarif müdürlüğü görevlerinde bulunmuş, ilk TBMM’ye 20 Nisan 1920’de girmiş, 1946’ya kadar milletvekilliği yapmıştır. Bu süreç içinde Atatürk’e ve inkılaplara tam bir bağlılık göstermiş olan Atalay’ın özellikle dil çalışmalarıyla dilde sadeleşme hareketinin aktif bir biçimde içinde olduğu görülmektedir. Cumhuriyet’in Türk toplumunu Batılılaştırma projesi içinde değerlendirilebilecek olan soyadı kanunu uygulamalarında da Atalay’ın önemli bir görev aldığı görülmektedir. Bir yanda Batı dünyasına uymayı hedefleyen bu uygulamanın, alınan soyadların Türkçe olmasını teşvik etmesi yönüyle milliyetçilikle de güçlü bir bağlantısı vardır.
Bu noktada Atalay’ın ilk kez TBMM tarafından 1923’te basılan kitabının 1935 ve 1936 yılında yine devlet tarafından bastırıldığı, Dahiliye Vekâleti'nin emriyle yurt sathındaki tüm gazetelerde bu kitaptaki isimlerin liste hâlinde yayımlandığı görülmektedir. Yine bu kitabı büyük ölçüde taklit eden bazı yayınların da yapıldığı dikkat çekmektedir. Bunların dışında Atalay’ın kitabında önemli ideolojik değişiklikler yapması da ilginçtir. Saltanat, padişah gibi kelimeler metinden tamamen çıkarılmış, kitap yeni siyasi ortama uygun hâle getirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Türkiye Cumhuriyeti inkılapları Soyadı kanunu Besim Atalay antroponimi Milliyetçilik
Kaynakça
- Arai, Masami, Jön Türk Dönemi Türk Milliyetçiliği, (çev. Tansel Demirel), İstanbul 1994
Öz
In this article the role of Besim Atalay’s work “Turkish Elders or Turkish Surnames” in the Surname Law practices of Turkish Republic will be discussed.
Atalay, the author of the work was among the Ottoman intellectuals of the last period, and he was in Turkism movement. In the 1910-1920 period, he worked as a teacher and director of education, entered the first Grand National Assembly of Turkey in April 1920, and served as a deputy until 1946. Within this process, it is seen that Atalay showed a full devotion to Atatürk and his reforms and actively involved in the simplification movement of Turkish language especially with his studies on language. He also had an important role in surname law practices, which can be evaluated within the project of Westernizing new Republic’s Turkish society. This practice which aims to conform to the Western world, had a strong relation with nationalist ideology since it encouraged Turkish surnames to be taken.
At this point, Atalay’s book, which was published firstly by the Turkish Grand National Assembly in 1923, was published again by the state in 1935 and 1936, and also upon the order of the Ministry of Internal Affairs the names in this book were came out as a list in all newspapers across the country. It is also noteworthy that there were some other publications, which imitated his book to a large extent. Apart from these, it is interesting that Atalay made some important ideological changes in his book. Many words such as sultanate and sultan were completely removed from his text and by doing so his book was adapted to a new political environment.
Anahtar Kelimeler
Reforms of Turkish Republic Surname law Besim Atalay antroponimi Nationalism
Kaynakça
- Arai, Masami, Jön Türk Dönemi Türk Milliyetçiliği, (çev. Tansel Demirel), İstanbul 1994
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 13 Temmuz 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 24 Ekim 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 7 Sayı: 1 |