TÜRKİYE’DE BİR İLK: İZMİR MATZA (HAMURSUZ) FABRİKASI HAKKINDA BELGELER

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 275 - 300, 27.12.2021

Siren Bora

https://doi.org/10.30517/cihannuma.1040454

Öz

Matza ya da Anadolu’da halk arasında bilinen ve tanınan adıyla Hamursuz, , Pesah Bayramı’nın ilk iki gecesi olan Seder’de ve bayram süresince yenilen sembolik yiyeceklerden biridir. Ülkemizde, Hamursuz adeta Pesah ile özdeşleşmiştir. Bu yüzden Pesah Bayramı, Hamursuz Bayramı adıyla bilinmektedir. Batılılar tarafından ise, “mayasız ekmek bayramı” olarak bilinir . Hamursuz’un iki sembolik anlamı mevcuttur: Kölelik ve özgürlük. Köleliği temsil etmektedir ; çünkü, İsrailoğullarının Mısır’da ağır işlerde çalıştırıldıkları zaman, onlara, hamurun mayalanması için hiç zaman tanınmamıştır. Bu yüzden ekmekler mayalanmadan pişirilmiş ve ona elem ekmeği adı verilmiştir . Özgürlüğü temsil etmektedir ; çünkü, Mısır’dan Çıkış, çok hızlı olduğu için, hamurun mayalanmasına vakit kalmamıştır

Anahtar Kelimeler

İzmir, hamursuz, matza, fabrika

Kaynakça

• CAHJP, TR/İz, 585. 24 Nisan 1945 tarihinde, İzmir Yahudi Cemaati Başkanı Sabetay Saltiel tarafından New York Yahudi Cemaati’ne yazılan mektup.
• CAHJP, TR/İz, 585. İzmir Özel Saymanlık Varidat Müdürlüğü’ne verilen inşaat beyannamesi.
• CAHJP, TR/İz, 585. OFFERTA 221’in fotoğrafı ve makinenin özelliklerine ilişkin İtalyanca tanıtım belgesi.
• CAHJP, TR/İz, 585. Mühendis A. Ziffer tarafından hazırlanan Hamursuz Fabrikası Avan-Projesi.
• CAHJP, TR/İz, 585. Mühendis A. Ziffer tarafından çizilen Hamursuz Fabrikası şeması.
• CAHJP, TR/İz, 585. 15.10.1946 tarihinde, A. Ziffer tarafından İzmir Cemaat Konseyine yazılan resmi yazı.
• CAHJP, TR/İz, 585. Bohor Halegu ile Albert Ziffer arasında yapılan anlaşmanın iki sayfalık metni.
• CAHJP, TR/İz, 585. 28 Ekim 1946 tarihli D. Barki’nin görevi kabul ettiğine ilişkin belge.
• CAHJP, TR/İz, 585. 9 Ekim 1949 tarihli Ladino belge.
• CAHJP, TR/İz, 585. Kontrol Mühendisi olarak tayin edilen D. Barki tarafından çizilen Hamursuz Fabrikası şeması.
• CAHJP, TR/İz, 585. Hamursuz Fabrikasının İnşaat ve Makine Kısmı Hesapları.
• CAHJP, TR/İz, 585. Elektirkle çalışan Hamursuz Fabrikası’nın elektriğine ait 19 Mart 1947 tarihli Zabıt Varakası.
• CAHJP, TR/İz, 585. 5 Mayıs 1947 tarihinde , İzmir Belediyesi Makine ve Elektrik Mühendisliği’nden alınan “Kuvvei Muharrike Ruhsatnamesi”.
• Alalu, Suzan-Arditi, Klara-Asayas, Beki- Basmacı, Teri- Ender, Fani- Haleva, Beki- Maya, Dalya- Pardo, Ninet- Yanarocak, Sara, (Altıntaş, Yusuf, II Baskıya Hazırlayan), Yahudilikte Kavram ve Değerler, Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş., İstanbul 2001.
• Besalel, Yusuf, Yahudilik Ansiklopedisi, Cilt 2, Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş., İstanbul 2001.
• Bora, Siren, Karataş Hastanesi ve Çevresinde Yahudi İzleri, İzmir Büyükşehir Belediyesi Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi Yay., İzmir 2015.
• Bora, Siren, Başlangıçtan Günümüze Tire’de Yahudi İzleri, Tire Belediyesi Kültür Yay., Ankara 2017.
• Doenyas, Nazlı, “Pesah’a Hazırlanıyoruz”, Şalom, 31 Mart 2020 Salı.
• Galante, Avram, Histoire des Juifs de Turquie, İstanbul t.y., tome III.
• Galante, Avram, Histoire des Juifs d’Anatolie, İstanbul 1939, 2 me volume.
• Jewish Values, Israel Pocket Library - Keter Publishing House Jerusalem Ltd., Jerusalem 1974.
• Kitabı Mukaddes Eski ve Yeni Ahit, Kitabı Mukaddes Şirketi İstanbul 1988.
• Yıldız, Murat Cihan, Strengthening Male Bodies and Building Robust Communities: Physical Culture in the Late Ottoman Empire, (Doctor of Philosophy in History- Unpublished PhD Thesis), University of California Los Angeles 2015.
• Goodman, Philip, “The Matzah-Baking Machine – A 19. Century Controversy”, https://www.myjewishlearning.com/article/the-matzah-baking-machine/ . (erişim tarihi:0 3.11.2021).
• Hirsch, Emil. G., “Passover”, Jewish Encyclopedia, https://jewishencyclopedia.com/articles/3343-bitter-herbs. (erişim tarihi: 03.11.2021).
• Joseph, Jacobs- Eisenstein, Judah David, “Mazzah (plural Mazzot)”, Jewish Encyclopedia, https://jewishencyclopedia.com/articles/14594-unleavened-bread#sts=MA%E1%BA%92%E1%BA%92AH%20(plural,%20Ma%E1%BA%93%E1%BA%93ot). (erişim tarihi: 03.11.2021).
• https://www.sefaria.org/Pesachim.35a?lang=bi. (erişim tarihi: 04.11.2021).
• https://www.sefaria.org/Pesachim.94b?lang=bi. (erişim tarihi: 04.11.2021).
• https://www.britannica.com/topic/Passover . (erişim tarihi: 03.11.2021).