Ortaokul Öğrencilerinin Fen Bilimleri Dersine Yönelik Motivasyonel İnançlarının ve Üstbilişsel Farkındalıklarının İncelenmesi

Year 2025, Volume: 12 Issue: 1, 1 - 21, 30.06.2025

Hacer Merve Özşahin , Solmaz Aydın Beytur

https://doi.org/10.48138/cjo.1569692

Abstract

Bu çalışmanın amacı ortaokul öğrencilerinin fen öğrenmeye yönelik motivasyonel inançlarının ve üst bilişsel farkındalıklarının incelenmesidir. Araştırma tarama modelindedir. Araştırmada veri toplamak amacıyla öğrencilerin motivasyonel inançlarını incelemek için “Güdülenme ve Öğrenme Stratejileri Ölçeği (MSLQ For 12-18 Year Old)” üst bilişsel farkındalıklarını incelemek için ise "Çocuklar İçin Üst bilişsel Farkındalık Ölçeği (ÜBFÖ-Ç)” uygulanmıştır. Çalışmanın örneklemini Kars il merkezinde bulunan ortaokullarda öğrenim gören 6, 7 ve 8.sınıflardan seçilen 532 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın sonucuna göre ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersine yönelik motivasyonel inançlarının içsel hedef yönelimi, dışsal hedef yönelimi, görev değeri, öğrenme kontrol inancı, öz yeterlik algısı ve sınav kaygısı boyutlarında yüksek düzeyde olduğu ortaya konmuştur. Ortaokul öğrencilerinin bilişsel farkındalıkları ise iyi düzeyde olarak belirlenmiştir. Üst bilişsel farkındalık ile içsel hedef yönelimi, görev değeri, öğrenme kontrol inancı, öz yeterlik algısı ve sınav kaygısı değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif yönlü ve düşük düzeyde bir ilişki tespit edilmiştir. Öğrencilerin motivasyonel inançları ve üst bilişsel farkındalık düzeyleri cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Ayrıca ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersine yönelik motivasyonel inançları sınıf değişkenine göre farklılaşmamaktadır. Fakat Üst bilişsel farkındalığın sınıf düzeyi değişkenine göre 6 ve 7.sınıflar ile 6 ve 8. sınıflar arasında farklılık gösterdiği belirlenmiştir.

Keywords

Motivasyonel inançlar, üst bilişsel farkındalık, fen eğitimi, ortaokul öğrencisi

Investigation of Secondary School Students’ Motivational Beliefs and Metacognitive Awareness Towards Science Course

Abstract

The aim of this study is to examine middle school students motivational beliefs and metacognitive awareness towards science course. The research is in the survey model. In order to collect data in the research, the “Motivational and Learning Strategies Scale (MSLQ For 12-18 Year Old)” was implemented to examine the motivational beliefs of the students, and the “Metacognitive Awareness Scale for Children (Form B)” was implemented to examine their metacognitive awareness. The sample of the study consists of 532 students selected from the 6th, 7th, and 8th grade students studying in middle schools in Kars city center. According to the results of the research, it has been revealed that the motivational beliefs of middle school students towards science course are high in the dimensions of intrinsic goal orientation, extrinsic goal orientation, task value, learning control belief, self-efficacy perception and test anxiety. The metacognitive awareness of middle school students was determined to be at a good level. A positive and significant relationship was found between metacognitive awareness and intrinsic goal orientation, task value, learning control belief, self-efficacy perception and test anxiety. It has been concluded that there is a low level of relationship between all sub-dimensions of motivational beliefs and metacognitive awareness. Students motivational beliefs and metacognitive awareness levels do not show a significant difference according to the gender variable. In addition, middle school students motivational beliefs towards the science lesson do not differ according to the grade levels. However, it was determined that metacognitive awareness differed between the 6th and 7th grades and the 6th and 8th grades according to the grade level variable.

Keywords

Motivational beliefs, metacognitive awareness, science education, middle school studens

References

• Abedini, Y., Bagherian, R., Kadkhodaie, M. S. (2010). The relation among motivational beliefs, cognitive and metacognitive strategies and academic achievement: Testing of alternative models. Journal of Advances in cognitive science, 12(3), 34-48.
• Abdelrahman, R. M. (2020). Metacognitive awareness and academic motivation and their impact on academic achievement of Ajman University students. Heliyon, 6 (9), e04192
• Ali, M.S., & Mohsin, M.N. (2013). Relationship of test anxiety with students’ achievement in science. International Journal of Educational Science and Research, 3(1), 99-106.
• Atay, A. D. (2014). Ortaokul Öğrencilerinin Fen Öğrenmeye Yönelik Motivasyon Düzeylerinin Ve Üst Bilişsel Farkındalıklarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın. Aydın, E. (2022). Ortaokul öğrencilerinin fen öğrenme motivasyonları ile üstbilişsel farkındalıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Master's thesis, Aksaray Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Azizoğlu, N. ve Çetin,G. (2009). 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin öğrenme stilleri, fen dersine yönelik tutumları ve motivasyonları arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 171-182.
• Baird, J. R. (1990). Metacognition, purposeful enquiry and conceptual change. In E. Hegarty Hazel (Ed.), Improving teaching and learning in science and mathematics (pp.190- 200). Teaching College.
• Bakkaloglu, S. (2020). Analysis of metacognitive awareness of primary and secondary school students in terms of some variables. Journal of Education and Learning, 9(1), 156-163.
• Bars, M. (2016). Öğretmen Adaylarının Üst bilişsel Farkındalıkları, Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Öz Yeterlikleri ve Problem Çözme Becerilerine İlişkin Algılarının İncelenmesi. Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Boekaerts, M. (2002). Motivation to learn: Education practices (Vol. 10). International Academy of Education. Borekci, C., Uyangor, N. (2018). Family attitude, academic procrastination and test anxiety as predictors of academic achievement. International Journal of Educational Methodology, 4(4), 219-226.
• Büyüköztürk, Ş., (2009). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Pegem Akdemi Yayıncılık, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Özkahveci, Ö., ve Demirel, F. (2004). Güdülenme ve öğrenme stratejileri ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(2), 208-239.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017) Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Coutinho, S. (2008). Self-efficacy, metacognition, and performance. North American Journal of Psychology, 10, 165–172.
• Crişan, C. and Copaci, I. (2015). The relationship between primary school childrens’ test anxiety and academic performance. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 180, 1584-1589.
• Deci, E.L. Ryan, R. M. (1985). The general causality orientations scale: selfdetermination in personality. Journal of Research in Personality, 19, 109-134.
• Demirel, M. ve Turan, B. (2010). Probleme dayalı öğrenmenin başarıya, biliş ötesi farkındalık ve güdü düzeyine etkisi. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 55-66.
• Duncan, T., Mckeachie, W. J. (1991). A Manual for the Use of the Motivated Strategies for Learning Questionnaire (MSLQ). Ann Arbor. Michigan. 48109. 1259.
• Garner, R. ( 1987). Metacognition and reading comprehension. Norwood, NJ: Ablex Publishing.
• Hafızoğlu, A., (2018). Motivasyonel İnançlar Ve Öğrenme Ortamının Fen Başarısı İle İlişkisinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kafkas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kars.
• Hammann, L. A., and Stevens, R. J. (1998). Metacognitive Awareness Assessment in Self-Regulated Learning and Performance Measures in an Introductory Educational Psychology Course. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, San Diego.
• Howard, B. C., McGee, S., Hong, N.S. and Shia, R. (2000). The Influence of Metacognitive Self-Regulation and Ability Levels on Problem Solving. Paper Presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, New Orleans.
• Jaleel, S., Premachandran, P. (2016). A study on the metacognitive awareness of secondary school students. Universal Journal of Educational Research, 4(1), 165-172.
• Kahraman, N., Sungur, S. (2011). The contribution of motivational beliefs to students' metacognitive strategy use. Egitim ve Bilim, 36(160), 3.
• Kapucu, M. S., Oksuz, R. (2015). Ortaokul Öğrencilerinin Üst bilişsel Farkındalıklarının İncelenmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 6(12), 5–28.
• Karakelle, S. ve Saraç, S. (2007). Çocuklar için üst bilişsel farkındalık ölçeği (ÜBFÖ-Ç) a ve b formları: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 10(20), 87-103.
• Kaya, N., Fırat, T. (2011). İlköğretim 5. ve 6. sınıf öğrencilerinin öğrenme-öğretme sürecinde üst bilişsel becerilerinin incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1): 56- 70.
• Kıran, D., Sungur, S. (2012). Middle school students’ science self-efficacy and its sources: Examination of gender difference. Journal of Science Education and Technology, 21(5), 619-630.
• Koç, C. ve Karadağ, S. (2013). İlköğretim ikinci kademe ( 6-8. sınıf) öğrencilerinin biliş üstü yetileri ile başarı yönelimlerinin incelenmesi (Bingöl İli Örneği). NWSA Education Sciences, 8(2), 308-322.
• MEB (2018). Fen Bilimleri dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812312311937-FEN%20B%C4%B0L%C4%B0MLER%C4%B0%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI2018.pdf (23.3.2021).
• Mert, M. ve Baş, F. (2019). Ortaokul öğrencilerinin matematiğe yönelik kaygı, Üst bilişsel farkındalık düzeyleri ve ilgili değişkenlerin matematik başarılarındaki etkisi. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(3), 732-756.
• Mousoulides, N., Philippou, G. (2005). Students’ motivational beliefs, self-regulation strategies and mathematics achievement. In Proceedings of the 29th Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education 3, 321-328.
• Ocak, G., Yamaç, A. (2013). Examination of the relationships between fifth graders' self-regulated learning strategies, motivational beliefs, attitudes, and achievement. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(1), 380-387.
• Olatoye, R. A. (2009). Students’ test anxiety, motivation for examinations and science achievement in junior secondary schools in Ogun State, Nigeria. International Journal of Psychology and Counselling, 1(10), 194-198.
• Oğuz,A., Kutlu Kalender, M.,D. (2018). Ortaokul öğrencilerinin üst bilişsel farkındalıkları ile öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. Journal of Theory and Practice in Education, 14(2), 170-186.
• Ongowo, R. O., and Hungi, S. K. (2014). Motivational beliefs and self-regulation in biology learning: Influence of ethnicity, gender and grade level in Kenya.
• Pintrich, P. R., De Groot, E. (1990). Motivational and self regulated learning components of classroom academic performance. Journal of Educational Psychology, 1(82), 33-40.
• Pintrich, P.R., Smith, D.A.F., Garcia, T. McKeachie, W.J. (1991). A Manual for the use of the motivated strategies for learning. Michigan: School of Education Building, The University of Michigan
• Ryan, R.M., Deci, E.L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25, 54-67.
• Saracaloğlu, A. S. ve Çengel, M. (2013). Cinsiyet, yaş ve düşünme ihtiyacı düzeyinin Biliş ötesi farkındalığı yordayıcılığı. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 1-13.
• Schraw, G., & Graham, T. (1997). Helping gifted students develop metacognitive awareness. Roeper Review, 20(1), 4-8.
• Siqueira, M.A.M., Gonçalves, J.P., Mendonça, V.S., Kobayasi, R., Arantes-Costa, F.M., Tempski, P.Z., Martins, M. D.A. (2020). Relationship between metacognitive awareness and motivation to learn in medical students. BMC Medical Education, 20, 1-10.
• Sperling, R. A., Howard, B. C., Miller, L. A. and Murphy, C. (2002). Measures of children’s knowledge and regulation of cognition. Contemporary Educational Psychology, 27, 51-79.
• Sun, M., Du, J., Xu, J. and Liu, F. (2019). Homework Goal Orientation Scale: Measurement invariance and latent mean differences across gender and grade level. Psychology in the Schools, 56(3), 465-477.
• Sungur, S. (2007). Contribution of motivational beliefs and metacognition to students' performance under consequential and nonconsequential test conditions. Educational Research and Evaluation, 13(2), 127-142.
• Şahintepe, S., (2018). Sorgulamaya Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Öğrencilerin Üstbiliş Farkındalıklarına Ve Bilimsel Süreç Becerilerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Şerifoğlu, B., (2019). Ortaokul Öğrencilerinin Üst Bilişsel Farkındalık Düzeyleri ile Öz-Yeterlilik Algı Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tang, M. and Neber, H. (2008). Motivation and self-regulated science learning in high achieving students: differences related to nation, gender and grade level. High Ability Studies, 19, 103-116.
• Tohidi, H., Jabbari, M.M. (2012). The effects of motivation in education. Procedia-social and behavioral Sciences, 31, 820-824.
• Uzun, N. ve Keleş, Ö. (2010). Fen öğrenmeye yönelik motivasyonun bazı demografik özelliklere göre değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 561-584.
• Veloo, A., Rani, M. A. and Krishnasamy, H. N. (2014). The role of gender in the use of metacognitive awareness reading strategies among biology students. Asian Social Science, 11(1), 67-73.
• Yaman, S., ve Dede, Y., 2007. Öğrencilerin fen ve teknoloji ve matematik dersine yönelik motivasyon düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 52, 615-638.
• Yenice, N., Saydam, G. ve Telli, S. (2012). İlköğretim öğrencilerinin fen öğrenmeye yönelik motivasyonlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 231-247.
• Yıldız, E. ve Ergin, Ö. (2007). Biliş üstü ve fen eğitimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi,27(3), 175-196.
• Yürüdür, E. F., (2014). Müzik Öğretmeni Adaylarını Üst bilişsel Farkındalıkları ile Öz-Yeterlik Düzeyleri Arasındaki ilişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Zafarmand, A., Ghanizadeh, A., and Akbari, O. (2014). A structural equation modeling of EFL learners' goal orientation, metacognitive awareness, and self-efficacy. Advances in Language and Literary Studies, 5(6), 112-124.
• Zhang, F., Bae, C. L. (2020) Motivational factors that influence student science achievement: a systematic literature review of TIMSS studies, International Journal of Science Education, 42 (17), 2921-2944.