Türkiye’de Yoksulluğun Mikro Düzeyde Belirleyicileri: Kantil Regresyon Analizi

Yıl 2022, , 105 - 129, 30.09.2022

Muhammed Hanifi Van

https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.1151890

Öz

Öz
Yoksulluk ile ilgili çalışmalar incelendiğinde, insanların yaşadığı yoksulluğun belirleyicileri üzerine yapılan çalışmaların olduğu fakat yoksulluk dağılımındaki heterojenliği dikkate alan çalışmaların olmadığı görülmüştür. Bu makalenin temel amacı, Türkiye için bir yoksulluk profili oluşturarak, belirleyicilerin yoksulluk düzeyleri üzerindeki farklı etkilerini incelemektir. Çalışmada yoksulluk düzeylerini araştırmak için, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan “Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması” 2019 yılı verileri derlenmiş ve Kantil regresyon modeliyle de analizler yapılmıştır. Ayrıca bu çalışma Türkiye’ de yoksulluğun belirleyicilerini açıklamada kantil regresyon yöntemini kullanan ilk makale olma özelliği taşımaktadır. Yoksulluğun farklı derecelerdeki belirleyicilerinin ne ölçüde ortaya çıktığını bulmak amacıyla yoksulluk dağılımını “aşırı yoksul”, “derin yoksul”, “yoksulluk sınırı”, “yoksulluğa yakın” ve “geçici yoksul olmayan” şeklinde beş grup olarak çalışmada analiz edilmiştir. Kantil regresyonlardan elde edilen sonuçlar, En küçük kareler (EKK) modelinin sonuçlarıyla karşılaştırılmış ve özellikle “aşırı yoksulluk” ile “derin yoksulluk” içindeki haneler ve modellerde kullanılan açıklayıcı değişkenlerin birçoğu için analiz edilen diğer gelir kategorilerinin önemli farklılıklar içerdiği görülmüştür. Çalışmanın önemli sonuçlarından biri farklı yoksulluk kategorisinde bulunan hanelerin gelir düzeyini arttırmalarının önemli yollarından biri eğitim seviyelerini yükseltmesi gerektiği diğeri ise hanedeki nüfusun fazla olması hanenin gelirini etkilemekle birlikte yoksulluk derinliği üzerinde de önemli bir etkiye yol açtığı şeklinde bulunmuştur. Bununla birlikte Batı Karadeniz, Doğu Karadeniz, Kuzey Doğu Anadolu, Orta Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu bölgesinde yaşayanlar diğer bölgelerde yaşayanlara göre yoksulluğu daha derin yaşamaktadır. Beklentilerin aksine nitelikli tarım, ormancılık ve su ürünlerinde çalışanların, nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar ile kıyaslandığında yoksulluğu daha derinden yaşamış olmaları politika yapıcıların ve karar alıcıların yoksullukla mücadelede başlangıç noktası açısından oluşturacakları politikalara ışık tutacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kantil Regresyon, Yoksulluk, Yoksulluğun Belirleyicileri

Kaynakça

• Buchinsky, M. (1998). Recent advances in quantile regression models: A practical guideline for empirical research. Journal of Human Resources, 33(1), 88–126. https://doi.org/10.2307/146316
• Çağlayan, E., ve Dayıoğlu, T. (2011). Comparing the Parametric and Semiparametric Logit Models: Household Poverty in Turkey. International Journal of Economics and Finance, 3(5), 197–207. https://doi.org/10.5539/ijef.v3n5p197
• Dağdemir, Ç. (2002). Türkiye Ekonomisinde Yoksulluk Sorunu ve Yoksulluğun Analizi: 1987-1994. Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Hak-İş Konfederasyonu Yayını, 17(1), 24–40. http://www.canaktan.org/ekonomi/yoksulluk/ucuncu-bol/dagdemir.pdf
• De Silva, I. (2008). Micro-level determinants of poverty reduction in Sri Lanka: a multivariate approach. International Journal of Social Economics, 35(3), 140–158. https://doi.org/10.1108/03068290810847833
• Foster, J. E. (1998). Absolute versus Relative Poverty. Içinde American Economic Review (C. 88, Sayı 2, ss. 335–341). https://www.jstor.org/stable/116944#metadata_info_tab_contents
• Garza-Rodriguez, J., Ayala-Diaz, G. A., Coronado-Saucedo, G. G., Garza-Garza, E. G., ve Ovando-Martinez, O. (2021). Determinants of poverty in Mexico: A quantile regression analysis. Economies, 9(2), 1–24. https://doi.org/10.3390/economies9020060
• Greenwell, H., Harding, A., ve Lloyd, R. (2001). An introduction to poverty measurement issues (Sayı 55). https://www.researchgate.net/profile/Ann-Harding-2/publication/265068886_An_Introduction_to_Poverty_Measurement_Issues/links/545054220cf201441e935c29/An-Introduction-to-Poverty-Measurement-Issues.pdf
• Guagnano, G., Santarelli, E., ve Santini, I. (2016). Can Social Capital Affect Subjective Poverty in Europe? An Empirical Analysis Based on a Generalized Ordered Logit Model. Social Indicators Research, 128(2), 881–907. https://doi.org/10.1007/s11205-015-1061-z
• Gürsel, S., Levent, H., Selim, R., ve Sarıca, Ö. (2000). Türkiye’ de bireysel gelir dağılımı ve yoksulluk - Avrupa Birliği ile karşılaştırma. Içinde Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği. Lebib Yalkın Yayımları.
• Gürses, D. (2007). Türkiye’de yoksulluk ve yoksullukla mücadele politikaları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 59–74.
• Habyarimana, F., Zewotir, T., ve Ramroop, S. (2015). Determinants of Poverty of Households in Rwanda: An Application of Quantile Regression. Journal of Human Ecology, 50(1), 19–30. https://doi.org/10.1080/09709274.2015.11906856
• Hokayem, C., ve Heggeness, M. (2014). Living in Near Poverty in the United States : 1966-2012. U S Census Bureau, May, 1–26. http://poverty.ucdavis.edu/sites/main/files/file attachments/us_census_near_poverty_2012.pdf
• Kılıç, İ. E., ve Şahın, S. Ç. (2021). Poverty dynamics in Turkey: A multinomial logit model. Ekonomika, 100(2), 133–143. ttps://doi.org/10.15388/Ekon.2021.100.2.6
• Kızılgöl, Ö. (2009). Türkiye’de Yoksulluk Sorunu: Ekonometrik Bir Bakış. Içinde Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Koenker, R., ve Bassett, G. (1978). Regression Quantiles. Econometrica, 46(1), 33. https://doi.org/10.2307/1913643
• Kubar, Y. (2011). Bir İktisat Politikası Amacı Olarak Gelir Dağılımı: Türkiye Örneği (1994– 2007) Analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 227–246. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/107636
• Lekobane, K. R., ve Seleka, T. B. (2017). Determinants of Household Welfare and Poverty in Botswana, 2002/2003 and 2009/2010. Journal of Poverty, 21(1), 42–60. https://doi.org/10.1080/10875549.2016.1141381
• Öksüz Narinç, N. (2022). Türkiye’de Subjektif Yoksulluğu Belirleyen Faktörlerin Genelleştirilmiş Sıralı Logit Modelle Analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 47, 74–92. https://doi.org/10.52642/susbed.1011809
• Peng, C., Fang, L., Wang, J. S. H., Law, Y. W., Zhang, Y., ve Yip, P. S. F. (2019). Determinants of Poverty and Their Variation Across the Poverty Spectrum: Evidence from Hong Kong, a High-Income Society with a High Poverty Level. Social Indicators Research, 144(1), 219–250. https://doi.org/10.1007/s11205-018-2038-5
• Setyowati, E., Hasmarini, M. I., Abidin, A. Z., Arif, M., ve Hidayah, A. N. (2022). Poverty Determinants of Micro Entrepreneurs with Logistic Regression. Proceedings of the International Conference on Economics and Business Studies (ICOEBS 2022), 655(Icoebs), 336–342. https://doi.org/10.2991/aebmr.k.220602.045
• Taş, Y., & Özcan, S. (2012). Türkiye’de ve Dünya’da Yoksulluk Üzerine Bir Araştırma. International Conference On Eurasian Economies, 423, 2–9.