Belde Belediyelerinin Tüzel Kişiliğinin Kaldırılmasının Hizmet Sunumuna Olan Etkisi: Büyükeceli Örneği

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 2, 562 - 580, 30.06.2025

Gökhan Karayünlü

Öz

Dünya üzerinde genellikle çeşitli iş fırsatları sunan ve cazibe merkezi haline gelen kentler, göç ve diğer etkenlerin sonucunda nüfus yoğunluğu bakımından günden güne artış göstermektedir. Nüfus artışına paralel olarak hizmetlerin sayısında ve taleplerinde de artış ortaya çıkmaktadır. Türkiye kentleri için de belirtmiş olduğumuz durum geçerlidir. 1950’li yıllardan itibaren tarımda makineleşmeye bağlı göçlerin etkisiyle kentlerin aşırı düzeyde büyümesi, büyükşehir belediye yönetimleri açısından yeni uygulamaların ve modellerin hayata geçirilmesini zorunlu kılmıştır. Büyükşehirlere ilişkin olarak yapılan kanuni değişikler; 1930 yılında uygulanmaya başlayan 1580 Sayılı Kanun, 1984 yılında hayata geçirilen 3030 Sayılı Kanun, 1986’da 3306 Sayılı Kanun, 1987’de 3391 Sayılı Kanun, 3398 Sayılı Kanun, 3399 Sayılı Kanun, 1988’de 3508 Sayılı Kanun, 1993’te 504 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname, 2000 Yılında 593 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname şeklindedir. Büyükşehir belediyelerine ilişkin olarak 12 Kasım 2012'de kabul edilen 6360 Sayılı Kanun yerel yönetim sisteminde köklü değişiklikler yapmıştır. 6360 Sayılı Kanunla yapılan değişikliklerin etkilerini daha iyi analiz yapılabilmesi için Büyükeceli özelinde, belde belediyelerinin tüzel kişiliğinin kaldırılmasının sonuçlarının irdelenebilmesi ve ortaya çıkan aksaklıkların tespit edilebilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada 5’li likert ölçeğine göre araştırmacı tarafından hazırlanan ve yüz yüze yapılan anket yöntemi kullanılmıştır. Veriler, SPSS (versiyon 22.0) istatistik programı aracılığıyla frekans analizi yapılarak yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

6360 Sayılı Kanun, Büyükeceli Mahallesi, Belde Belediyesi, Mersin Büyükşehir Belediyesi, 6360 Sayılı Kanun, Büyükeceli Mahallesi, Belde Belediyesix

Kaynakça

• Aydın, B. (2022). 6360 Sayılı Kanun’un halkın belediye algısı üzerindeki etkisi: Maçka örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Belli, A., & Aydın, A. (2016). 6360 sayılı yasa ile kapatılan belde belediyelerinin hizmette etkinlik, verimlilik ve temsil sorunsalı üzerine bir alan araştırması: Önsen Belediyesi örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(43), 1698–1713.
• Demiral, B., & Evin, H. (2014). Malatya Büyükşehir Belediyesi: Anakentten bütünkente bir dönüşüm hikâyesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(Özel Sayı), 77–87.
• Ekinci, E. (2020). Hizmet sunumundan hukukilik boyutuna 6360 sayılı Kanun’a ait akademik eleştiriler. Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 3(1), 89–115.
• Eroğlu, T. (2013). Yerel yönetimlerde reform ve 6360 sayılı Kanun üzerine bir değerlendirme. Düşünce Dünyasında Türkiz Siyaset ve Kültür Dergisi, 21, 69–80.
• Genç, F. N. (2014). 6360 sayılı Kanun ve Aydın’a etkileri. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(5), 1–29.
• Genç, F. N., & Korkın, E. (2017). 6360 sayılı Kanun’la tüzel kişiliği kaldırılan belde belediyelerinde halkın uygulamaya ilişkin algısı: Atça (Sultanhisar-Aydın) örneği. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(32), 84–95.
• Genç, F. N., Özerk, H., & Ülkü, M. S. (2018). 6360 sayılı Kanun’un kamu hizmetlerinin sunumuna etkisi: İncirliova Belediyesi örneği. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 207–221.
• Gözler, K. (2013). 6360 sayılı Kanun hakkında eleştiriler: Yirmi dokuz ilde, il özel idareleri ve köylerin kaldırılması ve ilçe belediyelerinin büyükşehir ilçe belediyesi hâline dönüştürülmesi anayasamıza uygun mudur? Legal Hukuk Dergisi, 11(122), 37–82.
• Günal, A., Atvur, S., & Okudan, D. K. (2014). 6360 sayılı yasanın yerelleşme bağlamında değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(3), 55–70.
• Karpuz, G. İ. (2019). 6360 sayılı Kanun sonrası mahalleye dönüşen beldeler açısından bir değerlendirme: Akhisar örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Keleş, R. (2020). Yerinden yönetim ve siyaset (10. baskı). Cem Yayınevi.
• Kızılboğa, R. Ö., & Alıcı, O. V. (2015). Türkiye’de yerel yönetim bakanlığı deneyimi ve günümüzdeki gerekliliğinin sorgulanması. Turkish Studies, 10(1), 351–366.
• Kızılboğa, Ö. R., Akıllı, H., & Özaslan, K. (2014). 6360 sayılı Kanun çerçevesinde Gümüşlük Belde Belediyesi’nin kapatılmasına ilişkin yöre halkının algısı. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 36, 215–235.
• T.C. Resmî Gazete. (2004, Temmuz 23). 25531.
• T.C. Resmî Gazete. (2012, Aralık 6). 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 28489.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2013). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2013. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2013-15974
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2022). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=49685
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-49684
• Uzun, G. (2016). Bir büyükşehir hikâyesi: Ordu. In KAYSEM 10: Büyükşehir Yönetimi ve İl Yönetiminin Yeni Yüzü (Bildiriler Kitabı) (ss. 302–322).
• Yalnızoğlu, Y. (2017). 6360 Sayılı Kanun’un etkinlik, verimlilik ve hizmette yerellik ülkeleri açısından incelenmesi:
• Kocaali ilçesi örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yetkin, O. (2019). Yerel kamu hizmetleri bağlamında 6360 sayılı yasanın değerlendirilmesi: Marmaris Belediyesi örneği. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 2(1), 158–191.
• Yıldız, M. (2019). Kırsal kalkınmada yeni yaklaşımlar ve yerel yönetimlerin rolü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), 102–120.
• Yılmaz, S. (2018). Ordu büyükşehir yapılanmasında 6360 sayılı Kanun’un ilçelere etkileri: Kabadüz ilçesi örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Avrasya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çavuşoğlu, A., & Lamba, M. (2020). 6360 Sayılı Kanun’un mahalleye dönüşen birimler üzerine etkisi: Antalya ili örneği. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(21), 124–147.
• Çengel, R. (2022). 6360 Sayılı Kanun’un kıyı belediyelerinde hizmet sunumuna etkisi: Kuşadası Belediyesi örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdamar, K. (2003). Modern bilimsel araştırma yöntemleri. Kaan Kitapevi.
• Özgür, H. (2014). Denizli kenti ve ilinde yönetsel ölçek arayışları, dört bütünşehir belediyesi söylemi/tasavvuru (2001–2014) ve büyükşehir belediyesi statüsü. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(Özel Sayı), 30–53.
• Özgür, H. (2018). Türkiye’de yerel yönetim reformları ve yeniden yapılanma süreci. Kamu Yönetimi ve Politika Dergisi, 10(2), 45–63.
• Özsalmanlı, A. Y., & Pank, Ç. (2012). Muğla’da büyükşehir belediyesi yapılanması sürecine ilişkin bir değerlendirme. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Güz(2).