Kümbetbeleni Komenin Doğu Dağlık Kilikia Bölgesi Roma Dönemi Mezarları

Yıl 2019, Sayı: 18, 93 - 122, 01.06.2019

Ahmet Mörel

Öz

Çeşitli form ve tiplerde mermer kaplar antik dönem insanının hayatında önemli rollere sahip olmuştur. Ancak meşakkatli elde etme süreci ve uzun ömürlü oluşu gibi unsurlar mermerden üretilmiş kapları herkesin gündelik hayatı için değerli ve az miktarda temin edilebilir bir hale sokmuştur. Diğer yandan dayanıklılığı sayesinde mermerden üretilen kaplar özellikle elit kesim tarafından ritüel ancak daha çok ölü gömme odaklı kullanılmak üzere tercih edilmiştir. Sinop Arkeoloji Müzesi depolarında muhafaza altında tutulan iki adet mermer kap, bu maddeden üretilip özellikle ölü gömmede kullanılan formlar için güzel örneklemeler sunmaktadır. Biri lekythos diğeri ise hydria formunda olacak şekilde üretilmiş bu iki kap, antik Sinop’taki ölü gömme inançları, kültürel etkileşimler hatta bir noktada demografik yapı hakkında değerli verilere ulaşmada kıymetli birer eserdir. Bu çalışma bünyesinde her iki kabın da detaylı ve kapsamlı bir incelemesi gerçekleştirilecektir. Ardından söz konusu iki kap mermer kapların ölü gömme gelenekleri bağlamında kullanımı bünyesinde değerlendirilecektir

Anahtar Kelimeler

Olba Terrirotoriumu, Kome, Roma Etkisi, Tapınak Mezarlar, Lahitler

Kaynakça

• Alföldi Rosenbaum, E. 1980 The necropolis of Adrassus (Balabolu) in Rough Cilicia (Isauria), Wien.
• Aydınoğlu, Ü. 2013 “Paslı: Dağlık Kilikia’da bir Kırsal Yerleşimin Değişim Süreci”, Olba 21: 71-100.
• -2015 “Kanytellis Mezarları, Nekropolisleri”, Ü. Aydınoğlu (eds.). Kanytellis-Kanlıdivane: Dağlık Kilikia’da Bir Kırsal Yerleşimin Arkeolojisi, İstanbul: 33-78.
• Berns, C. 2003 Untersuchungen zu den Grabbauten der frühen Kaiserzeit in Kleinasien, Forschungsstelle, Asia Minor im Seminar für Alte Geschichte der Westfälischen Wilhelms-Universität Münster, Asia Minor Studien Band. 51, Bonn.
• Cormack, S. 2004 The Space of Death in Roman Asia Minor, Wien.
• Çelgin, A. V. 1994 “Termessos ve Çevresinde Nekropol ve Epigrafya Araştırmaları: 1975-1991 Yılları Arasında Yapılan Çalışmaların Toplu Sonuçlarına Kısa bir Bakış”, Anadolu Araştırmaları 13: 153-177.
• Çevik, N. 2003 “The Rock-cut Tombs of Etenna and the Rock-cut Tomb Tradition in Southern Anatolia”, Anatolian Studies 53: 97-116.
• Durugönül, S. 1989 Die Felsreliefs im Rauhen Kilikien, BAR Int. Ser. 511, Oxford.
• -1998a “Seleukoslar’ın Olba Territoriumundaki ‘Akkulturation’ Süreci”, Olba 1: 69-76.
• -1998b Türme und Siedlungen im Rauhen Kilikien, Eine Untersuchungen zu den archäologischen Hinterlassenschaften im Olbischen Territorium”, Asia Minor Studien 28, Bonn.
• Durukan, M. 1999 “Hisarkale Garnizonu ve bu Merkezde Polygonal Teknikte İnşa Edilmiş Olan Mezarlar”, Olba 2-1: 79-91.
• -2005 “Monumental Tomb Forms in the Olba Region”, Anatolian Studies 55: 107 -126.
• -2006a “Doğu Dağlık Kilikia’da Mezarlar Üzerinde Görülen Bazı Semboller”, Adalya 9: 63-82.
• -2006b “Doğu Dağlık Kilikia’da (Olba Bölgesinde) Bulunan iki Yeni Anıt Mezar”, Tüba-Ar 9: 125-138.
• -2007 “Dead Cult in Olba Region during Hellenistic and Roman Periods”, Anatolia Antiqua 15: 147-164.
• -2009 “Chronology of Temple Tombs in Rough Cilicia”, Byzas 9: 343-370.
• Elton, H. 2003 “Romanization and Some Cilician Cults, Roman Rule and Civic Life: Local and Regional Prespectives”, L. De Light – E. A. Hemelrjik – H. W. Singor (eds.). Proceedings for Fourth Workshop of the Int. Network Impact of Empire (Roman Empire, c. 200 B. C.-A. D. 476) Leiden: 231-241.
• Er. Scarborough, Y. 1991 The Funerary Monuments of Cilicia Tracheia”, Cornell University, (Yayınlanmamış doktora tezi), New York.
• -1998 “Dağlık Kilikia–Lamotis Mezarları”, Olba 1: 77-85.
• Er, Y. 1991 “Diversità e interazione culturale in Cilicia Tracheia. I monumenti funerary”, P. Desideri – S. Settis (eds.). Scambi e identità culturale: la Cilicia. Quaderni Storici, 26/76(1), Bologna: 105-140.
• Er, Y. – B. Söğüt 2005 “Dağlık Kilikya’da Olba-Diocaesarea Nekropollerindeki Kaya Mezarları”, Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi 5: 97-110.
• Gaitzsch, W. 1978 Römische Werkzeuge, Kleine Schriften zur Kenntnis der römischen Besetzungsgeschichte Südwestdeutschland, Aalen.
• -1980 Eiserne römische Werkzeuge. Studien zur römischen Werkzeugkunde in Italien und den nördlichen Provinzen des Imperium Romanum, BAR International Series 78, Oxford.
• Hagel, S. – K. Tomaschiz 1998 Repertorium der westkilikischen Inschriften, Ergänzungsbände zu den Tituli Asiae Minoris, Band 22, Wien.
• Heberdey, R. – A. Wilhelm 1896 Reisen in Kilikien, Wien.
• Hicks, J. 1891 “Inscriptions from Western Cilicia”, The Journal of Hellenistic Studies 12: 225-273.
• Işık, F. 1995 “Tempelgräber von Patara und ihre anatolischen Wurzeln”, Lykia 2: 160-186.
• Kaplan, D. 2014 Doğu Dağlık Kilikia Bölgesi Roma İmparatorluk Dönemi Detaylandırılmamış Korinth Başlıkları, İstanbul.
• Keil, J. – A. Wilhelm 1931 Denkmäler aus dem Rauhen Kilikien, Monumenta Asia Minoris Antiqua III, Manchester.
• Koch, G. 2001 Roma İmparatorluk Dönemi Lahitleri, (Çev. Z. Zühre İlkgelen), İstanbul.
• Koch, G. – H. Sichtermann 1982 Römische Sarkophage, Munich.
• Linnemann, J. C. 2013 Die Nekropolen von Diokaisareia, Diokaisareia in Kilikien. Ergebnisse des Surveys 2001-2006 Bd. 3, Berlin.
• Machatschek, A. 1967 Die Nekropolen und Grabmaler im Gebiet von Elaiussa Sebaste und Korykos im Rauhen Kilikien, Wien.
• Machatschek, A. 1974 “Die Grabtempel von Dösene im Rauhen Kilikien”, U. Bahadur Alkım (ed.) Mansele Armağan, Ankara: 251-261.
• MacKay, T. S. 1969 “Inscriptions from Rough Cilicia east of the Calycadnus”, Anatolian Studies 19: 139-142.
• Mitford, T. B. 1980 “Roman Rough Cilicia”, Aufstieg und Neidergang der römischen Welt II 7-2: 1230-1261.
• Money, D.K. 1990 “Lions of the Mountains: The sarcophagi of Balboura”, Anatolian Studies 40: 29-54.
• Mörel, A. 2014 “Dağlık Kilikia Bölgesinde (Olba Territoriumu) Özköy Antik Yerleşimi: Tarımsal Organizasyon ve Yerleşim düzenlemesi”, D.B. Erciyas – E. Sökmen (eds.), Arkeoloji’de Bölgesel Çalışmalar 4-1, Sempozyum Bildirileri / Regional Studies in Archaeology Symposium Proceedings Ankara,12-13 Mayıs 2011, İstanbul: 147-171.
• -2016 Dağlık Kilikia Bölgesi’nde Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Kültürler Arası Etkileşimin Arkeolojik Kanıtları, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Mersin.
• Özdemir, O. 2017 Dağlık Kilikia’da Antik Dönemde Kent-Khora İlişkisi: Seleukeia Kalykadnos Örneği, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisanas Tezi), Mersin.
• Özsait, M. 2002 “1999-2000 yıllarında Burdur ve Isparta Yüzey Araştırmaları”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 19-2, Ankara, 28 Mayıs-01 Haziran 2001, Ankara: 179-190.
• Richter M. A. 1958 “Was Roman Art of the First Centuries B.C. and A.D. Classicizing?”, The Journal of Roman Studies 48 1/2:10-15.
• Sayar, M. 1992 “Strasenbau in Kilikien unten den Flaviern nach einem neugefundenen Meilstein”, Epigraphica Anatolica 20: 57-62.
• Schneider, E. E. 2003a “Sarkophagi”, E. E. Schneider (ed.). Elaiussa Sebaste II. Un porto tra oriente e occidente, Rome: 433-461.
• -2003 “Some Consideration on Elaiussa’s North-Eastern Necropolis”, Olba 7: 261-273.
• Schneider, E. E. – C. Morselli 2013 “Elaiussa Sebaste, Rock Cut Tombs between the Theater and Agora”, M. Tekocak (ed.), K. Levent Zoroğlu’na Armağan, İstanbul: 245-256.
• Spanu, M. 2003 “Roman Influence in Cilicia through Architecture”, Olba 8: 1-38.
• Söğüt, B. 2006 Dağlık Kilikya (Kilikia) Bölgesindeki Çokgen Taş Duvarlı Mezarlar, İstanbul.
• Şahin, H. 2009 “Doğu Dağlık Kilikia Kentlerinin Territoriumları, Yerleşme Türleri ve Değişimler”, Colloquium Anatolicum 8: 257-289.
• Tepebaş, U – S. Durugönül 2013 “Arkaik ve Roma Dönemi Heykeltıraşlık Eserlerinin Kataloğu ve Değerlendirmesi”, S. Durugönül (ed.), Silifke Müzesi Taş Eserler Kataloğu Heykeltıraşlık ve Mimari Plastik Eserler, İstanbul: 35-153.
• Tırpan, A. 1994 “Kilikia Tracheia’da Poligonal Taş Örgülü Duvarlar”, XI. Türk Tarih Kongresi I, Ankara: 405-424.
• Toynbee, J.M.C. 1971 Death and burial in the Roman world, Baltimore.
• Zimmer, G. 1982 Römische Berufdarstellungen, Berlin.
• Wegner, M. 1974 “Kunstgeschichtliche Beurteilung der Grabtempel von Olba/Diokaesereia”, U. Bahadur Alkım (ed.) Mansele Armağan, Ankara: 575-583.