Çanakkale Yöresinde Oluşmuş İki Toprak Profilinin Genesisi ve Bazı Özellikleri

Year 2023, , 194 - 205, 19.07.2023

Aykut Yüksel , Uğur Tunç , Hüseyin Ekinci

https://doi.org/10.33202/comuagri.1277543

Abstract

Çanakkale’nin Ezine (Kuşçayırı Köyü) ve Bayramiç (Saraycık Köyü) İlçelerinde yürütülen bu çalışmada, yörede yaygın olarak bulunan granitik (P1) ve andezitik (P2) kayaçlar üzerinde oluşmuş iki toprak profilinin fiziko-kimyasal ve bazı minerolojik özellikleri incelenmiştir. Arazide morfolojik tanımlamaları yapılan her iki profilden horizon esasına göre 9 adet toprak örneği alınmıştır. Toprak örneklerinde fiziksel ve kimyasal analizler ve bazı mineralojik (X Ray Difraksiyon-XRD ve major oksit) analizleri yapılmış ve kimyasal ayrışma indeksi –CIA, plajioklas alterasyon indeksi – PIA ve SİO2/Al2O3 gibi bazı ayrışma oranları hesaplanmıştır. Profil 1, 2 nolu profile göre % 6-12 eğimli arazide granitler üzerinde oluşmuş A-C horizon dizilimine sahip sığ bir profildir. Profil 2 ise %1-3 eğimli bir arazide andezitik kayaçlar üzerinde oluşmuş O-A-Bw-C horizonlarını içermektedir. Profil 1 kumlu tın, profil 2 ise genellikle kumlu kil tın bünye sınıfındadır. Profil 1de toprak reaksiyonu pH 5.96-6.43 arasında, profil 2 de ise pH 6.09-6,22 arasında hafif asidik-karakterdedir. Katyon değişim kapasitesi (KDK) profil 1 de 8-18 cmolkg-1 arasında, profil 2 de 12-22cmolkg-1 arasında belirlenmiştir. Profil 1 de CIA indeksi 60 ve P2 de 56 olarak bulunmuş ve her iki profil de çok az ayrışmış sınıfında yer almıştır. PIA ayrışma indeksleri P1 de 50, P2 de 58 olarak bulunmuş ve iki profilde de ayrışmanın yeni başladığı saptanmıştır. Profil 1 de kuvars, anortit ve ortoklas, P2 nin yüzey horizonlarında anortit ve andesin fazla miktarda belirlenirken Bw horizonunda en fazla albit ve sanidin saptanmıştır. Çalışma sonuçları, profil 2’nin kambik horizon içermesi nedeniyle profil 1’e göre daha yaşlı olduğunu göstermiştir. Toprak profilleri toprak taksonomisine göre sırasıyla Typic Xerorthens ve Humic Lithic Haploxerepts, WRB (Dünya Referans Sistemi) sınıflamasına göre ise Leptosols (Arenic) ve Epileptic Cambisols (Humic) olarak sınıflandırılmıştır.

Keywords

Toprak Profili, Toprak Genesisi, Çanakkale

Supporting Institution

ÇOMÜ BAP

Project Number

FYL-2018-2672

Thanks

Bu araştırma, birinci ve ikinci yazarının ÇOMÜ Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Yüksek Lisans tez çalışması sonuçlarından üretilmiştir. Çalışmanın bir bölümü Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyon Başkanlığı tarafından FYL-2018-2672 Proje numarasıyla desteklenmiştir. Çalışmanın majör oksit analizlerini gerçekleştiren MTA Genel Müdürlüğüne, XRD analizlerini yapan ÇOMÜ ÇOBİLTUM personeline katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

References

• Akbaş, B., Akdeniz, N., Aksay, A., Altun, İ.E., Balcı, V., Bilginer, E., Bilgiç, T., Duru, M., Ercan, T., Gedik, İ., Günay, Y., Güven, İ.H., Hakyemez, H.Y., Konak, N., Papak, İ., Pehlivan, Ş., Sevin, M., Şenel,M., Tarhan, N., Turhan, N., Türkecan, A., Ulu, Ü.,Uğuz ,M.F., Yurtsever, A. ve diğerleri, 2011, 1:1.250.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara-Türkiye
• Angı, O.S. 2007. Granitik kayaların mineralojisi, tektonik ve jeokimyasal sınıflandırılması.Maden, İTÜ. Anonim, 2020. Meteoroloji müdürlüğü iklim verileri- https://mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler istatistik.aspx.Çanakkale
• Aydın, Ü., 2019. Biga Yarımadası’ndaki granitoyitlerin (KB Anadolu, Türkiye) petrolojik ve jeokimyasal özellikleri. MTA Dergisi, ISSN: 1304-334X / 2651-3048 cilt:0, sayı 160, s.81-116.
• Başaran, A.E, Güngör, Y., 2009. Kestanbol granit sütun ocakları. Restorasyon ve konservasyon çalışmaları dergisi. Dergipark, (3) 41-48.
• Best, M.G., 2002. Igneous and metamorphic petrology. Wiley, 2nd edition, 752 pp.
• Birkeland, P.W., 1999. Soils and geomorphology, third edition. New York, Oxford University Press. 430 pp Bouyoucos G.J., 1951. A. Recalibration of the hydrometer methods for making mechanical anlysis of soil Agron. Jour. No:43.
• Bremner, J.M., 1996. Nitrogen-total. Method of soil analysis. Part 3. Chemical methods-SSSA Book series no.5.Chap. 37.
• Fedo, C.M., Nesbitt, H.W., Young, G.M., 1995. Unraveling the effects of potassium metasomatism in sedimentary rocks and paleosols with implications for paleoweathering conditions and provenance. Geology 23(10): 921–924.
• Harris, W., White, G.N., 2008. X-Ray Diffraction techniques for soil mineral ıdentification. Soil Science Society of America, 677 S. Segoe Road, Madison, WI 53711, USA. In: Ulery, A.L. and Drees, L.R. Ed,Method of Soil Analysis. Part 5. Mineralogical Methods. SSSA Book Series, no.5.
• IUSS, 2014. (IUSS Working Group, WRB., 2014). World Reference Base for Soil Resources 2014, update 2015 International soil classification system for naming soils and creating legends for soil maps. World Soil Resources. FAO, Rome. Reports No. 106.
• Karabacak, E., Esen, Ö., Gürbüz O., 2019. Çanakkale Florası sertifikasyon. https://sertifikasyon.ogm.gov.tr/OBMCalismalari/Canakkale/Flora ve Fauna/Florası_Haziran_2019.pdf Koç, T., 2007. Kaz Dağı kuzey kesiminin (Bayramiç-Çanakkale) jeomorfolojisi . Coğrafi bilimler dergisi , 5 (2) , 1-2.
• Nesbitt, H.W., Young, G.M., 1982. Early Proterozoic climates and plate motions inferred from major element chemistry of lutites. Nature, 299 (5885), 715-717.
• Olsen, S.R., Sommers, E.L., 1982. Phosphorus soluble in sodium bicarbonate, Methods of Soil Analysis, Part 2, Chemical and microbiological properties. Edit: A.L. Page, P.H. Miller, D.R. Keeney, 404-430.
• Sağlam M.T., 2008. Toprak ve suyun kimyasal analiz yöntemleri. Tekirdağ.NKÜ Zir.FakYay No: 2, 154 S.
• Sillanpaa, M. 1990. Micronutrient assessment at the country level: A global study. FAO Soils Bulletin 63. Food and Agricultural Organization of the United Nations, Rome.
• Soil Survey Staff., 2014. Keys to Soil Taxonomy. Soil Survey Staff, U.S. Department of Agriculture, Soil Conservation Service. S.372.
• Soil Survey Staff, 2017. Soil survey manual. United States Department of Agriculture, Handbook No.18 USDA, 1954. U.S. Salinity Laboratory Staff. Diagnosis and improvement of saline and alkaline soils. USDA, No.60.
• Ülgen, N., Yurtsever, N., 1995. Türkiye gübre ve gübreleme rehberi. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayınları, Genel Yayın No: 209, Teknik Yayınlar No: T.66, Ankara.
• Winter, J.D., 2010. Principles of igneous and metamorphic petrology. Prentice Hall, 720 pp.