Balıkesir İli (Altıeylül İlçesi) Domates Tarlalarında Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera; Gelechiidae)’nın Popülasyon Yoğunluğu

Year 2025, Volume: 13 Issue: 1, 141 - 150, 07.07.2025

Ali Özpınar , Şerife Gamze Gürol

https://doi.org/10.33202/comuagri.1564904

Abstract

Araştırma, 2023 yılında, Balıkesir (Altıeylül ilçesi) ilinde üreticiye ait 10 dekarlık BASF N0287 F1 sanayi tipi domates tarlasında Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae))’nın popülasyon yoğunluğunu belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Bu amaçla, dekara bir adet gelecek şekilde, 10 delta tipi feromon tuzağı deneme parselinde, hazırlanan düzeneklere asılmıştır. Parseldeki konumları sabit olacak şekilde tuzaklar numaralandırılmış ve yapışkan levhalara aktif maddesi 0.5 mg (%95 E-Z-Z,3-8-11 Tetradecatrienyl acetate + %5 E-Z,3-8 Tetradecadienyl acetate olan ruhsatlı feromon kapsülleri yerleştirilmiştir. Tuzaklara yakalanan T. absoluta erginleri 5’er gün ara ile sayılmış ve bir sonraki sayım için tuzaklar temiz bırakılmıştır. Tuzakların etrafındaki 3 metrelik bitki sıralarında 4’er yaprak olmak üzere toplam 40 yaprakta T. absoluta’nın yumurta, larva ve pupaları sayılmıştır. Sayımlar domates hasadıyla 04.09.2023 tarihinde sonlandırılmıştır. Örnekleme süresince tüm tuzaklara aralıksız olarak erginler yakalanmış ve 3-4 ergin uçuşu gerçekleşmiştir. Ergin popülasyon yoğunluğu ağustos ayında artış göstermiş ve toplamda 3106 ergin kaydedilmiştir. Deneme parselinde tuzaklara yakalanan ergin sayıları arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (P=0.417). Güneyinde mısır tarlası bulunan 1 ve 2 nolu tuzaklara, etrafında domates tarlası bulunan kuzey ve batı yönündeki tuzaklara göre daha az ergin yakalanmıştır. Örnekleme süresince deneme parselinde toplam 18 yumurta, 12 larva ve 8 pupa kaydedilmiştir. Ergin öncesi dönemlerin sayısı tuzaklara yakalanan ergin sayısına göre düşük kalmıştır.

Keywords

Balıkesir , Domates , Tuta absoluta , Tuzak , Ergin uçuşu

Thanks

Bu makale yüksek lisans öğrencisi Şerife Gamze Gürol'un tez çalışmasının bir bölümüdür.

References

• Abolmaaty S. M., Hassanein M. K., Khalil A. A., Abou-Hadid A.F., 2010. Impact of climatic changes in Egypt on degree day’s units and generation number for tomato leaf miner moth, Tuta absoluta, (Meyrick) (Lepidoptera Gelechiidae). Nature & Science. 8(11): 122-129.
• Anonim, 2022. Tarım ve Orman Bakanlığı, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Çiftçi Kayıt Sistemi Verileri, 2021. Anonim,2021. Tarım ve Orman Bakanlığı , https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/PDF%20Tar%C4%B1m%20%C3%9Cr%C3%BCnleri%20Piyasalar%C4%B1/2021).
• Aksoy, E., 2014. Bursa ili Karacabey ilçesinde Domates yaprak galeri güvesi (Tuta absoluta (Meyrıck) (Lepidoptera: Gelechiidae))’ nin açıkta domates yetiştiriciliği yapılan alanlarda yayılışı, popülasyon değişimi ve kitlesel tuzaklama ile mücadelesi. Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa Yüksek Lisans Tezi, 77 s.
• Argış, F., 2023. Van gölü havzasında Tuta absoluta (Meyrıck, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nın domates alanlarındaki yayılışı, popülasyon gelişmesi, bulaşıklık ve zarar oranı ile doğal düşmanlarının saptanması. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı, Van Doktora Tezi, 127 s.
• Canbay, A., Alaserhat, İ., Tohma, Ö., 2014. Erzincan ve Iğdır illeri domates alanlarında zararlı Tuta absoluta (Meyrick) (Lep.: Gelechiidae) ve predatörlerinin popülasyon takibi. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi.45(2): 79-97.
• Çetiner, K., 2019. Çanakkale ilinde Domates yaprak galeri güvesi, Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nin kitlesel tuzaklama ile kontrolü ve zarar oranının belirlenmesi. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı, Hatay Yüksek Lisans Tezi, 64 s.
• Çetin, G., Hantaş, C., Sönmez, İ., 2014. Güney Marmara Bölgesi’nde Domates güvesi [Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae)]’nin doğa koşullarında bazı biyolojik özelliklerinin belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni. 54( 3): 181-189.
• Demiroz, M., Gençsoylu, İ., 2017. Determining the population dynamics infestation of Tuta absoluta Meyrick (Lepidoptera: Gelechiidae) by different traps on tomato in Aydın province, Turkey. Agreng. 38: 380-385.
• Desneux, N., Wajnber, G.E.G., Wyckhuys, K.A.G., Burgıo, G., S. Arparıa, C., Narvaez-Vasquez, A., Gonzalezcabrera, D., J., Ruescas, C., Tabone, E., Frandon, J., Pızzol, J.. Poncet, C., Cabello, T., Urbaneja, A., 2010. Biological invasion of European tomato crops by Tuta absoluta: Ecology, geographic expansion and prospects for biological control. Journal Pest. Science. 83:197-215.
• Eppo, 2010. EPPO Reporting service-Pest & Diseases. No 1, Paris. https://www.eppo.int/RESOURCES/eppo_publications/eppo_reporting_service.
• Erdoğan P., Babaroğlu N. E., 2014. Life table of the tomato leaf miner, Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae). Journal of Agricultural Faculty of Gaziosmanpasa University. 31 (2): 80-89.
• Estay P., 2000. Polilla del tomate Tuta absoluta (Meyrick). Impresos CGS Ltd. Available online at http://www.inia.cl/medios/Decargas/CRI/ Platina/Informativo9.pdf. Ferrara, F.A.A., E.F Vilela, G. N Jh
• Filho, M. M., Vilela E.F., Attygalle A.B., Weinwald J., Svatos A., Jham G.N., 2000. Field trapping of tomato moth, Tuta absoluta with pheromone traps. Journal of Chemical ecology. 26(4): 875-881.
• Garcia, M.F., Espul, J., C., 1982. Bioecología de la polilla del tomate (Scrobipalpula absoluta) en Mendoza, República Argentina. Rev Invest Agropecuarias INTA (Argentina).18: 135–146.
• Kılıç, T., 2010. First record of Tuta absoluta in Turkey. Phytoparasitica. 38(3):243- 244.
• Kılıç, T., 2011. Domates güvesi (Tuta absoluta (Meyrick), (Lepidoptera: Gelechiidae)’nin Türkiye’deki yayılışı ve mücadelesine yönelik alınan önlemler. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, 28-30 Haziran, Kahramanmaraş. 225 s.
• Mamay M., Yanık E., 2012. Şanlıurfa’da domates alanlarında Domates güvesi (Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae))’nin ergin popülasyon gelişimi. Türkiye Entomoloji Bülteni. 2(3): 189-198.
• Özgökçe, M.S., Bayındır, A., Karaca, İ., 2016. Temperature-dependent development of the tomato leaf miner, Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) on tomato plant Lycopersicon esculentum Mill. (Solanaceae). Türkiye Entomoloji Dergisi. 40(1):51-59.
• Polat, B., 2014. Çanakkale ilinde Domates güvesi Tuta absoluta (Meyrick 1917), (Lepidoptera: Gelechiidae)’nin bazı biyolojik ve ekolojik özelliklerinin araştırılması, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı, Çanakkale Doktora Tezi, 71 s.
• Polat, B., 2019. Efficacy of mass trapping of tomato leafmıner (Tuta absoluta) with different types and colours of traps in open-field tomato. Applıed Ecology and Envıronmental Research. 17(6): 15721-15730.
• Polat, B., 2020. Batakovası (Çanakkale) açık alan domates yetiştiriciliğinde Domates güvesi Tuta absoluta (Meyrick, 1917)’nın popülasyon değişiminin belirlenmesi. Bahçe. 49(1): 35 - 41.
• Polat, B., Özpınar, A., Şahin, A.K., 2015. Çanakkale ilinde Domates güvesi (Tuta absoluta (Meyrick 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae))’nin konukçuları ve bulaşma oranının belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni. 55(4): 331-339.
• Polat, B., Özpınar, A., Şahin, A.K., 2016. Studies of selected biological parameters of tomato leafminer Tuta absoluta (Meyrick), (Lepidoptera: Gelechiidae) under natural conditions. Phytoparasitica. 44:195–202.
• Portakaldalı, M., Öztemiz, S., Kütük, H., 2013. Adana’da açık alan domates yetiştiriciliğinde Tuta absoluta ve doğal düşmanlarının popülasyon takibi. Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi. 27( 2): 45-54.
• Sannino, L., Piro, F., Proto, S., Savino, F., Campo, G., 2012. Mating disruption of the tomato leaf miner Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae) in greenhouse cultivation by Isonet IOBC/WPRS Bulletin. 80: 327-331.
• Tatlı, E., Göçmen, H., 2019. Domates yaprak galeri güvesi Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nın Batı Akdeniz Bölgesi domates üretim alanlarında popülasyon değişiminin saptanması. Manas Journal of Agriculture Veterinary and Life Sciences. 9(2): 63-68.
• TÜİK, 2022. Türkiye İstatistik Kurumu. Bitkisel Üretim İstatistikleri. Online. http://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr.