Participation of Parties in Environmental Impact Assessment Process in Turkey: Case of Thermal Power Plants in The City of Çanakkale

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 38, 791 - 814, 30.10.2020

Nahit Bek , Mustafa Kara

https://doi.org/10.35408/comuybd.628231

Öz

Bu araştırmada, ilk olarak Türkiye’de, Çanakkale ili
örneğinde, termik santral projelerinin ÇED süreçlerine projelerden etkilenmesi muhtemel
tarafların katılımlarında ne gibi sorunlarla karşılaşıldığının belirlenmesi,
ikinci olarak ta ÇED süreçlerine tarafların katılımları konusunda karşılaşılan
sorunların giderilmesi noktasında merkezi ve yerel düzeydeki karar vericilere
yol gösterici veriler sunulması amaçlanmıştır. Kapsama Çanakkale
ilinde yapımı planlanan 18 termik santral projesine ilişkin ÇED süreçleri
girmekle birlikte, araştırma Biga İlçesi’ndeki CENAL ve Çan İlçesi’ndeki Çan 2
ve 18 Mart termik santralleri ÇED süreçleriyle sınırlandırılmıştır. Veriler
görüşme yöntemiyle toplanmış ve içerik analizi ile çözümlenmiştir. Görüşmelerde
9 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılmış ve toplamda
18 kişi ile görüşülmüştür. Veri analizinde MAXQDA Analytics Pro 18 Programının
deneme sürümü kullanılmıştır. Sonuçta, incelenen ÇED süreçlerine katılım
konusunda yaşanan sorunlar projeler
hakkında akıllardaki soru işaretlerinin ortadan kaldırılamaması, gizlilik gibi
gerekçelerle doğru bilgilendirme yapılmaması, yöre sakinlerinin çekincelerinin
proje sahiplerince giderilememesi, yöre sakinlerinin görüşlerinin yetkililerce
kısmen önemsenmesi ve yöre sakinlerince projelerin yer seçiminin doğru olmadığı
şeklinde sıralanmaktadır. Diğer yandan, devlet ve firma yetkilileri dışındaki
tarafların projeler hakkında alınan kararlar üzerinde herhangi bir etkilerinin
bulunmadığı anlaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

çevresel etki değerlendirmesi, çevre sorunları, sürdürülebilir kalkınma, katılım, yönetişim

Kaynakça

• Alıca, Süheyla Suzan. (2011). “Çevresel Etki Değerlendirmesinin Yargı Kararları Çerçevesinde İncelenmesi” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:15, S.3, s. 97-130
• Aygün, Banu; Şakacı, Bilge Kağan. (2015) “Türkiye’de Çevreye Doğrudan Odaklı Çevreci Hareketler ve Çevresel Yaklaşımları Üzerine Bir Deneme” T.C. Başbakanlık Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, s.139-162
• Bal, Hüseyin. (2016), Nitel Araştırma Yöntem ve Teknikleri, Sentez Yayınları, İstanbul
• Baykal, Hülya; Baykal, Tan, (2008). “ Küreselleşen Dünya’da Çevre Sorunları” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:5, Sayı:9, s.2-19
• Bilgin, Nuri (2014). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi Teknikler ve Örnek Çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Bozkurt, Yavuz. (2018), Çevre Sorunları ve Politikaları, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 5. Baskı
• Bozkurt, Yavuz; Bayansar, Reha. (2016), “Yeni Toplumsal Hareketler Çerçevesinde Çevreci Hareket ve Gezi Parkı Olayları” Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt:14, Sayı:2, s.276-293
• Cengiz, Gizem, (2011). “ÇED- SÇD İlişkisi ve Peyzaj Planma Sürecinde Stratejik Çevresel Değerlendirme’nin İrdelenmesi” Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi, Ankara.
• Cerit Mazlum, Semra. (2011), Yeni Toplumsal Hareketler, T.C. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Yayın No:2345
• Creswell, W. John. (2016). Nitel Araştırma Yöntemleri Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma Deseni, (Çev. Edt.) Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir, Siyasal Kitabevi, 3. Baskı, Ankara
• Glasson, John, Therivel, Rıkı, Chadwick, Andrew, (2012). “Introduction to Environmental İmpact Assessment” Simultaneously Published, Canada
• Gönel Doğaner, Feride. (2002). “Globalleşen Dünya’da (Nasıl Bir) Sürdürülebilir Kalkınma” Birikim Dergisi, Sayı:158, s.72-80
• Güler, Ahmet; Halıcıoğlu, Serkan; Taşğın, Serkan. (2015), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma, Ankara, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık
• Gürseler, Güneş, (1999) “Türkiye’de Çevre Hukuku” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 1999/3
• Kara, Mustafa. (2012). “Gecekondu Dönüşüm Projelerinin Konut Sorununun Çözümündeki Rolü: Ankara ili Gültepe ve Yatıkmusluk Mahalleleri Örneği” Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Isparta
• Keleş, Ruşen; vd. (2015), Çevre Politikası, 8.Baskı, Ankara: İmge Kitabevi.
• Keleş, Ruşen. (2009), Çevre Politikası, İstanbul, İmge Kitapevi
• Keleş, Ruşen; Hamamcı, Can, (1998). Çevrebilim, Ankara, İmge Kitabevi, 3.Baskı
• Kılıçoğlu, Pınar. (2002), Türkiye’nin Çevre Politikalarında Sürdürülebilir Gelişme, Ankara, Turhan Kitabevi
• Koparal, Savaş, (2012). Çevre Sorunları ve Politikaları, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir
• Köse, Pınar, (2012). “Sürdürülebilir Kalkınma Sürecinde Sosyal Gösterge Üzerine Eleştirel Bir Analiz: Niksar, Tokat Tepekışla Baraj ve Hidro Elektrik Santrali Projesi Örnek Çalışması” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Mozhı, Mullai Manı, (2010). “Urbanization And Its Impacts On Environment In Pudukkottaı, Tamılnadu” India Bharathidasan Universitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hindistan
• Mustafa Ökmen ve Fatih Demir, “Türkiye’de katılımcı Çevresel Etki Değerlendirmesi Uşak İli Örneği” Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:27
• Öztürk, Serbay, (2007). “Çevresel Etki Değerlendirme Sürecine Halkın Katılımı: AHP Tekniği İle Bir Uygulama” Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü(Y.lisans Tezi)
• Pallemaerts, Marc, (1992). “International Environmental Law From Stockholm to Rio:Back to the Future?” Review of European, Comparative & International Environmental Law, Volume:1, Issue 3
• Rachel, Emas, (2015). “The Concept of Sustainable Development: Definition and Defining Principles” Florida İnternational Unıversity, s.1-3
• Saygılı, Abdurrahman, (2007). Çevre Hukuku Açısından Çevresel Etki Değerlendirmesi, Ankara, İmaj Yay.
• Serter, Gencay, (2006). “Türkiye’de Çevresel Etki Değerlendirmesi’nin Tarihsel Süreçteki Gelişimi” Planlama TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayını, 2006/1, s.43-52
• Sharan, Merriam, (2013). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber, (Çev. Edt.) Subaşıoğlu Doğan, Kara Mustafa, 2018 “ Türkiye’de Yazılı Basın Aracılığıyla Suriyeli Göçmenler Vakasının Toplumun Kutuplaştırılmasında Siyasi Bir Araç Haline Dönüştürülmesi” IX. Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları Kongresi, Çanakkale.
• Şengün, Hayriye, (2015). “Türkiye’de Çevre Yönetimi ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Uygulamaları” Strategic Public Management Journal, Issue No:1, s.109-130
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2017, 2016 Yılı Çevre Denetim Raporu, Ankara
• Tont, Sargun, (2000). “Batı Ülkelerinde Kurtarıcı Çevreciliğin Kronolojisi” Türkiye’de Çevreciliğin ve Çevre Korumanın Tarihi Sempozyumu, İstanbul
• Turan, Selahattin, (2013). Nitel Araştırma, Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim ve Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Ankara
• Turan, Emine Su; Güner, Esra Deniz (2017) “Türkiye’de Çevresel Etki Mevzuatındaki Değişimler” Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, Cilt:3, Sayı:1, ss:39-47
• Turgut, Nükhet, (1997). “Sürdürülebilir Kalkınmanın Sağlanmasında Katılımın Rolü” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 52 Sayı: 1
• Türkoğlu, Funda, (2005). “Türkiye’de Çıkarılan ÇED Yönetmeliklerinin Karşılaştırılması ve Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Uygulanması” Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi, Trabzon.
• Yıldırım, Ali; Şimşek, Hasan, (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 10. Baskı
• “Çanakkale’de ÇED Toplantısına Alınmayan Çevrecilerden Tepki” https://www.haberler.com/canakkale-de-ced-toplantisina-alinmayan-8514561-haberi/ (Erişim Tarihi:22.05.2018)
• “Danıştay Cerattepe’de Madencilik Yapılabilir Kararını Onadı” https://tr.sputniknews.com/cevre/201707061029159311-danistay-cerattepe-madencilik- onama/ (Erişim Tarihi:02.05.2018)
• Demiral, Berkan, Evin, Hakan “ Türkiye’de Çevre Politikalarının Gelişiminin Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Üzerinden Değerlendirilmesi” Akademik Platform . http://i- sem.info/PastConferences/ISEM2014/ISEM2014/papers/B2-ISEM2014ID9.pdf (Erişim Tarihi: 04.01.2018)
• “Köy ve Belde Nüfusları” http://www.karabiga.bel.tr/m/beldemizin-nufusu-artista (Erişim Tarihi:21.05.2018)
• “What Is Sustainable Development” http://www.worldbank.org/depweb/english/sd.html (Erişim Tarihi: 29.04.2016)
• Resmi Gazete,Sayı:30077,https://www.csb.gov.tr/gm/ced/index.php?Sayfa=sayfa&Tur=webmenu& Id=254 (Erişim Tarihi: 12.12.2017)
• Richard, Wilson; vd. (2005). “People and Participation: How to Put Citizens at the Heart of Decision-Making” 2005, http://www.involve.org.uk/wp-content/uploads/2011/03/People- and-Participation.pdf (Erişim Tarihi: 22.05.2016)
• “Santrale Yeşil Işık Çıktı” http://www.safakgazete.com/santrale-yesil-isik-cikti-44285.html (Erişim Tarihi: 02.05.2018)
• Melike Yalçın, “Türkiye’de Halkın Çevre Politikalarına Katılımı: Yasal Düzenlemeler ve Uygulamadaki Durum” 2012, s.1 http://politikekoloji.org/turkiyede-halkin-cevre- politikalarina-katilimi-yasal- duzenlemeler-ve-uygulamadaki-durum (Erişim Tarihi:24.11.2017)
• Halkın Katılım Toplantısına Halk Katılamadı. http://t24.com.tr/haber/halkin-katilimi-toplantisina- halk- katilamadi,550410 (Erişim Tarihi: 22.05.2018)
• http://siyasihaber3.org/e/ced (Erişim Tarihi: 22.11.2017)
• http://www.wwf.org.tr/sizneyapabilirsiniz/uye_olun/ (Erişim Tarihi: 12.12.2017)
• https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/5839GSDR%202015_SD_concept_defini ton_rev.pdf (Erişim Tarihi: 30.04.2016)
• https://www.yerelnet.org.tr/koyler/koy.php?koyid=241276 (ErişimTarihi:21.05.2018) https://www.yerelnet.org.tr/koyler/koy.php?koyid=241016 (Erişim Tarihi:21.05.2018)
• https://www.cnnturk.com/video/turkiye/iste-tartisma-yaratan-yeni-ced-yonetmeligi (Erişim Tarihi: 03.11.2017)
• http://www.csb.gov.tr/gm/ced/index.php?Sayfa=sayfa&Tur=webmenu&Id=11223 (Erişim Tarihi:04.04.2017)
• http://www.greenpeace.org/turkey/tr/news/greenpeace-y-ll-k-mali-figuerle/ (Erişim Tarihi: 29.08.2019).
• “Ayvalık’ta çevreciler protesto etti ÇED toplantısı yapılmadı” https://t24.com.tr/haber/ayvalikta- cevreciler-protesto-etti-ced-toplantisi-yapilmadi,724991(Erişim Tarihi: 20.09.2019)
• “Masalardaki tabakları kırıp ÇED toplantısını yaptırmadılar” https://www.dha.com.tr/son- dakika/masalardaki-tabaklari-kirip-ced-toplantisini-yaptirmadilar/haber-1665862 (Erişim Tarihi: 20.09.2019)
• “Sinop’ta Halkın Katılımı Toplantısına Halk Katılamadı” http://t24.com.tr/haber/sinopta-halkin- katilim-toplantisina-halk-katilamadi-nukleere-hayir-diyenlere-polis-mudahale-etti,553905 (Erişim Tarihi:21.05.2018)
• Çanakkale Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün 66577777-220.99-E.5053 Sayılı ve 13.06.2017 tarihli yazısı
• 1580 Sayılı Belediye Kanunu, RG: 14/04/1930-1470.
• 6831 Sayılı Orman Kanunu, RG: 08/09/1956-9402.
• 2872 Sayılı Çevre Kanunu, RG: 11/08/1983-18132.
• 29186 Sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, RG: 25/11/2014-29186.