DIFFUSION OF PRIVATE HOSPITALS IN THE TRANSFORMED TURKISH HEALTH SYSTEM

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 53, 1017 - 1037, 22.07.2024

İsrafil Boyacı

https://doi.org/10.35408/comuybd.1407511

Öz

This article aims to reveal the growth and spread of private hospitals throughout the country in the health system of Türkiye, which has been transformed by the health reforms carried out under the Health Transformation Program (2003-2013). Focusing on the spread of private hospitals, the distribution of hospitals in the country to sectors and provinces over the years has been descriptively investigated with the use of data covering the years 2002-2022. As a result of the evaluations in this article, which describes the development of private hospitals in the transformed Turkish health system and ultimately their place in the country's health system, it has been observed that the role of privately-owned hospitals in the country's health system has expanded in the last two decades. However, the main responsibility for the delivery of hospital services in Türkiye continues to be on the public sector. It has been observed that the number of hospitals in Türkiye increased during the Health Transformation Program (2003-13), and in the following years, hospitals continued to their growth in terms of hospital bed numbers. After the restrictive regulations enacted in the final stages of the Transformation Program, the growth of the private hospital sector after 2010 was driven by the capacity expansion of existing hospitals rather than the opening of new hospitals. The share of private hospitals increased from 23.4% in 2002 to 36.4% in 2014 and remained around 37% in the following years. The share of private hospital beds in total hospital beds grew from 7.5% in 2002 to 19.6% in 2014 and was around 21% in the following years. During the Transformation Program, it was observed that the number of private hospitals increased exponentially in the western and southern provinces of the country; private hospitals increased their presence in the eastern, southeastern, and northern provinces of the country; and the increase in the number of private hospitals in the northeastern provinces of the country was rare.

Anahtar Kelimeler

Health systems, Transformation, Health reform, Private hospitals

DÖNÜŞEN TÜRKİYE SAĞLIK SİSTEMİNDE ÖZEL HASTANELERİN YAYILIMI

Öz

Bu makale, Sağlıkta Dönüşüm Programı (2003-2013) altında gerçekleştirilen sağlık reformlarıyla dönüşen Türkiye sağlık sisteminde özel hastanelerin büyümesini ve ülke çapında yayılmasını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Makalede, ülke sağlık sisteminin hastane kaynağının geçirdiği dönüşüm açıklığa kavuşturulmuştur. Özel hastanelerin yayılımına odaklanılarak ülkedeki hastanelerin sektörlere ve illere dağılımlarının yıllar içerisindeki seyirleri, 2002-2022 yıllarını kapsayan veriler yardımıyla betimleyici değerlendirmeler ile incelenmiştir. Türkiye’de hastane sayılarının Sağlıkta Dönüşüm Programı (2003-2013) boyunca yükseldiği, sonraki yıllarda ise yatak sayılarının artışı ile yataklı tedavi kurumları olan hastanelerin büyümelerine devam ettikleri görülmüştür. Dönüşüm Programının son safhalarında yürürlüğe giren kısıtlayıcı düzenlemelerin bir neticesi olarak, özel hastane sektörünün 2010 yılından sonraki büyümesi yeni hastanelerin açılmasından ziyâde, varolan hastanelerin kapasite genişlemeleri ile olmuştur. Ülkedeki özel hastanelerin toplam hastanelerin içindeki payı 2002 yılında %23,4’ten 2014 yılında %36,4’e yükselmiştir ve sonraki yıllarda %37 civarında seyretmiştir. Özel hastane yataklarının ülkedeki toplam hastane yatakları içerisindeki payı ise 2002 yılında %7,5’ten 2014 yılında %19,6’ya yükselmiştir ve takip eden yıllarda %21 civarında olmuştur. Makalede, ülkedeki özel hastanelerin illere dağılımının yıllar içerisindeki seyri de incelenerek ülke sağlık sisteminde gözlemlenen özel hastanelerin yükselişinin coğrafi bölgelere yayılımı da aydınlatılmıştır. Ülkenin kuzeydoğu illerinde özel hastane sayılarındaki artışın nadir olduğu görülmüştür. Doğu, güneydoğu ve kuzey illerinde özel hastanelerin mevcudiyetleri artmış, batı ve güney illerinde ise özel hastane sayıları katlanarak artmıştır. Dönüşen Türkiye sağlık sisteminde özel hastanelerin gelişimlerini ve en nihayetinde ülke sağlık sisteminde oturdukları yeri betimleyen bu çalışmadaki değerlendirmeler neticesinde, esas sorumluluk ve yük kamu sektörü üzerinde olmaya devam ediyor olsa da, Türkiye’de hastane hizmetlerinin sunumunda son yirmi yılda özel mülkiyetli hastanelerin ülke sağlık sistemindeki yerinin genişlediği ve pekiştiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık sistemleri, Dönüşüm, Sağlık reformları, Özel hastaneler

Etik Beyan

“Bu çalışma Araştırma ve Yayın Etiğine uygun olarak hazırlanmıştır.”

Kaynakça

• Akdağ, R. (2011). T.C. Sağlık Bakanlığı Yataklı Sağlık Tesisleri Planlama Rehberi. Ankara: Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü. https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/25703,shgmyatirimpdf.pdf?0
• Bakan, I., Buyukbese, T., ve Ersahan, B. (2014). The impact of total quality service (TQS) on healthcare and patient satisfaction: an empirical study of Turkish private and public hospitals. The International Journal of Health Planning and Management, 29(3), 292–315. https://doi.org/10.1002/hpm.2169
• Bilsel, M., ve Davutyan, N. (2014). Hospital Efficiency with Risk Adjusted Mortality as Undesirable Output: The Turkish Case. Annals of Operations Research, 221(), 73-88. https://doi.org/10.1007/s10479-011-0951-y
• Boyacı, İ. (2020). Türkiye Sağlık Sisteminin Dönüşümü (2003-13): Covid-19 Pandemisi ile Mücadele Sürecinde Sağlık Reformlarına Yeniden Bakış. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 59-80. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iticusbe/issue/55168/754928
• Boyacı, İ. (2021). Türkiye Sağlık Sisteminin Dönüşümü (2003-13): Sağlık Hizmet Bölgeleri Planlaması ve Şehir Hastaneleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(40), 358-376. https://doi.org/10.46928/iticusbe.769087
• Boyacı İ (2022). Essays on Turkish Private Hospital İndustry: Dynamics of Market Structure, Health Reforms and Regulations. Unpublished Ph.D. thesis, Department of Economics, Boğaziçi University, Türkiye.
• Çetin, A. T., Aksu M. ve Özer, G. (2012). Technology Investments, Performance and the Effects of Size and Region in Turkish Hospitals. The Service Industries Journal, 32(5), 747-771. https://doi.org/10.1080/02642069.2010.529433
• Dündar C. (2017). Health-Seeking Behavior and Medical Facility Choice in Samsun, Turkey. Health policy (Amsterdam, Netherlands), 121(9), 1015–1019. https://doi.org/10.1016/j.healthpol.2017.07.002
• Dünya Sağlık Örgütü (t.y.). Universal health coverage. Erişim: 30 Mayıs 2023, https://www.who.int/health-topics/universal-health-coverage
• Gaynor, M. (2006). What Do We Know About Competition and Quality in Health Care Markets. NBER Working Paper 12301, Cambridge. http://dx.doi.org/10.3386/w12301
• Gaynor, M. ve Town, J. R. (2011). Competition in Health Care Markets. NBER Working Paper 17208, Cambridge. http://dx.doi.org/10.3386/w17208
• Küçük, A., Özsoy, V. S. ve Balkan, D. (2020). Assessment of Technical Efficiency of Public Hospitals in Turkey. European Journal of Public Health, 30(2), 230–235. https://doi.org/10.1093/eurpub/ckz143
• Mollahaliloglu, S., Kavuncubasi, S., Yılmaz, F., Younis, M.Z., Simsek, F., Kost, M., Yıldırım, S. ve Nwagwu, E. (2018). Impact of Health Sector Reforms on Hospital Productivity in Turkey: Malmquist İndex Approach. International Journal of Organization Theory and Behavior, 21(2), 72-84. https://doi.org/10.1108/IJOTB-03-2018-0025
• OECD. (2012). Competition in hospital services. Series Roundtables On Competition Policy, DAF/COMP(2012)9. https://www.oecd.org/daf/competition/50527122.pdf
• OECD. (2019). Incentivising competition in public services – Note by Carol Propper. Directorate for Financial and Enterprise Affairs Competition Committee, DAF/COMP(2019)7. https://one.oecd.org/document/DAF/COMP(2019)7/en/pdf
• OECD. (2016). Universal health coverage and health outcomes. Final report for the G7 health ministerial meeting. https://www.oecd.org/els/health-systems/Universal-Health-Coverage-and-HealthOutcomes-OECD-G7-Health-Ministerial-2016.pdf
• Özel Hastaneler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. (2008, 15 Şubat). Resmi Gazete (Sayı: 26788). Erişim: 30 Mayıs 2023, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/02/20080215-5.htm
• Özgen Narcı, H., Ozcan, Y. A., Şahin, İ., Tarcan, M. ve Narcı, M. (2015). An Examination of Competition and Efficiency for Hospital Industry in Turkey. Health Care Management Science, 18(4), 407–418. https://doi.org/10.1007/s10729-014-9315-x
• Paris, V., Hewlett, E., Auraaen, A., Alexa, J. ve Simon, L. (2016). Health care coverage in OECD countries in 2012. OECD Health Working Papers No:88. OECD Publishing, Paris. http://doi.org/10.1787/5jlz3kbf7pzv-en
• S-shaped Growth Curve. (2023). Oxford Reference. Erişim: 30 Mayıs 2023, https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/oi/authority.20110803100526356;jsessionid=5DD3D61EDCB8C66A63D400865AE27A5D
• Sülkü, S. N. (2011). Türkiye’de Sağlıkta Dönüşüm Programı Öncesi ve Sonrasında Sağlık Hizmetlerinin Sunumu, Finansmanı ve Sağlık Harcamaları. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayın No: 2011/414, Ankara. https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/09/Kitap-414.pdf
• Sülkü S. N. (2012). The Health Sector Reforms and the Efficiency of Public Hospitals in Turkey: Provincial Markets. European Journal of Public Health, 22(5), 634–638. https://doi.org/10.1093/eurpub/ckr163
• Şahin, I., Özcan, Y.A. ve Özgen, H. (2011). Assessment of Hospital Efficiency under Health Transformation Program in Turkey. Cent Eur J Oper Res, 19(), 19–37. https://doi.org/10.1007/s10100-009-0121-3
• Taner, T., ve Antony, J. (2006). Comparing Public and Private Hospital Care Service Quality in Turkey. Leadership in Health Services, 19(2), 1-10. https://doi.org/10.1108/13660750610664991
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2002-2020). Sağlık istatistikleri yıllıkları 2002-2020. Ankara: Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü. https://www.saglik.gov.tr/TR,84930/saglik-istatistikleri-yilliklari.html
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2008). Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı – İlerleme Raporu. Ankara: Recep Akdağ. https://ekutuphane.saglik.gov.tr/Home/GetDocument/183
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2012). Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı – Değerlendirme Raporu (2003-2011). Ankara: Recep Akdağ. https://ekutuphane.saglik.gov.tr/kitaplar/SDPturk.pdf
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2023). Sağlık istatistikleri yıllığı 2022 haber bülteni. Ankara: Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. https://www.saglik.gov.tr/TR,99902/saglik-istatistikleri-yilligi-2022-haber-bulteni-yayimlanmistir.html
• Tatar, M., Mollahaliloğlu, S., Şahin, B., Aydın, S., Maresso, A., Hernández-Quevedo, C. (2011). Turkey: Health system review. Health Systems in Transition, 13(6), 1–186. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/330325/HiT-13-6-2011-eng.pdf?sequence=5&isAllowed=y
• Torun, N., Çelik, Y. ve Younis, M. Z. (2013). Competition among Turkish Hospitals and its Effect on Hospital Efficiency and Service Quality. Journal of Health Care Finance, 40(2), 42–58. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24551961/
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2023). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. Erişim: 30 Mayıs 2023, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=149&locale=tr
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2023). Sağlık İstatistikleri. Erişim: 30 Mayıs 2023, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=149&locale=tr
• Yetkin, O. (2020). Türkiye'de Büyükşehir Belediyelerinin Yapısı ve Geleceği. Akademik Düşünce Dergisi, (1), 4-16. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akademikdusunce/issue/53387/708675
• Yıldız, M.S., Heboyan, V. ve Khan, M.M. (2018). Estimating Technical Efficiency of Turkish Hospitals: Implications for Hospital Reform Initiatives. BMC Health Serv Research, 18(1), 401. https://doi.org/10.1186/s12913-018-3239-y
• Yıldırım, H.H., Hughes, D., & Yıldırım, T. (2011). Markets, Modernisation and National Interest: Three Faces of Patient Choice Policy in Turkey. Health & Social Care in the Community, 19(2), 168-177. https://doi.org/10.1111/j.1365-2524.2010.00956.x