Yahudilikte Ahit Anlayışı

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 2, 41 - 68, 31.10.2022

Eldar Hasanoğlu

Öz

Yahudilikte Tanrı ile insan arasındaki irtibat ve din algısı ahit olgusu ile şekillenmektedir. Bu anlayışa göre ilk insandan itibaren Tanrı ile insan arasında ahit bağı olmuştur. Ahit çerçevesinde Tanrı ken- disini insanlara tanıtmış, onlara birtakım hükümler vermiştir. Zamanla ahdin niteliği değiştiği gibi hükümlerin de sayısı değişmiştir. Yahudiliğe göre toplamda dört temel ahit bulunmaktadır. Bun- lardan ikisi genel ve evrensel ahitler olup tüm insanlık bu ahdin tarafıdır. İlk ahit, aynı zamanda ilk insan ve insanlığın ilk atası olan Hz. Âdem ile yapılmış, bu ahit çerçevesinde altı hüküm verilmiştir. İnsanların günahlarını Nuh Tufanı ile cezalandıran Tanrı, tufandan sonra insanlığın ikinci atası olan Hz. Nuh ile ahit yapmış, daha önce verdiği hükümlere birini daha eklemiştir. Bu hükümler Nuh Kanunları adıyla bilinir. Tevrat bu ahdin ebedi olacağını belirtmiştir. Sonraki iki ahit ise özel ahitler olup sadece İbranileri/Yahudileri muhatap almıştır. İlk özel ahit Hz. İbrahim ile yapılmış, ona birtakım vaatlerde bulunmuştur. Bu ahitle birlikte Yahudiliğin temeli atılmıştır. Sina ahdi Hz. Musa vasıtasıyla İsrailoğul- ları ile yapılmış ve bu, ahit geleneğinde kemal noktasını teşkil etmiştir. Burada Tanrı On Emir’i vermiş, İsrailoğulları’ndan orada olanlarla ve sonraki kuşak tüm Yahudilerle ahitleşmiştir. Bu ahit vasıtasıyla Yahudiler bir daha kopmamak üzere Tanrı’ya bağlanmışlardır. Günah işleseler dahi Tanrı’nın onlarla ahdinden asla vazgeçmeyeceği, ahdini ilelebet sürdüreceği kabul edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Yahudilik, Ahit, Nuh ahdi, Sina ahdi

Kaynakça

• Adam, Baki, “Yahudiliğin Hıristiyanlığa ve İslam’a bakışı”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 37 (1997), 333-358.
• Adam, Baki, “Yahudilikte Din Kavramı ve Din Anlayışı”, Dinler Tarihi Araştırmaları, Ankara: Dinler Tarihi Derneği, 2000, II, 129-134.
• Atlas, Samuel, Netivim ba-mişpat ha-İvri, Nyu York: ha-Akademiyah ha-Amerikanit le-madaey ha-Yahadut, 1978.
• Avery-Peck, Alan J., “Covenant”, The Encyclopaedia of Judaism, [ed. J. Neusner, A.J. Avery-Peck, W.S. Green], I, 136-151.
• Bindman, Yirmeyahu, Torah ethics for non-Jews: the seven colors of the rainbow, San Jose: Resource Publications, 1995.
• Braude, William G., Jewish proselytizing in the first five centuries of the common era: the age of the Tannaim and Amoraim, Providence: Brown UP, 1940.
• Dallen, Michael Ellias, The Rainbow Covenant: Torah and the seven universal law, Springdale: Lightcatcher Books, 2003.
• Davies, William David, Paul and Rabbinic Judaism: some rabbinic elements in Pauline theology, New York: Harper and Row, 1967.
• Day, John, “Why does God ‘establish’ rather than ‘cut’ covenants in the Priestly source?”, Covenant as context: essays in honour of E.W. Nicholson, [ed. A.D.H. Mayes, R.B. Salters], New York: Oxford UP, 2003, 91-109.
• Dunn, James, “Judaism and Christianity: one covenant or two”, Covenant theology: Contemporary approaches, [ed. Mark J. Cartledge, David Mills], Cumbria: Paternoster Press, 2001, 33-55.
• Eichrodt, Walther, Theology of the Old Testament, [tr. John Baker], Philadelphia: The Westminster Press, 1961, I-II.
• Elazar, Daniel J., Covenant and polity in Biblical Israel: Biblical foundations and Jewish expressions I: The Covenant Tradition in Politics, New Jersey: Transaction Publishers, 1995.
• Freedman, David Noel, “Divine commitment and human obligation: the covenant theme”, Interpretation, 18, (1964), 419-431, 420.
• Freeman, Gordon, The Rabbinic understanding of covenant as a political idea, Philadelphia: Center for Jewish Community Studies, 1977.
• Gakuru, Griphus, An inner-Biblical exegetical study of the Davidic covenant and the dynastic oracle, New York: The Edwin Mellen Press, 2000.
• Ginsburgh, Yitzchak, Kabbalah and the meditation for the nations, [ed. Moshe Genuth], Jerusalem ve USA: Gal Einai, 5767/2006.
• Goldingay, John, “Covenants and nature: A response to Steven Clark”, Covenant as context: essays in honour of E.W. Nicholson, [ed. A.D.H. Mayes, R.B. Salters], New York: Oxford UP, 2003, 21-32.
• Grabe, Petrus J., New covenant, new community: the significance of Biblical and Patristic covenant theology for contemporary understanding, Milton Keynes: Paternoster Press, 2006.
• Gürkan, Salime Leyla, The Jews as a Chosen People:tradition and transformation, London: Routledge, 2009.
• Hahn, Scott, “Covenant in the Old and New Testaments: some current research (1994–2004)”, Currents in Biblical Research, III: 2 (2005), 263-292.
• Halevi, Judah, The Kuzari: an argument fort he faith of Israel, [tr. Hartwig Hirschfeld], 2nd pr., New York: Schocken Books, 1968.
• Hasanov, Eldar, Nuh Kanunları ve Nuhilik, İstanbul: İSAM Yayınları, 2015.
• Hasanoğlu, Eldar, Temel kaynaklar ışığında Gerut: Yahudiliğe geçiş, İstanbul: Divan, 2018.