İşveren ve İşveren Vekillerine Göre Kreş/Gündüz Bakımı/Yurt Hizmeti ve İstihdam İlişkisi Denizli İli Örneği

Year 2017, Volume: 2 Issue: 53, 573 - 616, 01.01.2017

Handan Kumaş

Abstract

İşgücü piyasasının işleyişi sadece piyasanın ve ekonominin koşullarına göre değil, toplumsal cinsiyetçi bakış açısına göre de belirlenebilmektedir. Çalışan açısından kreş hizmeti gibi sosyal koşullar, istihdam oranını, örgüte bağlılığı ve verimliliği artırabilen koşullardır. İşverenler ise sosyal bakım hizmetlerini maliyet unsuru olarak değerlendirebilmektedir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, Denizli ili örneği ile yasal bir gerçeklik olan çocuk bakım yükümlülüğünün işveren açısından işletmenin devir oranına, işgücü verimliliğine ve kadın istihdamına etkisini ortaya çıkarmaktır. Çalışmanın teorik bölümün içeriği, konuya ilişkin yasal düzenlemeler ve ilgili araştırmaların bulgularından oluşmaktadır. Uygulama bölümü, nitel araştırma yöntemlerden biri olan ‘derinlemesine görüşmenin’ sonuçlarını içermektedir. Çalışmada, Kasım 2015 ve Kasım 2016 tarihleri arasında Denizli ilinde tekstil, cam ve hizmet sektörlerini temsil eden, 20 işveren ve işveren vekili ile görüşülmüştür. Çalışmanın temel bulgusu, katılımcıların çoğunluğuna kreş/gündüz bakım hizmetinin, işgücü verimliliğini ve özellikle kadın istihdamını artırabileceği, işgücü devir oranını ise azaltabileceğidir

Keywords

Kreş/gündüz bakımı, işgücü devir oranı, işgücü verimliği, kadın istihdamı

According to Employers and Employers Representatives Nursery/Day Care Service and Employment Relationship: The Case of Denizli Province

Abstract

The functioning of the labor market can be determined not only by the conditions of the market and the economy, but also by the gender perception. For employees, social conditions such as nursery/day care service are factors that enhance the efficiency, affiliate the organization, and employment ratio. On the other hand, for employers, social care service is conceived as a fact of labour cost. In that regard, the aim of this study is to find out the effect of women’s employment, labour productivity, and operating turnover on a nursery service in Denizli in terms of employers. The content of theoretical study consists of the research findings in literature and related legal regulations. The application section contains the results of 'in-depth interview' which is one of the qualitative research methods. For this purpose, in-depth interviews were held with 20 employers or employer representatives in textile, glass and service sectors in Denizli between November 2015 and November 2016. The fundamental result of this study according to the number of participants is that the nursery/day care service might increase the labour productivity and especially the women’s employment, but might to decrease the labour turnover rate

Keywords

Nursery/day care, labour turnover, labour productivity, women’s employment

References

• Açmaz, Ö. A. (2014) “İlkokul Öncesi Yaşta Çocuğu Olan ve Hizmet Akdine Tabi Çalışan Ebeveynlere Yönelik Bir Esnek Çalışma Modeli ve Bazı Teşvik Mekanizmaları Önerisi”, Sosyal Güvence Dergisi, Sayı:5, 5-48.
• Alparslan, A. M., Çetinkaya Bozkurt Ö. Ve Özgöz, A. (2015) “ İşletmelerde Cinsiyet Ayrımcılığı ve Kadın Çalışanların Sorunları”, MAKÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), Yıl:2, 66-81.
• Atasü Topçuoğlu, R. (2013) “Sosyal Haklar Piyasalaşır Mı? Çocuk Hakları ve Kadın Emeğinin Kesişiminde Türkiye’de Kreşler”, V. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu, 31 Ekim-1 Kasım, Bursa.
• Aytaç, S. Sevüktekin, M. Ve Işığıçok, Ö. (2002) Çağdaş Sanayi Merkezlerinde Kadın İşgücünün Konumu: Bursa Örneği, Yayın No: 219, Ankara: TİSK Yayınları.
• Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu (2009) “Türkiye’de Çocuk Bakım Hizmetlerinin Yaygınlaştırılmasına Yönelik Bir Öneri: Mahalle Kreşleri”, http://www.spf.boun.edu.tr/docs/MAHALLE%20KRESLERI%20- %20ARASTIRMA%20RAPORU.pdf (01.10.2015).
• Boyce, C. Ve Neale, P. (2006) Conducting In-Depth Interviews: A Guide for Designing and Conducting In-Depth Interviews for Evaluation Input, Pathfinder International Tool Series, Monitoring and Evaluatiın-2,
• http://www2.pathfinder.org/site/DocServer/m_e_tool_series_indepth_interviews.pdf (22.02.2016).
• Burud, S., Aschbacher, P.R., Ve McCroskey, J. (1984) Employer-Supported Child Care: Investing in Human Resources. Boston: Auburn House.
• Çolak, Ö.F. Ve Kılıç C. (2001) Yeni Sanayileşen Bölgelerde Kadın İşgücü Arzı: Şanlıurfa Örneği, Yayın No: 214, Ankara: TİSK Yayınları.
• Cotter, D. A., Hermsen, J.M., Ovadia S. Ve Vanneman R. (December 2001) “The Glass Ceiling Effect”, Social Forces,80(2), 655-682.
• Creswell, J. W. (2015) Nitel Araştırma Yöntemleri Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni, (Çeviri Ed.: Mesut Bürün ve Selçuk Beşir Demir), 3.Baskıdan Çeviri, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Dalkıranoğlu, T. Ve Çetinel, F. G. (2008) “Konaklama İşletmelerinde Kadın ve Erkek Karşılaştırılması”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:20, 277-298. Cinsiyet Ayrımcılığına Karşı Tutumlarının
• Davidson, M.J. Ve Burke, R. J. (2016) Women in Management Worldwide Progress and Prospects, Second Edition, New York: Gower Publishing.
• Dedeoğlu, S. (2009) “ Eşitlik mi Ayrımcılık mı? Türkiye’de Sosyal Devlet, Cinsiyet Eşitliği Politikaları ve Kadın İstihdamı”, Çalışma ve Toplum, 2(21), 41-54.
• Dey, I. (1993) Qualitative Data Analysis A User-Friendly Guide for Social Scientists, London: Routledge Taylor and Francis Group.
• Doğan, E. T. (Nisan, 2012) “Hamile Kadınların Çalışma Yaşamında Maruz Kaldığı Ayrımcı Uygulamalar”, İş, Güç" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14(2),79-98.
• Ecevit, Y. (2003), “Women’s Labor and Social Security”, Bridging the Gender Gap in Turkey: A Mile Stone Towards Faster Socio-Economic Development and Poverty Reduction içinde, Poverty Reduction and Economic Management Unit: Europe and Central Asia, Washington DC: World Bank, 73-106.
• Ecevit, Y. (2008) “İşgücüne Katılım ve İstihdam”, Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği:Sorunlar, Öncelikler ve Çözüm Önerileri “Kadın- Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş: Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset” Raporunun Güncellenmesi içinde, TÜSİAD ve KAGİDER, Temmuz, İstanbul: Yayın no. TÜSİAD-T/2008-07/468 ve Yayın No. KAGİDER-001.
• Emlen, A. C, Ve Koren, P. E. (1984) “Hard to Find and Difficult to Manage: The effects of Child Care on The Workplace”, Unpublished manuscript. Regional Research Institute for Human Services, Portland: Portland State University,
• Eyüpoğlu, A. Şemsa Ö. Ve Tanrıöver, H. (2000) Kentlerde Kadınların İş Yaşamına Katılmalarının Sosyo-Ekonomik Sorunları, Ankara: KSGM Yayınları.
• Fernandez, J. P. (1986) Child Care and Corporate Productivity: Resolving Family/Work Conflicts. Lexington, MA: Lexington Books.
• Galinsky, E. Ve Stein, P.J. (1990) “The Impact of Human Resource Policies on Employees”, The Journal of Family Issues, 11(4), 368-383.
• Goodstein, J. D. (1994) “Institutional Pressures and Strategic Responsiveness: Employer Involvement in Work-Family Issues”, Academy of Management Journal, 37(2), 350-382.
• Goff, S. J., Mount, M. K. Ve R. L Jamison (1990) “Employer Supported Child Care, Work Family Conflict And Absenteeism: A Field Study”, Personnel Psychology, 43, 793-809.
• Gökdemirel, S., Gülçin B., Gülbin G. Ve Ayşe B. (2008) “Çalışan Annelerin Emzirme Sürecinde Yaşadıkları: Niteliksel Bir Çalışma”, Çocuk Dergisi, 8(4), 221-234.
• Göktepe, E. A. (2011) “Formel ve Enformel Kadın Çalışanların İstihdam Edilme Biçimlerinin İş Doyum Düzeyleri Üzerindeki Etkisi”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı:26, 1-12.
• Günay, G. Ve Bener, Ö. (2011) “Kadınların Toplumsal Cinsiyet Rolleri Çerçevesinde Aile İçi Yaşamı Algılama Biçimleri”, TSA, Aralık, Yıl:15, Sayı:3, 157-171.
• Gürbüz Güngör, E. (2012) “Türk Hukuku ve Avrupa Birliği Hukukunda Kadın İstihdamının Teşvikine Yönelik Düzenlemeler”, Ege Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Dergisi, 3(2), 60-90.
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (2014) “2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması” Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Kalkınma Bakanlığı ve TÜBİTAK, Ankara.
• Hein C. Ve Cassirer, N. (2010) Workplace Solutions for Childcare, (Geneva: ILO), http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@dgreports/@dcomm/@publ/docu ments/publication/wcms_110397.pdf (14.02.2016).
• ILO (2012) “Maternity Protection Resource Package: From Aspiration to Reality for All: Beyond Maternity and Back to Work: Coping with Childcare, Maternity Protection Resource Package, From Aspiration to Reality for All”, Part Two, Module 11, http://mprp.itcilo.org/allegati/en/m11.pdf
• İlkKaracan, İ., Kijong K. Ve Kaya T. (2015), Sosyal Bakım Hizmetlerine Kamu Yatırımlarının İstihdam, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Yoksulluğa Etkileri Türkiye Örneği, İstanbul Teknik Üniversitesi, Bilim, Mühendislik ve Teknolojide Kadın Araştırmaları ve Uygulama Merkezi ve Levy Ekonomi Enstitüsü, (İstanbul: İmak Ofset).
• Immervoll H. Ve Barber, D., (2005) “Can Parents Afford to Work? Childcare Costs, Tax-Benefıt Policies and Work Incentives”, OECD Social, Employment and Migration Working Papers, No. 31.
• Immervoll H. Ve Barber, D. (2006) “Can Parents Afford to Work? Childcare Costs, Tax-Benefıt Policies and Work Incentives”, IZA Discussion Paper No.1932, IZA:Bonn.
• Kakıcı, H., Emeç H. Ve Üçdoğruk Ş. (2007) “Türkiye’de Çalışan Kadınların Çocuk Bakım Tercihleri”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Sayı:5, 20-40.
• Kalaycıoğlu, E. Ve Toprak, B. (2004) İş Yaşamı, Üst Yönetim ve Siyasette Kadın, İstanbul: TESEV Yayınları.
• Kalfa, A. (2010) “Refah Rejimi Bağlamında Çocuk Bakım Hizmetleri”, Çalışma ve Toplum, 3(26), 191-220.
• Kaya, G. (2012) Avrupa Birliği İş Hukuku’nda Cinsiyet Ayrımcılığı, (Ankara: Avrupa Birliği Bakanlığı).
• KEİG (2016), “Yerel Yönetimlerin Çocuk Bakım Hizmetlerine Yönelik Bir Değerlendirme: İstanbul’da Belediye Kreşler”, KEİG Araştırma Raporu, Mayıs, İstanbul: KEİG Yayınları Dizisi.
• KEİG (2013) “Türkiye’de Kadın Emeği ve İstihdamı Sorun Alanları ve Politika Önerileri II”, KEİG Araştırma Raporu, Mayıs, İstanbul: KEİG Yayınları Dizisi.
• KEİG (2009) “Türkiye’de Kadın Emeği ve İstihdamı Sorun Alanları ve Politika Önerileri”, content/uploads/2016/03/keig-platformu-politika-raporu_2009.pdf.
• Kocacık, F. Ve Ayan S. (2011) “Türkiye’de Tekstil Alanında Çalışan Kadınlar ve Sorunları: İstanbul-Adana-Denizli-Sivas ve Tekirdağ İli Örnekleri, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 467-483.
• Koray, M. (2011) “Avrupa Birliği ve Türkiye’de “Cinsiyet” Eşitliği Politikaları: Sol- Feminist Bir Eleştiri”, Çalışma ve Toplum, 2 (29), 13-54.
• Mósesdóttir, L. (2002) “Moving Europe towards the Dual Breadwinner Model”, Research https://rafhladan.is/bitstream/handle/10802/7515/Skra_0000943.pdf?sequence=1 (29.11.2016) Series No 3, Bilfröst School of Business,
• Önder, N. (2013) “Türkiye’de Kadın İşgücünün Görünümü”, ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi, 1(1), 35-61.
• Örücü, E.; Kılıç R. Ve Kılıç T. (2007) “Cam Tavan Sendromu ve Kadınların Üst Düzey Yönetici Pozisyonuna Yükselmelerindeki Engeller: Balıkesir İli Örneği”, Yönetim ve Ekonomi, 14(2), 117-135.
• Özçatal, E. Ö. (2009) “Tokat Emek Piyasasında Kadın İşgücünün Konumunun Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Analizi”, Araştırmaları Dergisi, 4(1), 54-74. Sosyal Bilimler
• Özer, M. ve Biçerli K. (2003/2004) “Türkiye’de Kadın İşgücünün Panel Veri Analizi”, Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 55-86.
• Pungello, E. P. Ve Kurtz- Costes B. (2000) “Working Women’s Selection of Care for Their Infants: A Prospective Study”, Family Relations, (49)3, 245-255.
• Rauch, D. (2007) “Is There Really a Scandinavian Social Service Model? A Comparison of Childcare and Elderlycare in Six European Countries”, Acta Sociologica, 50(3), 249-269.
• Sayıl, M.; Güre A., Uçanok Z. Ve Puhn Pungello, E. (2009) “Çalışan ve İlk Kez Anne Olan Kadınların Bebeklerinin Bakımı ve İşe Geri Dönme Süreci: İleriye Dönük Çoklu Etkiler”, Türk Psikoloji Dergisi, Aralık 2009, 24 (64), 1-14.
• Şencan, H. (2005) Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik, Ankara: Şeçkin Yayıncılık.
• Straub, C. (2007) “A Comparative Analysis of The Use of Work-Life Balance Practices in Europe Do Practices Enhance Females’ Career Advancement?”, Women in Management Review, 22(4), 289-304.
• Sungur, E. (2009) “Ebeveyn Olarak İş ve İş Dışı Yaşam Dengesini Sağlamada Zorlanan Kadına Yönelik İnsan Kaynakları Uygulamaları; Çalışanların Algılarına Yönelik Bir Araştırma”, Uluslararası Multidisipliner Kadın Kongresi, 13-16 Ekim, İzmir.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı (2013) Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018, Ankara,
• http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/12/Onuncu%20Ka lkınma%20Planı.pdf (06.12.2016).
• Tekin, H. H. (2006) “Nitel Araştırma Yönteminin Bir Veri Toplama Tekniği Olarak Derinlemesine Görüşme”, Sosyoloji Dergisi, 3(13), 101-116.
• Toksöz, G. (2011) “Women’s Employment in Turkey in the Light of Different Trajectories in Development-Different Patterns in Women’s Employment,” Fe Dergi, 3(2), 19-32.
• TÜİK 2015 Hanehalkı İşgücü Anketi (HİA) Mikro Veri Seti.
• Utaş Akhan L. Ve Batmaz M. (2011) “0-6 Yaş Grubu Çocuğu Olan Çalışan Annelerin Çocuk Bakımı ile İlgili Karşılaştıkları Sorunların ve Sorun Çözme Yaklaşımlarının İncelenmesi”, İ.Ü. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 19(3), 161-167.
• Villiers, C. (2000). Addressing Systemic Sex Discrimination: Employer Defences to Discrimination in Canada and South Africa. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kanada: Toronto Üniversitesi
• Wirth, L. (1998) “Women in Management: Closer to Breaking the Glass Ceiling”, Internetional Labour Review, 137 (1), 93-102.
• Yıldırım A. Ve Şimşek H. (2013) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınevi
• Yıldırım A. Ve Şimşek H. (1999) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yılmaz, A., Bozkurt Y. Ve İzci F. (2008) “Kamu Örgütlerinde Çalışan Kadın İşgörenlerin Çalışma Yaşamlarında Karşılaştıkları Sorunlar Üzerine Bir Araştırma”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 89-114. İnternet Kaynakları
• ASPB, (2015) ASPB Faaliyet Raporu 2015, http://sgb.aile.gov.tr/data/54f1fc41369dc5920c515f67/aspb- faaliyetraporu2014.pdf (17.02.2016).
• ÇASGEM (2013) Çalışma Mevzuatı İle İlgili Avrupa Birliği Direktifleri, http://www.casgem.gov.tr/dosyalar/kitap/5/dosya-5-3034.pdf (25.02.2016).
• Denizli Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü (2015) http://denizli.aile.gov.tr/kuruluslarimiz/ozel-kuruluslarimiz/ozel-kres-ve-gunduz- bakimevleri (20.12.2016).
• DSO, (2016) http://dso.org.tr/images/file/istatistik/2009/i11.pdf (03.01.2016).
• ECHR (1950) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, http://www.echr.coe.int/Documents/Convention_TUR.pdf (07.03.2016).
• Eur-Lex (1986) Council Directive 86/613/EEC Of 11 December 1986 On The Application Of The Principle Of Equal Treatment Between Men And Women Engaged In An Activity, Including Agriculture, In A Self-Employed Capacity, And On The Protection Of Self-Employed Women During Pregnancy And Motherhood (19.12.86), http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex:31986L0613 (24.02.2016).
• Eur-Lex (1996) Council Directive 96/34/EC of 3 June 1996 on the framework agreement on parental leave concluded by UNICE, CEEP and the ETUC (19.06.1996), content/EN/TXT/?uri=celex:31996L0034 (25.02.2016).
• http://eur-lex.europa.eu/legal
• Eur-Lex (1992) 92/241/EEC: Council Recommendation Of 31 March 1992 On Child Care (08.05.1992),
• http://eurlex.europa.eu/legalcontent/EN/TXT/?uri=CELEX%3A31992H0241 (24.02.2016).
• Eur-Lex (2006) Directive 2006/54/EC Of The European Parliament And Of The Council Of 5 July 2006 On The Implementation Of The Principle Of Equal Opportunities And Equal Treatment Of Men And Women In Matters Of Employment And Occupation (Recast) (26.07.2006), lex.europa.eu/legal- content/EN/TXT/?qid=1457036283686&uri=CELEX:32006L0054 http://eur
• Eur-Lex (2002) Directive 2002/73/EC Of The European Parliament And Of The Council Of 23 September 2002 Amending Council Directive 76/207/EEC On The Implementation Of The Principle Of Equal Treatment For Men And Women As Regards Access To Employment, Vocational Training And Promotion, And Working Conditions (Text With EEA Relevance) (05.10.2002), content/EN/TXT/?qid=1457036356816&uri=CELEX:32002L0073 (03.03.2016).
• http://eur-lex.europa.eu/legal
• Eurostat (2015 Genel),
• http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/refreshTableAction.do?tab=table&plugin=1&pcode=t2 020_10&language=en (22.03.2017).
• Eurostat (2015 Female), http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/refreshTableAction.do?tab=table&plugin=1&pc ode=t2020_10&language=en (22.03.2017).
• Eurostat, (2015 Male), http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/refreshTableAction.do?tab=table&plugin=1&pcode =t2020_10&language=en (22.03.2017). ILO http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO: 12100:P12100_INSTRUMENT_ID:312316:NO (16.12.2016),
• ILO (2015) 111 No’lu Ayrımcılık (İş ve Meslek) Sözleşmesi, http://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377273/lang-- tr/index.htm (18.02.2016).
• ILO (1981) Normlex, C156-Workers with Family Responsibilities Convention, http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO:12100:P 12100_INSTRUMENT_ID:312301:NO (25.02.2016).
• ILO (2000) Normlex, C183-Maternity Protection Convention, http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO:12100:P 12100_INSTRUMENT_ID:312328:NO (25.02.2016).
• ILO (2015) 158 No’lu Hizmet İlişkisine Son Verilmesi Sözleşmesi, http://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377301/lang-- tr/index.htm (17.02.2016).
• MEB (2015) Milli Eğitim İstatistikleri, http://sgb.meb.gov.tr/istatistik/meb_istatistikleri_orgun_egitim_2014_2015.pdf (10.02.2016).
• OECD (2015) OECD Family Database, Enrolment in childcare and pre-school, http://www.oecd.org/els/soc/PF3_2_Enrolment_childcare_preschool.pdf (26.02.2016).
• SGK (2015) SGK İstatistik Yıllıkları, http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatisti k_yilliklari (25.03.2017).
• TBMM (1981) Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Tasfiye Edilmesine Dair Sözleşme, (19.02.2016).
• https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/kefe/docs/cedaw.pdf
• TÜİK (2015) Adrese Nüfus Kayıt Sistemi, İl, Yaş Grubu ve Cinsiyete Göre Nüfus, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1059 (22.03.2017).
• TÜİK (2013) İşgücü İstatistikleri, İl Düzeyinde Temel Göstergeler, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007 (01.02.2016).
• TÜİK (2016) Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, İl, Yaş Grubu ve Cinsiyete Göre Nüfus 2007-2016, http://tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist (22.03.2017).
• TÜİK (2015) Gelir Dağılımı İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1011 (30.11.2016).
• WHO (2015) Greece, http://www.who.int/countries/grc/en/ (20.12.2016).
• WHO (2015) Libya, http://www.who.int/countries/lby/en/ (20.12.2016).