TÜRK BASININA GÖRE VENİZELOS’UN 1920 SEÇİMLERİNİ KAYBETMESİ VE YANKILARI

Year 2020, Volume: 20 Issue: 41, 509 - 539, 01.12.2020

Hatice Yıldırım

Abstract

İtilaf ve İttifak Bloğu arasında başlayan Birinci Dünya Savaşı, Avrupa’daki ülkeleri
ikiye ayırmıştır. Pek çok ülkeyi derinden etkileyen bu savaş Yunanistan’da farklı hasarlar
meydana getirmiştir. Savaşa dâhil olup olmama konusu Yunan milletini ikiye bölmüştür.
Başbakan Venizelos ve Kral Konstantin arasında Çanakkale Savaşı esnasında başlayan
mücadelenin ilk kazananı Venizelos olmuştur. İtilaf Devletleri’nin desteğini alan Venizelos
1917 Selanik İhtilali ile Kral Konstantin’i tahtan indirmeyi başarmıştır. Ardından Megali
İdea hayalini gerçekleştirmek isteyen Venizelos, Yunanistan’ı İtilaf Devletleri’nin yanında I.
Dünya Savaşına dâhil etmiştir. Savaş sonrası Paris Barış Konferansı’nda İtilaf Devletleri’nin
onayını alarak Yunan ordusunu Anadolu’ya sevk etmiştir. Ülkesi için başarılı denilebilecek
bir dış politika izleyen Venizelos, dâhili işlerde aynı başarıyı gösterememiştir. Yunanistan’ın
çıkarlarına uygun hazırlanan Sevr Antlaşması’nın imzalanmasının ardından Venizelos’a
düzenlenen suikast girişimi ülkedeki kutuplaşmanın geldiği son noktayı göstermektedir.
Venizelos bu suikast girişiminin ardından ülkesine döndüğünde seçimlere gidilmesi kararını
vermiştir. Seçim öncesinde Kral Aleksander’ın ölümü Venizelos’u krallık meselesi ile karşı
karşıya bırakmıştır. Aleksander’ın ölümü ile birlikte Yunan halkı seçimde Venizelos ve
Konstantin arasında bir tercih yapmak durumunda kalmıştır. Seçimlerde genel beklentinin
ve tahminlerin aksine Venizelos ağır bir yenilgi almıştır. Savaş devam ederken Venizelos’un
aldığı bu yenilgi elbette Türkiye’de önemli bir yankı uyandırmıştır. Bu çalışmada Venizelos’un
seçimleri kaybetmesinin Türkiye’deki yankıları dönemin Türk basınında yer alan haberler
çerçevesinde ele alınmıştır.

Keywords

Yunanistan, Venizelos, Basın, Konstantin, Mütareke

ACCORDING TO THE TURKISH PRESS VENIZELOS LOST THE 1920 ELECTIONS AND ITS REPERCUSSIONS

Abstract

The First World War has divided the countries into two as Entente and Alliance Bloc.
This war, which deeply affected many countries, caused different damages in Greece. The
issue of whether or not to join the war divided the Greek nation into two. Venizelos was the
first winner of the struggle between Prime Minister Venizelos and King Constantine during
the Çanakkale War. Receiving the support of the Entente States, Venizelos managed to take
down the throne of King Constantine with the 1917 Thessaloniki Revolution. Then Venizelos,
who wanted to realize his dream of Megali Idea, included Greece in World War I, along with
the Entente States, in order to reach the promised land.
At the post-war Paris Peace Conference, he received the approval of the Entente States
and sent the Greek Army to Anatolia. Following a foreign policy that can be called successful
for his country, Venizelos has not been able to demonstrate the same success in internal affairs.
The assassination attempt to Venizelos after the signing of the Treaty of Sevres, prepared in
accordance with the interests of Greece, shows the last point of polarization in the country.
When Venizelos returned to his country after this assassination attempt, he decided to hold
elections. The death of King Alexander during the election confronted Venizelos with the
kingdom issue. With the death of Alexander, the Greek people had to make a choice between
Venizelos and Constantine in the election. Contrary to general expectations and predictions
in the elections, Venizelos suffered a severe defeat. This defeat of Venizelos, of course as the
war continued, has had an important impact in Turkey. In this study, the repercussions of
Venizelos losing the elections in Turkey were discussed within the framework of the news in
the Turkish press of the period.

Keywords

Greece, Venizelos, Press, Constantine, Armistice

References

• ARIKAN, Zeki, Mütareke ve İşgal Dönemi İzmir Basını (30 Ekim 1918-8 Eylül 1922), Atatürk Araştırma Merkezi, 1989.
• BERBER, Engin, Sancılı Yıllar: İzmir 1918-1922 Mütareke ve Yunan İşgali Döneminde İzmir Sancağı, Ayraç Yayınevi, Ankara, 1997.
• CLOGG, Rıchard, Yunanistan’ın Kısa Tarihi, Çev: Dilek Şendil, 1. Basım, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, 2015.
• ÇOLAK, İsmail, Yunan İşgalinin Gizli Patronu Zaharoff, Okul Yayınları, İstanbul 2004.
• DALBY, Andrew, Eleftherios Venizelos 1919-1923 Barış Görüşmeleri ve Sonrası, Çev:Dinçer Demirkent, Akılçelen Kitaplar, Ankara, 2014.
• DEMİRÖZÜ, Damla, Savaştan Barışa Giden Yol Atatürk-Venizelos Dönemi TürkiyeYunanistan İlişkileri, İletişim yayınları, İstanbul, 2007.
• ERDEM, Nilüfer, Yunan Tarihçiliğinin Gözüyle Anadolu Harekâtı ( 1919-1923), İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2009.
• ERDEM, Nilüfer, Mizah Penceresinden Yunanistan’da Halk, Savaş ve Siyaset 1919-1923, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2018.
• ESER, Murat, Eleftherios Venizelos Yunan Arşiv Kaynaklarına Göre Türk-Yunan İlişkileri, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2019.
• GÜREL, Şükrü S., Tarihsel Boyut İçinde Türk-Yunan İlişkileri (1821-1993), 1. Baskı, Ümit Yayıncılık, Ankara, 1993.
• HATİPOĞLU, M. Murat, Yunanistan’daki Gelişmelerin Işığında Türk-Yunan İlişkilerinin 101 Yılı (1821-1922), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1988.
• HATİPOĞLU, M. Murat, Yakın Tarihte Türkiye ve Yunanistan 1923-1954, Siyasal Kitapevi, Ankara 1997.
• PALLİS, Alaxander Anastasius, Yunanlıların Anadolu Macerası (1915-1922), (Çev: Orhan Azizoğlu), Yapı Kredi Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 1997.
• ÖZBEY, Mustafa, Hülya Baykal, Tan Baykal, Basın Yönetiminde Sansür Mütareke Dönemi Basını, Minel Yayın, Ankara, 2016.
• SMİTH, Michael Llewllyn, Yunanistan’ın Anadolu Hayali 1919-1922, Çev: Nilgün Engin, Tarihçi Kitabevi, İstanbul, 2017.
• SONYEL, Salahi R., Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, C.II, Türk Tarih Kurumu, 3. Baskı, Ankara, 2003.
• SONYEL, Salahi R., İngiliz Gizli Belgelerinde Türk-Yunan İlişkileri (1821-1923), Remzi Kitapevi, 1. Basım, İstanbul, 2011.
• TAĞMAT, Çağla D., Lozan Konferansı’nda Yunan Diplomasisi 1922-1923, Libra Kitap, İstanbul, 2018.
• UMAR, Bilge, Yunanlıların ve Anadolu Rumlarının Anlatımıyla İzmir Savaşı, İnkılap Yayınları, Ankara, 2002.
• AKGÜN, Seçil, ‘Yunanistan’da Kurtuluş Savaşı’nı İzleyen Gelişmeler’, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.1, S.3, 1993, ss. 9-23.
• ALTUĞ, Yılmaz, ‘Bir Yunanlı Yazara Göre Türk İstiklal Savaşı’ndan Önce Yunanistan’da ‘Genel Durum’’, Atatürk Araştırma Merkezi, C.V, S.15, Temmuz 1989, ss.551-555.
• CİHANGİR, Çiğdem Kılıçoğlu, ‘Yunanistan’da Monarşi Üzerine Bir Değerlendirme’, Atatürk Yolu, S.58, Bahar 2016, ss. 99-121.
• HATİPOĞLU, M. Murat, ‘Elefterios Venizelos’un 1910 Yılında İktidara Gelmesiyle Megali İdea’nın Kazandığı Yeni Karakter’, Üçüncü Askeri Tarih Semineri Türk-Yunan İlişkileri, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1986, ss.456-468.
• MUTLU, Cengiz, ‘Milli Mücadele’nin Bir Başka Yönü: Anadolu’da Yunanistan’ın Vekâlet Savaşı’, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XIX/39, 2019, ss.563-588.
• ÖZSÜER, Esra, ‘Birinci Dünya Savaşı Sürecinde Yunanistan’da Yaşanan Siyasi Kutuplaşma ve İç Çatışma: Kasım Olayları’, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, C.14, S.27-28, Yıl:2015/1-2, ss. 33-67.
• ÖZSÜER, Esra, ‘I. Dünya Savaşı’nda Yunanistan’ın Tarafsızlığına Karşı Venizelos- ‘Entente-Cordiale’ İşbirliği ve Propaganda Çalışmaları’, Atatürk Yolu Dergisi, S.63, Güz 2018, ss.241-274.
• TAĞMAT, Çağla D., ‘Londra Barış Konferansı’nda Yunan Heyeti ve Tezleri’, CTAD, Yıl 9, Sayı 18, Güz 2013, ss.29-54.
• YELLİCE, Gürhan, ‘Birinci Dünya Savaşı ve Yunanistan: Çanakkale’den Milli Bölünmeye’, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XVI/32, Bahar 2016, ss.205-242.