VILLAGISM STUDIES IN PRIMARY SCHOOL SOCIAL STUDIES TEXTBOOKS IN TÜRKİYE (1923-1933)

Year 2024, Volume: 24 Issue: 49, 751 - 774, 31.12.2024

Fatma Emek , Doğan Duman

https://doi.org/10.18244/cttad.1506141

Abstract

Peasant policy in the last period of the Ottoman Empire period, it became an area of interest for intellectuals. The village-related activities primarily aimed to strengthen the village and its inhabitants economically and give them a place in society. In order to achieve this goal, information in line with peasant studies was added to the "Dürus-ı Eşya" textbooks. The First World War and the War of Independence negatively affected the economic development in the villages. However, the fact that more than half of the country's population lived in villages led the government to take steps towards the village even during the War of Independence. In 1921, the Education Congress called for the reorganization of courses in accordance with the needs of society. After the proclamation of the Republic, peasantry activities started under the leadership of Mustafa Kemal Pasha. The aim of the peasantry activities was to improve the economic, cultural and social situation of the village and the peasants. The political administration conveyed its peasant policy to school-age children mainly in courses such as “Yurt Bilgisi “ and, to a certain extent, “Hayat Bilgisi”, Dürus-ı Eşya”. Through these lessons, the village and peasant profile idealized by the new regime was tried to be adopted by children.
Within the scope of the study, primary school 1923-1933 between 3., 4. and 5. social field textbooks such as Civics and Life Sciences taught in classrooms, as well as Dürus-ı Eşya textbooks in a very limited form, and what kind of narratives are made for students related to village politics in the textbooks, have been examined. In this way, it is aimed to understand how textbooks are considered as an important tool in transferring and adopting the current policies to students.

Keywords

textbook, education, village, peasant, village policy

TÜRKİYE’DE İLKOKUL SOSYAL ALAN DERS KİTAPLARINDA KÖYCÜLÜK ÇALIŞMALARI (1923-1933)

Abstract

Köycülük politikası Osmanlı Devleti’nin son döneminde aydınların ilgi alanına girmiştir. Köyle alakalı yürütülen çalışmalar ile öncelikle köy ve köylünün ekonomik olarak güçlendirilerek toplumda yer edinmesi hedeflenmiştir. Bu hedefin başarılması için “Dürus-ı Eşya” ders kitaplarına köycülük çalışmalarına uygun bilgiler eklenmiştir. Ülkede yaşanan Birinci Dünya ve Kurtuluş Savaşları köylerde yaşanabilecek olan ekonomik gelişmeyi olumsuz etkilemiştir. Ancak ülke nüfusunun yarısından fazlasının köylerde yaşaması daha Kurtuluş Savaşı sırasında köye yönelik adımlar atmasını sağlamıştır. 1921 yılındaki Maarif Kongresi’nde derslerin toplumun ihtiyaçlarına uygun olarak yeniden düzenlenmesi istenilmiştir. Cumhuriyetin ilanından sonra Mustafa Kemal Paşa önderliğinde köycülük çalışmaları başlamıştır. Köycülük çalışmalarındaki amaç; köy ve köylünün ilk önce ekonomik sonra kültürel, sosyal durumunun iyileştirilmesi olmuştur. Siyasi idare, izlediği köycülük politikasını okul çağındaki çocuklara ağırlıklı olarak “Yurt Bilgisi” ve belli ölçülerde “Hayat Bilgisi”, “Dürus-ı Eşya” gibi derslerde aktarmıştır. Bu dersler aracılığıyla yeni rejimin idealize ettiği köy ve köylü profili çocuklara benimsetilmeye çalışılmıştır.
Çalışma kapsamında, 1923-1933 yılları arasında ilkokul 3., 4. ve 5. sınıflarda okutulan Yurt Bilgisi ve Hayat Bilgisi gibi sosyal alan ders kitaplarıyla çok sınırlı biçimde Dürus-ı Eşya ders kitaplarında köycülük politikasına ilişkin öğrencilere yönelik ne tür anlatıların yapıldığı irdelenmiştir. Böylelikle ders kitaplarının yürürlükteki politikaların öğrencilere aktarılmasında ve benimsetilmesinde ne denli önemli bir araç olarak kabul edildiğinin anlaşılması amaçlanmıştır.

Keywords

ders kitapı, eğitim, köy, köylü, köycülük politikası

References

• İbtidai Darülmuallimin ve Darülmuallimatlara Mahsus Müfredat Programı. İstanbul: Matbaayı Amire, 1340.
• İlk Mekteblerin Müfredat Programı. İstanbul: Devlet Matbaası, 1927.
• İlk Mekteblerin Müfredat Programı. İstanbul: Matbaayı Amire, 1340.
• İlk Mekteblerin Müfredat Programı. İstanbul: Milli Matbaa, 1926.
• Köy Muallim Mektebi Müfredat Programı. İstanbul: Milli Matbaa, 1927.
• Liselerin İkinci Devre Müfredat Programı. İstanbul: Matbaayı Amire, 1340.
• Orta Mekteb ve Lise Müfredat Programlarına Zeyl. İstanbul: Devlet Matbaası, 1927.
• Resmî Gazete. 68 (07.04.1924): 6-13.
• Abdülbaki, Yurt Bilgisi. İstanbul: Ahmet Kâmil Matbaası, 1928.
• Ali Kâmi, Yurd Bilgisi. İstanbul: Marifet Matbaası, 1928.
• Ali Kâmi, Yurt Bilgisi 3. İstanbul: Marifet Matbaası, 1930.
• Celal Nuri, Vatandaşlık (Yurt Bilgisi). İstanbul: İleri Kütüphanesi, 1931.
• Çadırcı, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2013.
• Ebu'l-Muhsin Kemal, Yeni Usul Eşya Dersleri. İstanbul: Necmi-i İstikbâl Matbaası, 1339.
• Ertürk, Recep, Türk Sosyolojisinde ve Cumhuriyet Döneminde Köy Tartışmaları. Ankara: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1997.
• Fuad Münir, Eşya Dersleri. İstanbul: Orhaniye Matbaası, 1339.
• Gatina, Venera. “Rus Tarih Ders Kitaplarında Osmanlı/Türk İmgesi.” Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, 2009.
• Hüviyet Bekir ve Ali Haydar. Hayat Bilgisi-Hayvanlar. İstanbul: Devlet Matbaası, 1927.
• İnan, Afet, İzmir İktisat Kongresi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2020.
• Mehmed Asım ve Ahmed Cevad. Anadolu Yavrusunun Kitabı- Eşya ve Ziraat Dersleri. İstanbul: Evkaf İslamiye Matbaası, 1338-1340.
• Onnik İhsan, Kadınlara Amelî Sanayi-i Ziraiye Dersleri-Arıcılık Sanatı. İstanbul: Matbaa-i Amire, 1331.
• Onnik İhsan, Kadınlara Amelî Sanayi-i Ziraiye Dersleri-Ekmek ve Nişastacılık Sanatı. İstanbul: Matbaa-i Amire, 1331.
• Onnik İhsan, Kadınlara Amelî Sanayi-i Ziraiye Dersleri-Gül Yağcılık Sanatı. İstanbul: Matbaa-i Amire, 1332.
• Onnik İhsan, Kadınlara Amelî Sanayi-i Ziraiye Dersleri-İpekçilik Sanatı. İstanbul: Matbaa-i Amire, 1331.
• Onnik İhsan, Kadınlara Amelî Sanayi-i Ziraiye Dersleri-Sütçülük, Tereyağcılık ve Peynircilik Sanatı. İstanbul: Matbaa-i Amire, 1331.
• Onnik İhsan, Kadınlara Amelî Sanayi-i Ziraiye Dersleri-Tavukçuluk Sanatı. İstanbul: Matbaa-i Amire, 1331.
• Ortaylı, İlber, Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahallî İdareleri (1840-1880). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2011.
• Sabahaddin, Türkiye Nasıl Kurtarılabilir: Meslek-i İçtimai Programı. İstanbul: Kader Matbaası, 1334.
• “İptidai ve İdadi Mekteplerinde Ziraat Dersleri.” Osmanlı Ziraat ve Ticaret Gazetesi, 5 (18 Teşrin-i Evvel 1325): 67-69.
• Abdullah Cevdet, “Büyük Hastalık.” İctihad V, 117 (21 Ağustos 1330): 313-317.
• Akın, Derya, “1939-1945 Dönemi Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Osmanlı Tarihine Bakış.” Tarih Okulu, 57 (2022): 931-972.
• Aslan, Erdal, “Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Ders Kitapları.” Eğitim ve Bilim 35, 158 (2010): 215-231.
• Demircioğlu, İ. Hakkı, “Tarih Ders Kitabı Yazımında Yeni Yaklaşımlar.” Karadeniz Araştırmaları, 38 (Yaz 2013): 119-133.
• Emgili, Fahriye, “Halkevlerinin Köy ve Köycülük Faaliyetleri.” Tarih ve Günce Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Dergisi, 8 (2021/Kış): 195-226.
• Kapluhan, Erol, “1921 Maarif Kongresi’nin Türk Eğitim Tarihindeki Yeri ve Önemi.” Yalova Sosyal Bilimler Dergisi 4, 8 (2014): 123-134.
• Mehmed Zeki, “Köylerde Mektepçilik.” Yeni Fikir 3, 18 (1 Kânunu Evvel 1329): 579-582.
• Nurdoğan, Arzu M., “II. Abdülhamid Döneminde İlköğretim Okullarındaki Ders Kitapları ve Tarih Öğretimi.” Türk Tarih Eğitimi (TUHED) 3, 2 (2014): 82-111.
• Örmecioğlu, Hilal Tuğba, “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Köycülük Tartışmaları ve Numune Köyler.” Belleten, 83, 297 (Ağustos 2019): 729-752.
• Parvus, “Köylüler ve Devlet.” Türk Yurdu, 9 (9 Mart 1328): 262-268.