An Examination of Teachers’ Post-Earthquake Trauma and Hopelessness Levels

Year 2025, Volume: 54 Issue: 1, 34 - 57, 30.04.2025

İbrahim Aslan , Samet Ata , Songül Tümkaya

https://doi.org/10.14812/cuefd.1463346

Abstract

This study aims to explore the relationship between post-earthquake trauma and feelings of hopelessness among teachers following the two devastating earthquakes, both with magnitudes exceeding 7.0, centered in Kahramanmaraş, Turkey, on February 6, 2023. Data were collected using the Post-Earthquake Trauma Level Assessment Scale and the Beck Hopelessness Scale. A total of 430 teachers from public schools in the earthquake-affected region participated in the study. The data were analyzed using t-tests, ANOVA, correlation, and regression analyses. The analysis revealed notable findings. Teachers’ trauma levels varied significantly based on gender, experiencing the loss of close ones, and receiving psychological support. However, no significant differences were observed regarding participation in search-and-rescue efforts. Similarly, hopelessness levels differed significantly for teachers who had experienced loss or sought psychological support but showed no differences based on gender or involvement in search-and-rescue operations. Teachers whose homes suffered slight, moderate, or severe damage reported significantly higher trauma levels than those whose homes were undamaged. Additionally, a moderate-to-strong positive correlation was found between trauma levels and hopelessness. Regression analysis showed that trauma accounted for 31% of the hopelessness experienced by female teachers and 39% by male teachers in the earthquake zone. The findings of the study shed light on the emotional toll of such disasters, offering insights into the factors that contribute to trauma and hopelessness. Based on these results, the study discusses potential approaches and provides recommendations to better support teachers in the aftermath of natural disasters.

Keywords

Natural Disasters , Earthquake , Teachers , Post-Earthquake Trauma , Hopelessness

Öğretmenlerin Deprem Sonrası Travma ve Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli 7 şiddetinin üzerinde gerçekleşen iki büyük depremin ardından öğretmenlerdeki deprem sonrası travma düzeyleri ile umutsuzluk arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmada veriler Deprem Sonrası Travma Düzeyini Belirleme Ölçeği ve Beck Umutsuzluk Ölçeği ile elde edilmiştir. Çalışmanın örneklemi; deprem bölgesindeki devlet okullarında görev yapan 430 öğretmendir. Verilerin analizinde; t- testi, ANOVA, korelasyon ve regresyon kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre öğretmenlerin deprem sonrası travma düzeylerinde cinsiyet, yakın çevrede can kaybı ve psikolojik destek alma değişkenleri bakımından anlamlı bir farklılığa ulaşılırken, arama kurtarma çalışmalarına katılma değişkeni bakımından herhangi bir anlamlı farklılığa ulaşılmamıştır. Öğretmenlerin umutsuzluk düzeylerinde ise yakın çevrede can kaybı ve psikolojik destek alma değişkenleri bakımından anlamlı bir farklılığa ulaşılırken cinsiyet ve arama kurtarma çalışmalarına katılma değişkenleri bakımından herhangi bir anlamlı farklılığa ulaşılmadığı görülmüştür. Evleri az, orta veya ağır hasar almış öğretmenlerin deprem sonrası travma düzeylerinin evleri hiç hasar almamış öğretmenlere göre istatistiksel bakımdan anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Öğretmenlerin deprem sonrası travma düzeyleri ile umutsuzlukları arasında orta-büyük düzeyde, pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Bunun üzerine yapılan regresyon analizi sonucuna göre deprem bölgesinde yaşayan kadın öğretmenlerin umutsuzluk düzeylerinin %31’inin, erkek öğretmenlerin %39’unun deprem sonrası yaşadıkları travmaya düzeyleri tarafından açıklandığı tespit edilmiştir. Çalışmada elde edilen bulgular tartışılmış ve konuyla ilgili bazı önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Doğal Afet , Deprem , Öğretmenler , Deprem Sonrası Travma , Umutsuzluk.

References

• Aker, A. T. (2012). Temel sağlık hizmetlerinde ruhsal travmaya yaklaşım. Türkiye Psikiyatri Derneği Ruhsal Travma ve Afet Psikiyatrisi Çalışma Birimi Yayını.
• Alpar, R. (2016). Spor, Sağlık ve eğitim bilimlerinde örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlilik-güvenirlik. Detay Yayıncılık.
• Beck, A. T., Weissman, A., Lester, D., & Trexler, L. (1974). The measurement of pessimism: The Hopelessness Scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42(6), 861–865. https://doi.org/10.1037/h0037562
• Becker, J. S., Paton, D., Johnston, D. M., & Ronan, K. R. (2012). A model of household preparedness for earthquakes: How individuals make meaning of earthquake information and how this influences preparedness. Natural Hazards, 64, 107–137. https://doi.org/10.1007/s11069-012-0238-x
• Biernacki, P., & Waldorf, D. (1981). Snowball sampling: Problems and techniques of chain referral sampling. Sociological Methods & Research, 10(2), 141–163. https://doi.org/10.1177/004912418101000205
• Blevins, C. A., Weathers, F. W., Davis, M. T., Witte, T. K. & Domino, J. L. (2015). The posttraumatic stress disorder checklist for DSM-5 (PCL-5): Development and initial psychometric evaluation, Journal of Trauma and Stress, 28 (6), 489–498. https://doi.org/10.1002/jts.22059
• Bonanno, G. A., Galea, S., Bucciarelli, A., & Vlahov, D. (2007). What predicts psychological resilience after disaster? The role of demographics, resources, and life stress. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 75(5), 671–682. https://doi.org/10.1037/0022-006X.75.5.671
• Chen, Y., Huang, X., Zhang, C., An, Y., Liang, Y., Yang, Y., & Liu, Z. (2021). Prevalence and predictors of posttraumatic stress disorder, depression and anxiety among hospitalized patients with coronavirus disease 2019 in China. BMC Psychiatry, 21, 1–8. https://doi.org/10.1186/s12888-021-03076-7
• Coşkun, İ. (2008). Deprem nedir ve nasıl korunuruz. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 3(9), 959–983.
• Creswell, W. J. (2013). Research design qualitative, quantitative and mixed research design. Sage Publications.
• Çetin Aydın, G., & Aytaç, S. (2023). Depremin dezavantajlı gruplardan biri olan depremzede kadınlar üzerindeki psiko-sosyal etkisi: Nitel bir araştırma. Journal of Mehmet Akif Ersoy University Economics and Administrative Sciences Faculty, 10(3), 2195–2218. https://doi.org/10.30798/makuiibf.1281904
• Demir, E. & Gerçek Öter, E. (2023, Mart, 14-16). Afet ve acil durumlarda toplumsal cinsiyet ve kadın sağlığına etkileri [Sözlü bildiri]. 2nd International Conference on Scientific and Academic Research, Konya, Türkiye.
• Dereli, F., & Kabataş, S. (2009). Sağlık yüksekokulu son sınıf öğrencilerinin iş bulma endişeleri ve umutsuzluk düzeylerinin belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi, 26(1), 31–36.
• Deveci, S. E., Ulutaşdemir, N., & Açık, Y. (2011). Bir mesleki eğitim merkezi öğrencilerinde umutsuzluk düzeyi ve etkileyen faktörler. Dicle Tıp Dergisi, 38(3), 312–317. https://doi.org/10.5798/diclemedj.0921.2011.03.0039
• Durak, A., & Palabıyıkoğlu, R. (1994). Beck Umutsuzluk Ölçeği geçerlilik çalışması. Kriz Dergisi, 2(2), 311–319. https://doi.org/10.1501/Kriz_0000000071
• Düzkan, A. (Ed.) (2016). Afet ve acil durumlarda kadın çalıştayı sonuç kitabı: 16-17 Nisan 2016. Mavi Kalem Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği.
• Ercengiz, M., Safalı, S., Kaya, A., & Turan, M. E. (2023). A hypothetic model for examining the relationship between happiness, forgiveness, emotional reactivity and emotional security. Current Psychology, 42(21), 18355–18369. https://doi.org/10.1007/s12144-022-02909-2
• Fraenkel, J. R., & Wallen, E. N. (2005). How to design and emulated research in education. McGraw-Hill.
• Gerstner, R. M., Lara-Lara, F., Vasconez, E., Viscor, G., Jarrin, J. D., & Ortiz-Prado, E. (2020). Earthquake-related stressors associated with suicidality, depression, anxiety and post-traumatic stress in adolescents from Muisne after the earthquake 2016 in Ecuador. BMC Psychiatry, 20(347), 1–9. https://doi.org/10.1186/s12888-020-02759-x
• Goodman, L. A. (1991). The prevalence of abuse in the lives of homeless and housed poor mothers: A comparison study. American Journal of Orthopsychiatry, 61(4), 489–500. https://doi.org/10.1037/h0079287
• Gölge, Z. B. (2005). Cinsel travma sonrası oluşan ruhsal sorunlar. Nöropsikiyatri Arşivi, 42(1.2.3.4), 19–28.
• Hapke, U., Schumann, A., Rumpf, H. J., John, U., & Meyer, C. (2006). Post-traumatic stress disorder: The role of trauma, pre-existing psychiatric disorders, and gender. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 256, 299–306. https://doi.org/10.1007/s00406-006-0654-6
• Harada, N., Shigemura, J., Tanichi, M., Kawaida, K., Takahashi, S., & Yasukata, F. (2015). Mental health and psychological impacts from the 2011 Great East Japan Earthquake Disaster: A systematic literature review. Disaster and Military Medicine, 1(1), 1–12. https://doi.org/10.1186/s40696-015-0008-x
• Hassija, C. M., Luterek, J. A., Naragon-Gainey, K., Moore, S. A., & Simpson, T. (2011). Impact of emotional approach coping and hope on PTSD and depression symptoms in a trauma exposed sample of Veterans receiving outpatient VA mental health care services. Anxiety, Stress, & Coping, 25(5), 559–573. https://doi.org/10.1080/10615806.2011.621948
• Herman, J. L. (1992). Trauma and recovery: The aftermath of violence—From domestic abuse to political terror. Basic Books.
• Hutchins, J., Rhodes, J., & Keville, S. (2016). Emotional earthquakes in the landscape of psychosis: An interpretative phenomenology. The Cognitive Behaviour Therapist, 9, e30, 1–17. https://doi.org/10.1017/S1754470X16000167
• İlhan, B., Berikol, G. B., Eroğlu, O., & Deniz, T. (2023). Prevalence and associated risk factors of post-traumatic stress disorder among survivors of the 2023 Turkey earthquake. The American Journal of Emergency Medicine, 72, 39–43. https://doi.org/10.1016/j.ajem.2023.07.026
• Johnson, V. A., Ronan, K. R., Johnston, D. M., & Peace, R. (2014). Implementing disaster preparedness education in New Zealand primary schools. Disaster Prevention and Management, 23(4), 370–380. https://doi.org/10.1108/DPM-09-2013-0151
• Kalaycı, Ş. (2014). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayıncılık.
• Kozol, J. (1988). Rachel and her children: Homeless families in America. Ballantine Books.
• Kristensen, T. E., Elklit, A., & Karstoft, K. I. (2012). Posttraumatic stress disorder after bereavement: Early psychological sequelae of losing a close relative due to terminal cancer. Journal of Loss and Trauma, 17(6), 508–521. https://doi.org/10.1080/15325024.2012.665304
• Kun, P., Tong, X., Liu, Y., Pei, X., & Luo, H. (2013). What are the determinants of post-traumatic stress disorder: Age, gender, ethnicity or other? Evidence from 2008 Wenchuan earthquake, Public Health, 127(7), 644–652. https://doi.org/10.1016/j.puhe.2013.04.018
• McBride, D., Porter, N., Lovelock, K., Shepherd, D., Zubizaretta, M., & Burch, J. (2018). Risk and protective factors for the course of post-traumatic stress disorder in frontline workers after the Christchurch, New Zealand Earthquake. Disaster Prevention and Management: An International Journal, 27(2), 193–206. https://doi.org/10.1108/DPM-09-2017-0226
• McKay, K., Kuntz, J. R. C., & Näswall, K. (2013). The effect of affective commitment, communication and participation on resistance to change: The role of change readiness. New Zealand Journal of Psychology, 42(2), 55–66.
• Mwoka, M., Biermann, O., Ettman, C. K., Abdalla, S. M., Ambuko, J., Pearson, M., ... & Mberu, B. (2021). Housing as a social determinant of health: Evidence from Singapore, the UK, and Kenya: The 3-D Commission. Journal of Urban Health, 98, 15–30. https://doi.org/10.1007/s11524-021-00557-8
• Nakajima, Ş. (2012). Deprem ve sonrası psikolojisi. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(2), 150–155. https://doi.org/10.5222/otd.supp2.2012.150
• Nakaya, N., Nakamura, T., Tsuchiya, N., Narita, A., Tsuji, I., Hozawa, A., & Tomita, H. (2016). Prospect of future housing and risk of psychological distress at 1 year after an earthquake disaster. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 70(4), 182–189. https://doi.org/10.1111/pcn.12377
• O’Toole, V. M., & Friesen, M. D. (2016). Teachers as first responders in tragedy: The role of emotion in teacher adjustment eighteen months post-earthquake. Teaching and Teacher Education, 59, 57–67. https://doi.org/10.1016/j.tate.2016.05.012
• Özen, Y. (2017). Psychological traumen is the old history of mankind. The Journal of Social Science, 1(2), 104–117. https://doi.org/10.30520/tjsosci.350160
• Öztürk, M. K. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının deprem deneyimleri üzerine bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 308–319.
• Panagioti, M., Gooding, P. A., Taylor, P. J., & Tarrier, N. (2014). Perceived social support buffers the impact of PTSD symptoms on suicidal behavior: Implications into suicide resilience research. Comprehensive Psychiatry, 55(1), 104–112. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2013.06.004
• Punamäki, R. L., Komproe, I. H., Qouta, S., Elmasri, M., & De Jong, J. T. (2005). The role of peritraumatic dissociation and gender in the association between trauma and mental health in a Palestinian community sample. American Journal of Psychiatry, 162(3), 545–551. https://doi.org/10.1176/appi.ajp.162.3.545
• Raviv, A., Raviv, A., Vago-Gefen, I. & Fink, A.S. (2009), The personal service gap: Factors affecting adolescents' willingness to seek help. Journal of Adolescence, 32, 483–499. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2008.07.004
• Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu, C., & Tekin, D. (1993). Umutsuzluk ölçeği: Geçerlilik ve güvenirliği. Kriz Dergisi, 1(3), 139–142. https://doi.org/10.1501/Kriz0000000045
• Sönmez, M. B. (2022). Depremin psikolojik etkileri, psikolojik destek ve korkuyla baş etme. TOTBİD Dergisi, 21(3), 337–343. https://doi.org/10.5578/totbid.dergisi.2022.46
• Şükrü, U. (2023). Depremlerin görünmez yıkımı: İnsanların psikolojik sağlığı üzerindeki etkileri. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 17(1), 6–9.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson Education.
• Tanhan, F., & Kardaş, F. (2014). Van depremini yaşayan ortaöğretim öğrencilerinin travmadan etkilenme ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 4(1), 102–115. https://doi.org/10.19126/suje.52552
• Tanhan, F., & Kayri, M. (2013). Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), 1013–1025.
• Tekin, Ö., & Dikmenli, Y. (2021). Sınıf öğretmeni adaylarının afet bilinci algısı ve deprem bilgi düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 258–271. https://doi.org/10.31592/aeusbed.811043
• Tsai, J., Huang, M., & Lindsey, H. (2021). Perceptions and knowledge related to electroconvulsive therapy: A systematic review of measures. Psychological Services, 18(2), 227–236. https://doi.org/10.1037/ser0000393
• Üngüren, E,. & Ehtiyar, R. (2009). Türk ve Alman öğrencilerin umutsuzluk düzeylerinin karşılaştırılması ve umutsuzluk düzeylerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Turizm eğitimi alan öğrenciler üzerinde bir çalışma. Journal of Yasar University, 4(14), 2093–2127.
• Ünür, E. (2021). Afet yönetiminde toplumsal cinsiyet eşitsizliği: doğal afetlerde cinsiyete dayalı zarar görebilirlik farkı. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 351–381.
• Vatan, S., & Dağ, İ. (2009). Problem çözme, umutsuzluk, çaresizlik ve talihsizlik MMPI-2 ile ölçülen psikopatolojinin yordayıcıları olabilir mi?. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10, 187–197.
• Wisner, B., Blaikie, P., Cannon, T., & Davis, I. (2004). At risk: Natural hazards, people’s vulnerability and disasters. Routledge.
• Zhang, B., El-Jawahri, A., & Prigerson, H. G. (2006). Update on bereavement research: Evidence-based guidelines for the diagnosis and treatment of complicated bereavement. Journal of Palliative Medicine, 9(5), 1188–1203. https://doi.org/10.1089/jpm.2006.9.1188