5-6 Yaş Grubu Çocuklarda Problemli Medya Kullanımı ile Ekran Süresi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Year 2025, Volume: 54 Issue: 2, 715 - 738, 31.08.2025

Pınar Polat

https://doi.org/10.14812/cuefd.1671077

Abstract

Bu çalışma, 5-6 yaş grubu çocuklarda problemli medya kullanımı ile ekran süresi arasındaki ilişkiyi incelemeyi ve problemli medya kullanımının cinsiyet, ebeveyn eğitim düzeyi ve aile gelir düzeyine göre farklılık gösterip göstermediğini araştırmayı amaçlamaktadır. Araştırmanın örneklemini, kolayda örnekleme yöntemiyle seçilen 5-6 yaş çocuklarına sahip 407 ebeveyn (191 kız, 216 erkek) oluşturmaktadır. İlişkisel tarama modelinde desenlenen çalışmada, Problemli Medya Kullanım Ölçeği- Ebeveyn Formu (PMKÖ-EF) ve demografik bilgi formu kullanılarak çevrimiçi anket yöntemiyle toplanan veriler SPSS 25.0 programında analiz edilmiştir. Bağımsız Örneklemler t-Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) ve Pearson Korelasyon Katsayısı kullanılarak yapılan analizler sonucunda, çocukların problemli medya kullanım düzeylerinin ortalamanın altında olduğu belirlenmiştir. Problemli medya kullanımı ile ekran süresi arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif yönde bir ilişki bulunurken, cinsiyet, ebeveyn eğitim durumu ve aile gelir düzeyine göre anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir. Bu çalışma, okul öncesi dönemde problemli medya kullanımına ilişkin farkındalık oluşturarak, bu konuda alınabilecek önleyici tedbirlerin belirlenmesine katkı sağlamaktadır.

Keywords

Problemli medya kullanımı , Ekran Süresi , Okul Öncesi Dönem.

Examining the Relationship Between Problematic Media Use and Screen Time in Children Aged 5-6

Abstract

This study aims to examine the relationship between problematic media use and screen time in children aged 5-6 years, and to investigate whether problematic media use differs according to gender, parental education level, and family income. The study sample consists of 407 parents (191 girls, 216 boys) of children aged 5-6 selected by the convenience sampling method. Designed using a correlational survey model, the study collected data via online surveys using the Problematic Media Use Scale–Parent Form (PMUS-PF) and a demographic information form. Data were analyzed using SPSS 25.0 with Independent Samples t-test, One-Way ANOVA, and Pearson Correlation Coefficient. The results indicate that children's levels of problematic media use were below average. While a statistically significant positive relationship was found between problematic media use and screen time, no significant difference was found according to gender, parental education level, and family income. This study contributes to the determination of preventive measures that can be taken in this regard by raising awareness about problematic media use in the preschool period.

Keywords

Problematic media use , Screen Time , Preschool Period

References

• Akça, H. (2018). İstanbul ili Maltepe ilçesindeki ilkokul çağı çocuklarında ekran bağımlılığı eğiliminin nicel olarak incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• American Academy of Pediatrics (2016). American Academy of Pediatrics announces new recommendations for children’s media use. https://www.aap.org/en/patient-care/media-andchildren/?srsltid=AfmBOorPBzsqFFJMQlGMTp1T68eK6Cpw1BH1q4iUnJKMliE6JT6rk6_Q
• Anitha, F. S., Narasimhan, U., Janakiraman, A., Janakarajan, N., & Tamilselvan, P. (2021). Association of digital media exposure and addiction with child development and behavior: A cross-sectional study. Industrial Psychiatry Journal, 30(2), 265–271. https://doi.org/10.4103/ipj.ipj_157_20
• Arantes, M. D. C., & De-Morais, E. A. (2022). Exposure and use of media devices in early childhood. Residência Pediátrica, 12(4), 1–6.
• Arslan O. K. (2023). 4-6 yaş aralığındakı̇ çocuklarda problemlı̇ medya kullanımı ı̇le duygu dışavurumları arasındakı̇ ı̇lı̇şkı̇nı̇n ı̇ncelenmesı̇ [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Üsküdar Ünı̇versı̇tesı̇.
• Ateş, M., & Durmuşoğlu Saltalı, N. (2019). KKTC'de yaşayan 5-6 yaş arası çocukların tablet ve cep telefonu kullanımına ilişkin ebeveynlerin görüntülerinin incelenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 62–90.
• Beadini, İ. (2023). Okul öncesi dönem çocuklarının problemli medya kullanımları ile sosyal becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlamamış yüksek lisans tezi]. Trakya Ünı̇versı̇tesı̇.
• Bodur, E. (2022). Okul öncesi çocuklarda ekran bağımlılığı ile öz bakım becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Bostancı, S., & Çakır, R. (2022). Erken çocukluk çağında çocuğu olan ebeveynlerin, çocuklarına medya kullandırmadaki aracılıkları ve dijital ebeveynlik farkındalıklarının incelenmesi. Turkish Journal of Primary Education, 7(2), 86–116. https://doi.org/10.52797/tujped.1192163
• Brown, A., & Smolenaers, E. (2018). Parents’ interpretations of screen time recommendations for children younger than 2 years. Journal of Family Issues, 39(2), 406–429. https://doi.org/10.1177/0192513X16646595
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırmanın temelleri. Nicel Araştırmalar (22. Baskı). Pegem Akademi.
• Carson, V., Spence, J. C., Cutumisu, N., & Cargill, L. (2010). Association between neighborhood socioeconomic status and screen time among pre-school children: A cross-sectional study. BMC Public Health, 10, 1–8. https://bmcpublichealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/1471-2458-10-367
• Chen, W., & Adler, J. L. (2019). Assessment of screen exposure in young children, 1997 to 2014. JAMA Pediatrics, 173(4), 391–393. https://doi.org/10.1001/jamapediatrics.2018.5546
• Cho, K. S., & Lee, J. M. (2017). Influence of smartphone addiction proneness of young children on problematic behaviors and emotional intelligence: Mediating self-assessment effects of parents using smartphones. Computers in Human Behavior, 66, 303–311. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.09.063
• Choe, C., & Yu, S. (2022). Longitudinal cross-lagged analysis between mobile phone dependence, friendships, and depressive symptoms among Korean adolescents. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 25(7), 450–457. https://doi.org/10.1089/cyber.2022.0015
• Choi, M., & Park, S. (2020). The mediating effects of academic performance between screen time, executive function difficulty and school adjustment. Comprehensive Child and Adolescent Nursing, 43(4), 334–347. https://doi.org/10.1080/24694193.2019.1675805
• Cillero, I.H. and Jago, R. (2010). Systematic review of correlates of screen viewing among young children. Preventive Medicine, 51(1), 3–10. https://doi.org/10.1016/j.ypmed.2010.04.012
• Çom Aybal N. (2021). 4-11 yaş çocuklarda ekran bağımlılığı eğiliminin incelenmesi ve ebeveynlerin ekran bağımlılığını önlemeye yönelik tutumlarının değerlendirilmesi [Yayınlanmamış tıpta Uzmanlık Tezı̇]. Sağlık Bilimleri Üniversitesi.
• Domoff, S. E., Borgen, A. L., & Radesky, J. S. (2020). Interactional theory of childhood problematic media use. Human Behavior and Emerging Technologies, 2(4), 343–353. https://doi.org/10.1002/hbe2.217
• Domoff, S. E., Borgen, A. L., Foley, R. P., & Maffett, A. (2019). Excessive use of mobile devices and children's physical health. Human Behavior and Emerging Technologies, 1(2), 169–175. https://doi.org/10.1002/hbe2.145
• Duch, H., Fisher, E. M., Ensari, I., & Harrington, A. (2013). Screen time use in children under 3 years old: A systematic review of correlates. International Journal of Behavioral Nutrition And Physical Activity, 10, 1–10.
• Furuncu, C., & Öztürk, E. (2020). Problemli Medya Kullanım Ölçeği Türkçe formunun geçerlik güvenirlik çalışması: Çocuklarda ekran bağımlılığı ölçeği ebeveyn formu. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(3), 535–566. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967202043237
• Gill, R., & Gill, R. C. (2007). Gender and the media. Polity.
• Goh, S. N., Teh, L. H., Tay, W. R., Anantharaman, S., van Dam, R. M., Tan, C. S., ... & Müller-Riemenschneider, F. (2016). Sociodemographic, home environment and parental influences on total and device-specific screen viewing in children aged 2 years and below: an observational study. BMJ open, 6(1), e009113. http://dx.doi.org/10.1136/bmjopen-2015-009113
• Gökçen, A. (2023). Çocukların ekran kullanım özellikleri, dijital oyun bağımlılık eğilimleri, sosyal yetkinlik ve davranış durumları ve ebeveyn rehberlik stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. (2010). Multivariate data analysis (7. Ed.). Pearson Education.
• Hinkley, T., Salmon, J., Okely, A. D., & Trost, S. G. (2010). Correlates of sedentary behaviours in preschool children: A review. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 7(1), 1–10. https://doi.org/10.1186/1479-5868-7-66
• Hish, A. J., Wood, C. T., Howard, J. B., Flower, K. B., Yin, H. S., Rothman, R. L., ... & Perrin, E. M. (2021). Infant television watching predicts toddler television watching in a low-income population. Academic pediatrics, 21(6), 988–995. https://doi.org/10.1016/j.acap.2020.11.002
• Jin, Y., Chen, Y., Song, Y., Lou, H., Li, R., Lou, X., ... & Wang, X. (2024). Screen time and smartphone multitasking: The emerging risk factors for mental health in children and adolescents. Journal of Public Health, 32(12), 2243–2253.
• Karahan, B. (2021). Ebeveyn rehberliğinde ekran kullanımının okul öncesi çocuklarına etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Koyuncu, B., & Kepenk Varol, B. (2023). Çocuklarda ekran bağımlılığının fiziksel aktivite, fiziksel performans, denge, sirkadiyen ritim ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. Sağlık Bilimleri Dergisi, 32(1), 97–105. https://doi.org/10.34108/eujhs.1190837
• Koyuncuoğlu, D., & Akaroğlu, G. (2023). 4-6 yaş çocukların ekran kullanım alışkanlıkları ile öz düzenleme becerileri arasındaki ilişki. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(3), 2599–2620. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1172837
• Kulu, H. (2023). Çocuklarda problemli medya kullanımı ve etkileyen faktörler [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]., Harran Üniversitesi.
• Lieber, C. (2024). Ekran süresinin erken çocukluk döneminde bilişsel gelişim üzerindeki etkileri: sistematik bir inceleme. Psikoloji ve Davranış Çalışmaları Araştırma Dergisi, 1(1), 01–09. https://doi.org/10.61424/rjpbs
• Lin, T. T., Kononova, A., & Chiang, Y. H. (2019). Screen addiction and media multitasking among American and Taiwanese users. Journal of Computer Information Systems. 60 (6), 583–592. https://doi.org/10.1080/08874417.2018.1556133
• Liu, S. M., Chang, F. C., Chen, C. Y., Shih, S. F., MMveng, B., Ng, E., ... & Fang, W. T. (2021). Effects of parental involvement in a preschool-based eye health intervention regarding children’s screen use in China. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(21), 11330. https://doi.org/10.3390/ijerph182111330
• Määttä, S., Kaukonen, R., Vepsäläinen, H., Lehto, E., Ylönen, A., Ray, C., ... & Roos, E. (2017). The mediating role of the home environment in relation to parental educational level and preschool children’s screen time: A cross-sectional study. BMC Public Health, 17, 1–11. https://doi.org/10.1186/s12889-017-4694-9
• Madigan, S., Browne, D., Racine, N., Mori, C., & Tough, S. (2019). Association between screen time and children’s performance on a developmental screening test. JAMA Pediatrics, 173(3), 244–250. https://doi.org/10.1001/jamapediatrics.2018.5056
• Mathers, M., Canterford, L., Olds, T., Hesketh, K., Ridley, K., & Wake, M. (2009). Electronic media use and adolescent health and well-being: Cross-sectional community study. Academic Pediatrics, 9(5), 307–314. https://doi.org/10.1016/j.acap.2009.04.003
• Mena, N., Gans, K. M., Risica, P. M., Lofgren, I., Gorman, K., & Tovar, A. (2023). Facilitators and barriers to caregivers working together to promote healthy eating habits in preschoolers. Journal of Nutrition Education and Behavior, 55(7), 51–52. https://doi.org/10.1016/j.jneb.2023.05.115
• Mersin, S., & Toker, S. (2024). Ergenlerde sosyal medya kullanım bozukluğu, aleksitimi ve empati arasındaki ilişki. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 11(1), 63–72. https://doi.org/10.52880/sagakaderg.1323720
• McArthur, B. A., Browne, D., Tough, S., & Madigan, S. (2020). Trajectories of screen use during early childhood: Predictors and associated behavior and learning outcomes. Computers in Human Behavior, 113, 106501. https://doi.org/10.1016/j.chb.2020.106501
• Mollborn, S., Limburg, A., Pace, J., & Fomby, P. (2022). Family socioeconomic status and children's screen time. Journal of Marriage and Family, 84(4), 1129–1151. https://doi.org/10.1111/jomf.12834
• Montag, C., Demetrovics, Z., Elhai, J. D., Grant, D., Koning, I., Rumpf, H. J., ... & Van den Eijnden, R. (2024). Problematic social media use in childhood and adolescence. Addictive Behaviors, 153, 107980. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2024.107980
• Mostafa, A. M., Taha, M., & Mostafa, S. (2024). Screen time and learning disabilities in preschool children. Egyptian Journal of Ear, Nose, Throat and Allied Sciences, 25(24), 1–10. https://doi.org/10.21608/ejentas.2024.253542.1696
• Mutlu, N. (2019). Beş yaş altı çocuklarda ekran önü zamanının değerlendirilmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Nagata, J. M., Ganson, K. T., Iyer, P., Chu, J., Baker, F. C., Gabriel, K. P., ... & Bibbins-Domingo, K. (2022). Sociodemographic correlates of contemporary screen time use among 9-and 10-year-old children. The Journal of Pediatrics, 240, 213–220. https://doi.org/10.1016/j.jpeds.2021.08.077
• Neophytou, E., Manwell, L. A., & Eikelboom, R. (2021). Effects of excessive screen time on neurodevelopment, learning, memory, mental health, and neurodegeneration: A scoping review. International Journal of Mental Health and Addiction, 19(3), 724–744. https://doi.org/10.1007/s11469-019-00182-2
• Ofcom. (2022). Children and parents: media use and attitudes report. https://tinyurl.com/5n6przpw
• Özkılıç Kabul, N. D. (2019). Üç yaş çocuklarda teknolojik alet kullanımının sosyal beceri, oyun becerisi ve dil gelişimi üzerindeki etkilerinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• Özsoy, D., & Atılgan, S. S. (2018). Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki 0-8 yaş grubu çocukların internet kullanımı ve bu kapsamda ebeveyn arabuluculuğu: Nitel bir araştırma. Selçuk İletişim, 11(2), 96–125. https://doi.org/10.18094/josc.415323
• Radesky, J. S., & Christakis, D. A. (2016). Increased screen time: Implications for early childhood development and behavior. Pediatric Clinics, 63(5), 827–839. https://doi.org/10.1016/j.pcl.2016.06.006
• Rideout, V. (2017). The common sense census: Media use by kids age zero to eight. Common Sense Media. https://tinyurl.com/2hnpmu22
• Rideout, V., & Robb, M. B. (2020). The common sense census: Media use by kids age zero to eight. Common Sense Media.
• Rocha, H. A. L., Correia, L. L., Leite, Á. J. M., Machado, M. M. T., Lindsay, A. C., Rocha, S. G. M. O., & Sudfeld, C. R. (2021). Screen time and early childhood development in Ceará, Brazil: A population-based study. BMC Public Health, 21, 1–8. https://doi.org/10.1186/s12889-021-12136-2
• Selwyn N., & Odabaşı H. F. (2017). Çocuklar ve gençlerin dijital yaşamla mücadeleleri. H. F. Odabaşı (Ed.), Dijital yaşamda çocuk (4. Bs.) içinde (ss. 1–18). Pegem Akademi.
• Sundqvist, A., Barr, R., Heimann, M., Birberg‐Thornberg, U., & Koch, F. S. (2024). A longitudinal study of the relationship between children's exposure to screen media and vocabulary development. Acta Paediatrica, 113(3), 517–522. https://doi.org/10.1111/apa.17047
• Şahin, M. C, Taş, I., Oğul, İ. G., Çilingir, E., Keleş, O. (2015). Tablet bilgisayarların okul öncesi eğitimde destek materyali olarak kullanılmasının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 335–348. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2015.15.2-5000161327
• Tekeci, Y., Torpil, B., & Altuntaş, O. (2024). The ımpact of screen exposure on screen addiction and sensory processing in typically developing children aged 6–10 years. Children, 11(4), 464. https://doi.org/10.3390/children11040464
• Türkiye İstatistik Kurumu. (Eylül, 2022). Çocuklarda bilişim teknolojileri kullanım araştırması. Türkiye İstatistik Kurumu. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2021-41132
• Vossen, H. G., van den Eijnden, R. J., Visser, I., & Koning, I. M. (2024). Parenting and problematic social media use: A systematic review. Current Addiction Reports, 11(3), 511–527.
• World Health Organization. (2019). Global action plan on physical activity 2018-2030: More active people for a healthier world. https://www.who.int/publications/i/item/9789241514187
• Yıldız, İ., & Yıldız, F. T. (2023). Problematic media use and psychological adaptation in children in the COVID-19 pandemic: A descriptive cross-sectional study. Archives of Psychiatric Nursing, 44, 46–51. https://doi.org/10.1016/j.apnu.2023.04.002
• Zhao, J., Yu, Z., Sun, X., Wu, S., Zhang, J., Zhang, D., ... & Jiang, F. (2022). Association between screen time trajectory and early childhood development in children in China. JAMA Pediatrics, 176(8), 768–775. https://doi.org/10.1001/jamapediatrics.2022.1630