يتناول هذا المقال منهج التخريج في حل القضايا الفقهية المستجدة وتطبيقات المجلس الأعلى للشؤون الدينية التركية هذا المنهج في فتاواه. ويعرَّف التخريج بأنه تتبع الأحكام الفرعية لمذهب والوصول منه إلى قواعد أصولية أو فقهية ثم إلحاق أحكام المسائل الجديدة بحكم قاعدة يدخل تحتها. سنقوم أولًا بتعريف المجلس الأعلى بإيجاز شديد مع بيان دوره ومساهمته في حل القضايا الجديدة وتوحيد الفتاوى في تركيا مركزًا على أنه ورث المشيخة الإسلامية في الدولة العلية العثمانية. ثم نبين معنى التخريج الفقهي لغة واصطلاحًا وأنواعه وتاريخه ودوره في تطوير الفقه الإسلامي ومدى إمكان الاستفادة منه في حل القضايا الفقهية الجديدة، وسنعرض من فتاوى المجلس التي أسست على منهج التخريج: فتوى التأمين التجاري، وزرع الأعضاء، وصكوك الإجارة المعتمدة على الذهب وتأثير التطعيم على الصيام. ومن خلال عرضها سيتبين أن التخريج مصدر خصب ومعين لا ينضب في الوصول إلى الأحكام الشرعية العملية، ومنهج سليم يستطيع به الفقيه الحِفاظ على الانضباط في آرائه وبه يطور مذهبه الذي ينتمي إليه ويجعله حيًّا فعَّالًا ومستعدًّا لتلبية حاجات الفقيه في مواجهته قضايا زمانه.
In this study, the tahrîj method, which is used in answering contemporary Fiqh issues throughout the history of Fiqh, will be described and some sample fatwas given by the High Board of Religious Affairs based on this method will be analysed. Tahrîj is firstly to define the procedural and legal principles on which the singular views of a madhhab imam is based on, and then to determine the verdict of the issues in which an opinion from that imam is not conveyed, according to the rules reached. Firstly the High Board of Religious Affairs will be introduced briefly highlighting issues such the effort put forward by the Board in the answering current fiqh issues, its contributions to the unity of fatwa and that it is a continuation of the Islamic Meşîhat-ı İslamiyye in the Ottoman Empire. Tahrîj, will be defined and its types, history, and its role in the development of fiqh and in solving current fiqh issues will be explained. Among the issues resolved by the High Board of Religious Affairs by applying the Tahrîj method or by making use of this method; commercial insurance, organ transplantation, gold-based lease certificate and the effect of injection/vaccine on fasting will be analysed. Given these exemplary fatwas, it will be tried to show that the method of Tahrîj is important today as it was in the past, both in terms of maintaining the consistency of fiqh and its contribution to the development of fiqh.
Fiqh High Council of Religious Affairs Fatwa Current Fiqh Issues Takhrij in Fiqh Tahrîc Commercial Insurance Organ Transplantation.
Bu çalışmada fıkıh tarihi boyunca güncel fıkıh meselelerinin çözümünde başvurulan tahrîc yöntemi tarif ve tasvir edilecek, Din İşleri Yüksek Kurulunun bu yönteme dayanarak vermiş olduğu bazı örnek fetvalar tahlile tabi tutulacaktır. Tahrîc: Bir mezhep imamının tekil görüşlerinden yola çıkarak bu görüşlerin dayandığı usûlî ve fıkhî kaideleri tespit etmek ve o imamdan bir görüşün nakledilmediği meselelerin hükmünü ulaşılan kaidelere göre belirlemektir. Çalışmada öncelikle güncel fıkıh meselelerin çözümünde ortaya koyduğu çaba, fetva birliğinin sağlanmasındaki katkıları ve Osmanlı Devletindeki Meşîhat-ı İslâmiyye’nin bir devamı olduğu hususları öne çıkartılarak Din İşleri Yüksek Kurulu özet bir şekilde tanıtılacaktır. Tahrîcin tanımı yapılarak, çeşitleri, tarihi, fıkhın gelişmesi ve güncel fıkıh meselelerinin çözümündeki rolü izah edilecektir. Din İşleri Yüksek Kurulunun tahrîc yöntemini uygulayarak ya da bu yöntemden de istifade ederek çözüme kavuşturduğu meselelerden; ticari sigorta, organ nakli, altına dayalı kira sertifikası ve iğne/aşının oruca etkisi konularına dair fetvaları ana hatlarıyla aktarılarak tahlil edilecektir. Bu örnek fetvalar ışığında tahrîc yönteminin geçmişte olduğu gibi günümüzde de gerek fıkhî tutarlılığı muhafaza etme gerekse fıkhın gelişmesine yapacağı katkı bakımından muasır fakih taşıdığı önem arz edilmeye çalışılacaktır.
Fıkıh Din İşleri Yüksek Kurulu Fetva Güncel Fıkıh Meseleleri Fıkhî Tahrîc Ticari Sigorta Organ Nakli.
Primary Language | Arabic |
---|---|
Subjects | Religious Studies |
Journal Section | Research Articles |
Authors | |
Early Pub Date | June 14, 2023 |
Publication Date | June 15, 2023 |
Submission Date | January 15, 2023 |
Published in Issue | Year 2023 |
Cumhuriyet İlahiyat Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.