Üniversite Öğrencilerinde Dindarlık ve Sabır İlişkisi: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma

Year 2025, Volume: 29 Issue: 1, 321 - 337, 15.06.2025

İlyas Pür

https://doi.org/10.18505/cuid.1620988

Abstract

: Sabır, hayatın zorlukları karşısında daha sakin davranma ve problemlerle mantıksal bir biçimde başa çıkabilmeyi sağlayan önemli bir erdemdir. Din ise içerdiği ritüeller ve öğretiler yoluyla insana pozitif duygular kazandırmakta ve sabır davranışını geliştirmektedir. Dini kaynaklarda sıkıntılar karşısında sabretme birçok yerde geçmektedir. Bu sebeple çalışmamız çağımızın en önemli problemlerinden biri olan şiddete ve kızgınlığa karşı koruyucu gücü bulunan sabrın gelişiminde dinin etkisini koyması açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı üniversite öğrencilerinde dindarlık ile sabır ilişkisini tespit etmektir. Çalışmanın örneklemi Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi İlahiyat fakültesinde öğrenim görmekte olan toplam 230 gönüllü öğrenciden oluşmaktadır. Çalışmada veri toplama araçları olarak Kişisel Bilgi Formu, Dini Yönelim Ölçeği ve Sabır Ölçeği kullanılmıştır. Anketler yüz yüze gerçekleştirilmiş ve anketleri cevaplama süresi 15-20 dakika sürmüştür. Uygulama yapmadan önce çalışmaya katılanlara verilerin gizli kalacağı söylenmiştir. Araştırmada ulaşılan verilerin analizinde SPSS (v23) yazılımı tercih edilmiştir. Bu çalışmada öncelikli olarak cinsiyet, yaş, sosyo-ekonomik durum, baba eğitim düzeyi ve anne eğitim düzeyi değişkenlerine bakılmış ve ardından da sabır ve dindarlığın demografik değişkenler ile korelasyonu üzerinde durulmuştur. Son olarak da dindarlıkla sabır arasındaki ilişki belirlenmiştir. Yapılmış olan analizlerde korelasyon, t-testi, tek yönlü ANOVA ve Pearson korelasyon testleri uygulanmış ve önemli bulgular çalışmada sunulmuştur. Yapılan araştırmadan özetle şu bilgiler elde edilmiştir: Kadınların dini yönelim düzeyi ile erkeklerin dini yönelim düzeyleri arasında istatiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır. Yine kadınların sabır puanları ile erkeklerin sabır puanları arasında anlamlı bir fark tespit edilememiştir. Örneklem yaş değişkeni açısından ele alındığında ise 18-19 yaş arasında olanların hem sorgulama dini yönelim hem de dini yönelim puanları 22 yaş üstü olanlara göre daha düşük çıkmış ve bu durum anlamlı bir fark oluşturmuştur. Sosyo-ekonomik durum düzeyinde ise hem dini yönelim puanları hem de sabır ve alt boyut puanları açısından anlamlı bir fark bulunamamıştır. Baba eğitim durumu değişkenine göre katılımcıların hem dini yönelim hem de sabır puanları arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir. Anne eğitim durumu değişkenine göre kişilerarası sabır alt boyut puanı ve sabır puanı bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmaktadır. Buna göre; annesi ilköğretim mezunu olanların kişilerarası sabır alt boyut puanı ve sabır puanı, annesi ortaöğretim mezunu olanlara göre daha yüksek bulunmuştur. Bu veriler ışığında araştırmamızın literatüre katkı sağlayacağı düşünülmüştür.

Keywords

Din psikolojisi , Din , Dindarlık , Sabır , Sabır davranışı

The Relationship Between Religiousness and Patience Among University Students: A Study on the Students of the Faculty of Theology at Nevşehir Hacı Bektaş Veli University

Abstract

Patience is an important virtue that enables individuals to respond more calmly to the challenges of life and to deal with problems in a logical manner. Religion, through its rituals and teachings, instills positive emotions in individuals and fosters the development of patient behavior. Religious texts frequently emphasize the importance of patience when faced with difficulties. Therefore, this study is important in terms of understanding the role of religion in developing patience, which serves as a protective force against some of today’s major issues, such as violence and anger. The present study aims to investigate the relationship between religiosity and patience in university students. The study sample consists of 230 volunteering students from the Faculty of Theology at Nevşehir Hacı Bektaş Veli University. The data collection tools used in this study include the Personal Information Form, the Religious Orientation Scale, and the Patience Scale. The surveys were conducted face-to-face, with the completion time for each survey ranging between 15 and 20 minutes. Participants were informed before the study that the data would remain confidential. SPSS (v23) software was used to analyze the data obtained from the research. Initially, variables such as gender, age, socioeconomic status, father’s educational level, and mother’s educational level were examined, followed by an examination of the correlation between patience and religiosity with demographic variables. Finally, the relationship between religiosity and patience was determined. Correlation, t-tests, one-way ANOVA, and Pearson correlation tests were employed in analyses, and significant results are presented in this study. The main results achieved in this study are summarized as follows: there was no statistically significant difference between the religious orientation levels of male and female participants. Similarly, no significant difference was found between the patience scores of male and female participants. When considering the age variable, it was found that individuals aged 18-19 had lower scores in both religious orientation and religious inquiry compared to those over the age of 22, which represented a significant difference. Regarding socioeconomic status, no significant differences were found in religious orientation, patience, or subscale scores. In relation to father’s education level, no significant correlation was identified between the participants’ religious orientation and patience scores. However, considering the mother’s education level, a statistically significant difference was found in the interpersonal patience subscale and the overall patience score. Specifically, participants whose mothers graduated only from elementary school had higher interpersonal patience subscale and overall patience scores when compared to those whose mothers were middle school graduates. Given these results, it is thought that the present study will contribute to the current literatüre.

Keywords

psychology of religion , religion , religiosity , patience , patient Behavior

References

• Akdoğan, Ali. Sosyal Değişme ve Din: Trabzon İl Merkezi Örneği. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2004.
• Allport, Gordon W – Ross, Michael J. "Personal Religious Orientation and Prejudice". Journal of Personality and Social Psychology 5/4 (1967). https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/h0021212
• Arslan, Mustafa. Türk Popüler Dindarlığı. İstanbul: Dem Yayınları, 2004.
• Atalay, Hamit. İngilizce-Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1999.
• Atalay, Talip. İlköğretim ve Liselerde Dindarlık Üzerine Bir Araştırma, Diyarbakır Örneği. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
• Ayten, Ali. Tanrı’ya Sığınmak- Dinî Başa Çıkma Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık, 2012.
• Baynal, Fatma. "Yetişkinlerde Dindarlık ve Ruh Sağlığı". İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4/1 (2015), 206-231. https://doi.org/10.15869/itobiad.96269
• Bayyiğit, Mehmet. Üniversite Gençliğinin Dinî İnanç Tutum ve Davranışları Üzerine Bir Araştırma: Selçuk Üniversitesi Öğrencileri Üzerinde Bir Anket Uygulaması. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1989.
• Büyüköztürk, Şener vd. Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi, 26. Basım, 2019.
• Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: Pegem Akademi, 2012.
• Cirhinlioğlu, Fatma Gül. Üniversite Öğrencilerinde Utanç Eğilimi, Dinî Yönelimler, Benlik Kurguları ve Psikolojik İyilik Hali Arasındaki İlişkiler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2006.
• Çağrıcı, Mustafa. "Sabır”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/337-339, İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Çelik, Celalettin. Şehirleşme ve Din. Konya: Çizgi Kitabevi, 2002.
• Demir, Şükran Çevik. Ergenlerde Benlik Saygısı ve Dinî Başa Çıkma. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
• Doğan, Mebrure. “Dinlerde ve İslam Kültüründe Sabır”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5 (2014), 93-130.
• Doğanay, Süleyman. Psikolojik Açıdan Hayatın Zorlukları Karşısında Dinî İnanç ve Sabır: Nitel Bir Çalışma. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Eliüşük, Ayşe. Sabır Eğiliminin Öz-Belirleme, Öz-Anlayış ve Kişilik Özellikleri Açısından İncelenmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• İsfahani, Ragıb. Müfredat Kur’an Kavramları Sözlüğü. İstanbul, 3. Baskı, 2012.
• Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammad. Ihyâü Ulûmi’d-dîn. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-Arab, ts.
• Gürsu, Orhan. Ergenlik Döneminde Psikolojik Sağlık ve Dindarlık İlişkisi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
• Karaca, Faruk. Ölüm Psikolojisi. İstanbul: Beyan Yayınları, 2000.
• Karslı, Necmi. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinde Psikolojik İyi Oluş ve Dindarlık”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 53 (2021), 165-194. https://doi.org/10.21054/deuifd.895059
• Karslı, Necmi. “Üniversite Öğrencilerinde Sabır ve Dindarlık İlişkisi”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17 (2020), 52-72. https://doi.org/10.32950/rteuifd.677871
• Karslı, Necmi. Öfke Kontrolü ve Dindarlık. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2018.
• Kayıklık, Hasan. Tasavvuf Psikolojisi. Ankara: Akçağ Yayınları, 2011.
• Kızılgeçit, Muhammet. Yalnızlık, Umutsuzluk ve Dindarlık Üzerine: Psiko-Sosyal Bir Çalışma. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları, 2015.
• Kimter, Nurten. Benlik Saygısı ve Dindarlık İlişkisi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2008.
• Kurnaz, Mahmut. İlk Yetişkinlerde Dinî Yönelim-Mutluluk İlişkisi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Mehmedoğlu, Ali Ulvi. Kişilik ve Din (Dindarlık Düzeyi ile Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma). İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi, 2004.
• Meriç, Erdal. Öğretmenlerde Sabır ve Tükenmişlik İlişkisi . Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• Mutçali, Serdar. Arapça - Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcik, 1995.
• Onay, Ahmet. Dindarlık, Etkileşim ve Değişim: Üniversite Öğrencileri Örneklemi. İstanbul: Dem Yayınları, 2004.
• Özdamar, Kazım. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. Ankara: Nisan Kitabevi Yayınları, 2015.
• Özel, İsa. “Mahkûmların Dindarlık ve Sürekli Kaygı Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: Samsun Örneği”. Akademik Araştırmalar Dergisi 14/54 (2012), 163-192.
• Öztürk, Yusuf. Ergenlerde Dindarlık ile Öznel İyi Oluş Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Çarşamba Örneği). Çorum: Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Schnitker, Sarah - Emmons, Robert. “Patience as Virtue: Religious and Psychological Perspectives”. Research in the Social Scientific Study of Religion 18 (2007). https://doi.org/10.1163/ej.9789004158511.i-301.69
• Schnitker, Sarah. “An Examination of Patience and Well-being.” The Journal of Positive Psychology 7/4 (2012), 263-280.
• Şengül, Fatma. Dindarlık ve Ruh Sağlığı İlişkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Tavşancıl, Ezel. Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel Yayınları, 2005.
• Tutar, Hasan - Tuncay Erdem, Ahmet. Örnekleriyle Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve SPSS Uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Yakut, Selahattin. Öğretmenlerde Yabancılaşma, Yalnızlık ve Dindarlık İlişkisi: Polatlı Örneği. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Yapıcı, Asım. Ruh Sağlığı ve Din: Psiko-Sosyal Uyum ve Dindarlık. Adana: Karahan Kitabevi, 2013.
• Yazıcıoğlu, Yahşi - Erdoğan, Samiye. SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık, 2014.