Yûsuf Ṣıdkî Efendi’nin “Meḥâsinu’l-Ḥusâm” Adlı Şerhinin Metodolojik Özellikleri ve Analitik Kritiği

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 2, 211 - 234, 27.12.2016

Hacı Çiçek

Öz

ez-Ẓemaḫşerî’nin Nevâbiġu’l-Kelim adlı eserine şerh yapanlardan birisi de Yûsuf Ṣıdkı Efendi el-Mardinî’dir (ö.1319/1902). Onun Meḥâsinu’l-Ḥusâm’ı, şerhler arasında oldukça hacimli ve orijinal bir formata sahiptir. Yûsuf Ṣıdkı, ez-Ẓemaḫşerî’nin eserinde karışık yazılan ibareleri, alfabetik olarak Osmanlı Türk-çesine çevirmiştir. Bu yönüyle özgün bir çalışmadır. Yazar, önce her ibarede bulunan fiil, isim ve edatların sözlük anlamlarını, türevlerini ve cümledeki işlev-lerini vermiş; daha sonra ise toplu tercümeye geçmiştir. Konuya ilişkin bazen tarihî bilgiler vermiş, bazen de fıkhî/hukukî yorumlar yapmıştır. Yazar, neredey-se her ibarenin sonunda delil olarak -şairin ismini zikretmeksizin- şiirlerden bazı beyitler getirmiştir. Her ibareyi “hâsıl-ı kelâm/ sözün özü” açıklamasıyla bitirmiş-tir. Bu çalışmamızda Osman Seferîhisârî tarafından yazılan Meḥâsinu’l-Ḥusâm nüshasını esas aldık, birçok açıdan onun kritiğini yaptık.

Anahtar Kelimeler

Yûsuf Ṣıdkı, Meḥâsinu’l-Ḥusâm, ez-Ẓemaḫşerî, Nevâbiġu’l-Kelim, Arapça

Kaynakça

• ‘Abdulbakî, Muḥammed Fuâd (ö.1967), el-Mu‘cemu’l Mufehres li elfâzi’l-kur’ani’l-kerîm, el-Matba‘atu’l-İslâmiyye, İstanbul, 1982.
• el-‘Aclûnî, Ebû’l-Fidâ İsmâîl b. Muḥammed b. ‘Abdulhâdî el-Cerrâhî (ö.1162/1749), Keşfu’l- ḫafâ ve muzîlu’l-ilbâs ‘ammâ iştehere mine’l-eḥadîs ‘alâ elsineti’n-nâs , Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, Beyrût, ts.
• Albayrak, Sadık, Son Devir Osmanlı Uleması (İlmiye RicalininTeracim-i Ahvâli), İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları, İstanbul, 2007.
• ‘Aliyyu’l-Kârî, Ebû’l-Hasan Molla ‘Alî b. Muḥammed el-Herevî (ö.1014/ 1605), Zayıf Hadisleri Öğrenme Metodu, çev. Ahmet Serdaroğlu, İlim Yayınları, İstanbul, 1986.
• Berköz, Elif, Röportajlar, Milliyet Gazetesi, 3 Temmuz 2006.
• Buhârî, Ebû ‘Abdullah Muḥammed b. İsma‘il (ö.256/870), Sâḥiḥu’l-Buḫarî, el-Mektebetu’l-İslâmî, İstanbul, 1979.
• el-Cârim,‘Alî (ö.1949)–Emîn, Mustafâ, el-Belâġatu’l-vâdiḥa fi’l-beyâni ve’l-me‘ânî ve’l-bedi‘, Dâru’n-Nu‘man li’l-‘Ulûm, Dımışk, ts.
• Curcânî, Ebû Bekir ‘Abdulkâhir b. ‘Abdurraḥmân b. Muḥammed (ö.471/1078), Esrâru’l-belâġa, thk. Mahmûd Muḥammed Şâkir, Matba‘atu’l-Medenî, Kâhire, ts.
• Curcânî, Ebû’l-Hasan ‘Alî b. Muḥammed (ö.816/1413), Kitâbu’t-ta‘rifât, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrût, ts.
• Çiçek, Hacı “Ali Nâzimâ ve Nevâbiğu’l-Kelim Tercümesi Adlı Eseri”, İnönü Üni-versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 3, sayı 1, Bahar 2012, Malatya.