Hatîb el-Bağdâdî’nin el-Fasl li’l-Vasli’l-Müdrec fi’n-Nakl’i Bağlamında Müdrec Hadisler ve Değeri

Year 2018, Volume: 18 Issue: 1, 479 - 511, 30.06.2018

Mustafa Aydın

https://doi.org/10.30627/cuilah.440720

Abstract

İslam’ın ikinci kaynağı Sünnet’in yazılı vesikaları
olan hadislerin sıhhatinin tesbiti son derece önemlidir. Hadis Usûlü alimleri
sıhhat açısından hadisleri Sahih, Hasen ve Zayıf diye kategorilere
ayırmışlardır. Bir hadisin isnadına, metnine ya da hem isnad  hem de metnine râvisî tarafından yapılan
ilaveye idrâc ve bu şekilde rivayet edilen hadislere de müdrec hadis  adı verilmektedir. Âlimler tarafından zayıf
hadisler içerisinde ele alınan müdrec hadisin bilinmesi, nerede ve nasıl bir
idrâcın olduğunun tespit edilmesi, hadis ilmi açısından oldukça önemlidir.
Çünkü râvilerin sözüyle Hz. Peygamber'in sözünün birbirinden ayırt edilmesi
gerekmektedir. Nitekim bazen hadiste geçen râvîye ait bir söz, Hz. Peygamber’e
ait zannedilmiş ve buna göre farkında olunmadan hadisten, râvînin sözüyle hüküm
çıkarılmıştır. Bunun sonucunda da bazı müdrec hadisler, fıkhî ve itikâdî
konularda önemli problemlere yol açmıştır. Dikkat edilmesi gereken nokta da
detaylı bir araştırma yapmadan bir hadiste idrâcın meydana gelip gelmediğini
anlayabilmenin oldukça güç olduğudur. Bu açıdan müdrec konusu, isnâd ve metin
tenkidi ile yakından ilgilidir. Bu çalışmamızda müdrec hadis hususunda
karşımıza çıkan ilk müstakil eser olan Hatîb el- Bağdâdî’nin, “el-Faslu li’l-
Vasli’l- Müdrec fi’n-Nakl” isimli eseri bağlamında konuyu incelemeye çalıştık.
Çalışmamızda idrâc ve müdrec hadisin tanımı, idrâcın sebepleri, çeşitleri,
tesbit yöntemi, hükmü ve değeri hakkında bilgiler verilip, örnekler sunulmuştur.

Keywords

Hadis, Sünnet, idrâc, müdrec hadis, râvî, rivâyet, isnad ve metin

References

• Abdürrezzâk, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm b. Nâfi’ es-San’ânî el-Himyerî, el-Musannef, I-XI, thk. Habîbu’r-Rahmân el-A’zamî, 2. Baskı, el-Mekteü’l-İslamî, Beyrut 1403/1983.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh eş-Şeybânî, el-Müsned, I-VI, Müessesetü Kurtuba, Kahire ty.
• Arsel, İlhan, Şeriat ve Kadın, Tümda Dağıtım, İstanbul 1990.
• Ateş, Ali Osman, Kur'ân ve Hadislere Göre Şeytan, Beyan Yay. İstanbul 1996.
• Babanzâde Ahmed Naim Bey, Hadis Usulü ve Istılahları, yay. haz. Hasan Karayiğit, Düşün Yayınları İstanbul 2010.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit, el-Faslü li’l-Vasli’l-Müdrec fi’n-Nakl, tahk. Abdu’s-Semi’ Muhammed el-Üneys, I-II, Dâru İbn Cevzî, Riyad 1997.
• el-Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn b. Alî, es-Sünenü’l-Kübrâ, I-X, thk. Muhammed Abdülkadir Atâ, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Baskı, Beyrut 1424/2003.
• el-Beykûnî, Ömer (Tâhâ) b. Muhammed b. Fettûh ed-Dımaşkî, el-Manzûme-tu’l-Beykûniyye, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1420/1999.
• el-Buhârî, Ebû Abdullâh Muhammed b. İsmâîl, el-Câmiu’s-Sahîh, Dâru’l-Erkâm, Beyrut 1995.
• Çakan, İsmail Lütfi, Hadis Usulü, İFAV Yayınları, 27. Baskı, İstanbul 2012.