Sadreddin Konevî’nin (ö. 673/1274) Hadisçiliği Meselesi

Yıl 2014, Cilt: 14 Sayı: 2, 39 - 61, 27.11.2015

Bekir Tatlı

Öz

Anadolu Selçuklu devletinin son dönemlerinde ve Osmanlı devletinin kuruluş döneminde oldukça etkili olan Türk-İslam düşüncesinin büyük ismi Sadreddin Konevî, kendi asrında ve sonrasında pek çok ilim adamı üzerinde etkili olmuş bir mutasavvıftır. İbnü’l-Arabî’nin vahdet-i vücud görüşünün anlaşılması ve yayılmasında Konevî’nin büyük tesiri olduğu gibi, Dâvûd-i Kayserî, Molla Fenârî, Fatih Sultan Mehmet Han, Aziz Mahmud Hüdâyî, Bursalı İsmail Hakkı gibi daha pek çok meşhur ismin de yetişmesinde büyük katkılarda bulunmuştur. Kendisi aynı zamanda hadis ilmine de ilgi duyan bir kişiliktir ve eserlerinde bol miktarda hadise yer vermiştir. Bu çalışmamızda Konevî’nin hadisçiliği ve Rasûlullah’ın sünneti ile ilgili görüşleri dikkatlere sunularak, onun hadisçi olduğu iddialarının doğru olmadığı savunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sadreddin Konevî, hadis, sünnet, kırk hadis, peygamberlik, Anadolu Selçuklu, Osmanlı, İbn Arabî, vahdet-i vücûd

Sadreddin Konevî’nin (ö. 673/1274) Hadisçiliği Meselesi

Öz

Kaynakça

• Bayraktar, Mehmet, “Sadreddin Konevî ve Dâvûd el-Kayserî”, s. 33-36, I. Uluslararası Sadreddin Konevî Sempozyumu Bildirileri, Mebkam Yayınları, Konya 2010.
• Bayram, Mikail, “Fatih Sultan Mehmet’te Sadreddin Konevî Hayranlığı”, I. Uluslararası Sadreddin Konevî Sempozyumu Bildirileri, ss. 37-41, Mebkam Yayınları, Konya 2010.
• Bilgin, Azmi, “Osmanlı Kaynaklarına Göre Sadreddin-i Konevî”, I. Uluslararası Sadreddin Konevî Sempozyumu Bildirileri, ss. 43-49, Mebkam Yayınları, Konya 2010.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil el-Cu‘fî (ö. 256/870), Sahîhu’l-Buhârî, I-VII, Beyrut 1410/1990.
• Câmî, Ebû’l-Berakât Nureddin Abdurrahman b. Ahmed (ö. 898/1492), Nefehâtü’l-üns min hadarâti’l-kuds, neşr. Welîm Nâsû Lees, Kalküta 1859.
• Ceyhan, Semih, “Osmanlı Mesnevî Şerhçiliğinde Sadreddin Konevî Tesiri”, I. Uluslararası Sadreddin Konevî Sempozyumu Bildirileri, ss. 55-60, Mebkam Yayınları, Konya 2010.
• Demirci, Mehmet, “Sadreddin Konevî ile Mevlânâ Celâleddin’in Münasebetleri Hakkında”, D.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: VI, ss. 159-171, İzmir 1989.
• Demirli, Ekrem, “Sadredin Konevî”, DİA, XXXV, ss. 420-425, İstanbul 2008.
• ------------, “Türk Düşüncesinin Kurucu Düşünürü Olarak Konevî”, I. Uluslararası Sadreddin Konevî Sempozyumu Bildirileri, ss. 77-80, Mebkam Yayınları, Konya 2010.
• ------------, Sadreddin Konevî’de Bilgi ve Varlık, İz Yayıncılık, İstanbul 2011.
• Evgin, Abdulkadir, Hadislerde Hızır-Gayb İlişkisi, İlâhiyât Yayınları, Ankara 2007
• İbn ʻArrâk, Ebû’l-Hasen Ali b. Muhammed b. ʻArrâk el-Kinânî (ö. 963/1556), Tenzîhu’ş- şerîʻati’l-merfûʻa ani’l-ehâdîsi’ş-şenîʻati’l-mevdûʻa, thk. Abdülvehhâb Abdüllatîf ve Abdullah b. Muhammed el-Ğumârî, I-II, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut ts.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî (ö. 273/886), Sünen, I-II, Kâhire ts
• Kâtip Çelebi, Hacı Halife Mustafa b. Abdillah (ö. 1067/1657), Keşfu’z-zunûn an esâmî’lkütübi ve’l-fünûn, I-II, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut ts.
• Koçkuzu, Ali Osman, “Sadreddin Konevî’nin Hadisçiliği”, Diyanet Dergisi, cilt: 25, sayı: 3, Temmuz-Ağustos-Eylül 1989, ss. 3-18.
• Konevî, Sadreddin b. Mecdüddin İshak (ö. 673/1274), Esmâ-i Hüsnâ Şerhi- Şerhu Esmâillâhi’l-hüsnâ, trc. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2013.
• ------------, Fâtiha Suresi Tefsiri- İʻcâzü’l-beyân fî te’vîli’l-ümmi’l-Kur’ân, trc. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2013.
• ------------, Füsûsü’l-hikem’in Sırları- el-Fükûk fî esrâri müstenidâti hikemi’l-Fusûs, trc. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2012.
• ------------, İlâhî Nefhalar- en-Nefehâtü’l-ilâhiyye, trc. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2012.
• ------------, Marifet Yolcusuna Kılavuz- Tebsıratü’l-mübtedî ve tezkiratü’l-müntehî, trc. Ahmet Remzi Akyürek, İz Yayıncılık, İstanbul 2013.
• ------------, Sadreddin Konevî ile Nasireddin Tûsî Arasında Yazışmalar- el-Mürâselât, trc. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2012.
• ------------, Marifet Yolcusuna Kılavuz- Tebsıratü’l-mübtedî ve tezkiratü’l-müntehî, trc. Ahmet Remzi Akyürek, İz Yayıncılık, İstanbul 2013.
• ------------, Şerh-i Hadîs-i Erbaîn-Kırk Hadis Şerhi, trc. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2007.
• ------------, Tasavvuf Metafiziği- Miftâhu gaybi’l-cem ve’l-vücûd, trc. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2013.
• ------------, Vahdet-i Vücûd ve Esasları- en-Nusûs fî tahkîki tavri’l-mahsûs, trc. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2004.
• Leknevî, Ebû’l-Hasenât Muhammed Abdülhay b. Muhammed, el-Ecvibetü’l-fâdile li’les’ileti’l-aşarati’l-kâmile, thk. Abdülfettah Ebû Gudde, Dâru’s-Selâm, Kâhire 1423/2003.
• Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali (v. 303/915), Sünen (el-Müctebâ mine’sSünen), I-VIII, Beyrut 1409/1988.
• Özdemir, Sema, “Bir Konevî Mirası: Dâvûd Kayserî’de Metafizik Bilginin Temellendirilmesi, ss. 195-198, I. Uluslararası Sadreddin Konevî Sempozyumu Bildirileri, Mebkam Yayınları, Konya 2010.
• Sehâvî, Ebû’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Abdirrahman (ö. 902/1497), el-Makâsıdu’lhasene fî beyâni kesîrin mine’l-ehâdîsi’l-müştehira ale’l-elsine, thk. Muhammed Osman el-Huşt, Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut 1422/2002.
• Topatan, Mustafa, “Mevlevî Menâkıbnâmelerinde Sadreddin Konevî”, ss. 221-232, I. Uluslararası Sadreddin Konevî Sempozyumu Bildirileri, Mebkam Yayınları, Konya 2010.
• Uysal, Muhiddin, “Sadruddin el-Konevî muhaddisen fî itâri kitâbi Şerhi’l-erbaîne hadîsen”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 32, ss. 93-106, Konya 2011.
• Yıldırım, Ahmet, Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2000.
• Yılmaz, Hasan Kamil, Tasavvufî Hadis Şerhleri ve Konevî’nin Kırk Hadis Şerhi, MÜİF. Yayınları, İstanbul 1990.
• Yılmaz, Muhammet, “Sadreddin Konevî’nin Huzurunda Okunan İbnü’l-Esîr’in Câmi‘u’l-Usûl Adlı Eserinin Semâ Kayıtları”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 13, sayı: 2, ss. 1-19, Adana 2013.
• Yücel, Ahmet, Hadis Usulü, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 2011.