Research Article
BibTex RIS Cite

Ebû Bekr Ca’fer b. Muhammed el-Firyâbi (v. 301/913) ve Hadis İlmindeki Yeri

Year 2015, Volume: 15 Issue: 1, 229 - 248, 27.11.2015

Hanefi Ceylan

Abstract

Asıl ismi Ebû Bekr Ca’fer b. Muhammed b. el-Hasen b. el-Mustafâd el-Firyâbî et-Türkî’dir. Müellif  el-Firyâbî, Horasan’ın Belh civarındaki Firyâb köyünde Hicri 207/Miladi 822 yılında bir Türk aileye mensub olarak dünyaya gelmiştir. Muhaddisimiz,  onyedi yaşında iken hadis yazmaya başlamıştır. O, hadis talebi için doğudan batıya birçok şehri - Horasan, Maveraünnehir, Irak, Hicaz, Mısır, Şam ve el-Cezire - gezmiştir. Gezdiği bu şehirlerde dönemin meşhur ve önde gelen muhaddislerinden hadis öğrenmiştir. Aynı zamanda da bir çok meşhur muhaddis de kendisinden hadis öğrenmiştir. Bir dönem Dinever şehrinde kadılık vazifesinde bulunmuştur. Bir çok eser telif etmesine rağmen bunların bir çoğu günümüze ulaşmamıştır. Şu anda ulaşabildiğimiz eserlerin sayısı altı tanedir. Ömrünün sonlarında Bağdat şehrine gelerek yerleşmiş ve burada hadis imlasında bulunmuştur. Hicri 301/Miladi 913 yılında da Bağdat’ta vefat etmiş ve bu şehre defnedilmiştir.

Keywords

el-Firyâbî hadis sünnet

References

  • Adil Nüveyhiz, Mu’cemü’l-Müfessirîn min Sadri’l-İslâm Hatta’l-Asri’l-Hâzır, I-II, Müessesetü Nüveyhizi’s-Sakafiyye, II. Baskı, 1986.
  • Cerrahoğlu, İsmail, Tefsirde Mukâtil b. Süleyman ve Eserleri, AÜİFY Dergisi, XXI, 1976, s.1-35.
  • Cezzâr, Fikri Zeki, Medâhilü’l-Müellifîn ve Â’lâmü’l-Arab, I-IV, Mektebetü’l-Melik Fahd el- Vataniyye, Riyad, 1994.
  • Dımeşkî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Abdilhâdi (v.744), Tabakâtü Ülemâi’l- Hadîs, I-IV, (Tahkik: Erken el-Bûşî), Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1989.
  • Emevî, Ebû Bekr Muhammed b. Hayr b. Ömer b. Halîfe (502-575), Fehresetü İbn Hayr el- İşbilî, (Tahkik: Muhammed Fuâd Mansur), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, Lüb- nan, 1419/1997.
  • el-Firyâbî, Ebu Bekr Ca’fer b. Muhammed b. el-Hasen b. el-Mustafâd et-Türkî (v.301/913), Ahkamü’l-‘Iydeyn, (Tahkik: Ebû Abdirrahmân Mesâid b. Süleymân b. Râşid), Müessesetü’r-Risale, Beyrut, 1406/1986.
  • -----------, Delâilü’n-Nübüvve, (Tahkik: Âmir Hasen Sabrî), Dârü Hirâ, Mekke, 1406/1986.
  • -----------, Fezâilü’l-Kur’an, (Tahkik: Yûsuf Osmân Fadlullâh Cibrîl), Mektebetü’r-Rüşd, Riyad, 1409/1989.
  • -----------, Kitâbü’l-Kader, (Tahkik: Ebû Abdirrahmân Amr b. Abdilmen’am b. Selîm), Darü İbni Hazm, Beyrut, 1461/2000.
  • -----------, Sıfatü’n Nifak ve Zemmü’l-Münâfıkîn, (Tahkik: Muhammed Abdülkâdir Atâ ), Darü’l-Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut, 1985/1405.
  • -----------, Sıfatü’l-Münâfık, (Tahkik: Ebû Yûsuf Bedr b. Abdillah el-Bedr), Darü’l-Hülefâ, Kuveyt, 1405/1985.
  • -----------, Kitâbü’s-Siyâm, (Tahkik: Abdulvekil Riyâd Ahmed en-Nedvî), Darü’s-Selefiyye, Bombay, 1412/1992.
  • Hamevî, Yâ’kut b. Abdillah Ebû Abdillah (v.626), Mu’cemü’l-Büldân, I-V, Dârü’l-Fikr, Bey- rut, (t.y).
  • Hanbelî, Şihâbüddîn Ebû’l-Felâh Abdülhayy b. Ahmed ed-Dımaşkî (v.1089/1679), Şezerâtü’z-Zeheb fî Ahberi Men Zeheb, I-X, Dâru İbni Kesîr, Beyrut, (t.y).
  • Hatîb el-Bağdâdî, Ahmed b. Alî Sâbit Ebû Bekr (v.463), Târîhu Bağdâd, I-XIV, Dârü’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, (t.y).
  • Hayrüddîn ez-Zirikli, el-Âlâm Kamûsi’t-Terâcim, I-VIII, Dârü’l-İlmi Melâyîn, Beyrut, X. Baskı, 1990.
  • İbn Cevzî, Ebû’l-Ferec Abdurrahmân b. Ali (v.597/1201), el-Muntazam fî Târîhi’l-Mülûk ve’l- Ümem, (Tahkik: Süheyl Zeki), Dârü’l-Fikr, Lübnan, 1995.
  • -----------, Kitâbü’l-Mevzûat, I-III, 1386/1966, (Tahkik: Abdurrahmân Muhammed Osmân).
  • İbnü’l-Esîr, ‘Izzuddîn Ebû’l-Hasen Ali b. Muhammed (v.630/1233), el-Lübâb fî Tehzîbi’l- Ensâb, I-III, Dârü’s-Sadr, Beyrut, (t.y).
  • İbn Ferhûn, Ebû’l-Vefâ Burhanüddîn İbrâhim b. Ali el-Ya’merî (v.799/1397), ed-Dîbâcü’l- Müzheb fî Ma’rifeti A’yâni Ulemâi’l-Mezhebi, Basım Yeri Yok, t.y.
  • İbn Hacer, Şihâbuddîn Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî (v.852/1448), Tecrîdü Esânîdi’l- Kütübi’l-Meşhûre ve’l-Eczâi’l-Mensûre, (Tahkik: Muhammed Şükûr el-Meyâdînî), Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1418/1998.
  • İbn Nedîm, Ebû’l-Ferec Muhammed b. İshâk (v.385/995), el-Fihrist, Dârü’l-Ma’rife, Beyrut, 1398/1978.
  • İbnü’l-Kayserânî, Muhammed b. Tâhir, (507/1113), Tezkiratü’l-Huffâz,(Etrâfü Ehâdîsî Kitâbü’l-Mecrûhîn li İbn Hıbbân) I-IV, Dârü’s-Sâmîî, Riyad, 1. Baskı, 1415.
  • İsmail Paşa el-Bağdâdî (v.1338/1920), Hediyyetü’l-Ârifîn Esmâü’l-Müellifîn ve Âsârü’l- Musannıfîn, Maârif Vekâleti, İstanbul, 1951.
  • Kehhâle, Ömer Rıza (1323-1408), Mu’cemü’l-Müellifîn, I-XIII, Mektebü’l Müsenna, Dâr’ü İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, t.y.
  • Kettânî, Muhammed b. Ca’fer (v.1345/1929), er-Risâletü’l-Müstatrafe li Beyâni Meşhûri Kutubi’s-Sünneti’l-Müşerrefe (Hadis Literatürü), (Tercüme: Yusuf ÖZBEK), İz Ya- yıncılık, İstanbul, 1994.
  • Koçyiğit, Talat, Hadis Usulü, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1998.
  • -----------, Hadis Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1998.
  • Mizzî, Ebû’l-Haccâc Yûsuf b. ez-Zekî (v.742/1341), Tehzîbü’l-Kemâl fî Esmâi’r-Ricâl, I- XXXV, (Tahkik: Beşşâr Avvâd Ma’rûf), Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1400/1980.
  • Rebiî, Muhammed b. Abdillah b. Ahmed b. Süleyman b. Zebr (v.379/989), Târîhu Mevlîdi’l-‘Ulemâi ve Vefeyâtihim, I-II, (Tahkik: Abdullah Ahmed Süleymân el- Hamd), Dârü’l-‘Âsıme, er-Riyâd, 1410.
  • Sandıkçı, Kemal, İlk Üç Asırda İslam Coğrafyasında Hadîs, Diyanet İşleri Başkanlığı Ya- yınları, Ankara, 1991.
  • Safedî, Selâhuddîn Halil b. Aybek (v.764), Kitâbü’l-Vâfî bi’l-Vefâyât, I-XXX, (Tahkik: Şükrü Faysal), Franz Steiner Stutgart, 1991-1992.
  • Sem’ânî, Ebû Sa’d Abdülkerîm b. Muhammed b. Mansûr et-Temîmî (v.562/1166), el- Ensâb, I-X, Beyrut/Lübnan, 1980.
  • Sezgin, Fuad, Târihu Turasi’l-Arabî, I-V, İdâretü’s-Sekafe ve’n-Neşru bi’l-Câmiati Melik Su’ûd, Riyad, 1403/1983.
  • Sönmez, Mehmet Ali, “el-Firyâbî”, DİA, XIII, s.145-146, İstanbul, 1996.
  • Şemseddin Sami, Kâmûsü’l-A’lâm, I-VI, Merhan Matbası, İstanbul, 1308.
  • Uğur, Mücteba, Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1992.
  • Zehebî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osmân b. Kaymâz (673-748), Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ, I-XXIII, (Tahkik: Şuayb el-Arnavûd- Muhammed Nuaym el- Arkasûsî), Müessesetü’r-Risâle, Beyrût, 9. Baskı, 1413.
  • -----------, el-‘Iber fî Haber-i Men Ğaber, I-IV, (Tahkik: Ebû Hacer Muhammed Zağlul), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1985.
  • Abu Bakr Ca’far b. Mohammad al-Firyabi (d. 301/913) and His Place in Hadith
  • Citation/©- Ceylan, H. (2015). Abu Bakr Ca’far b. Mohammad al-Firyabi
  • (d. 301/913) and His Place in Hadith, Çukurova University Journal of
  • Faculty of Divinity, 15 (1), 229-248.
  • Abstract- Abu Bakr Ca’far b. Mohammad al-Firyabi was born as a
  • member of a Turkish family in Firyab village around Belh in Khorasan in
  • of the hijri. He started writing hadith when he was 17, visited a lot
  • of cities from east to west for hadith request. In his last years , he sett
  • led in Baghdad and he made hadith dictation there. In spite of the fact
  • that he had a lot of writings, only six of them could reach to present. He
  • died in Baghdad in 301 of hijri.

Ebû Bekr Ca’fer b. Muhammed el-Firyâbi (v. 301/913) ve Hadis İlmindeki Yeri

Year 2015, Volume: 15 Issue: 1, 229 - 248, 27.11.2015

Hanefi Ceylan

Abstract

References

  • Adil Nüveyhiz, Mu’cemü’l-Müfessirîn min Sadri’l-İslâm Hatta’l-Asri’l-Hâzır, I-II, Müessesetü Nüveyhizi’s-Sakafiyye, II. Baskı, 1986.
  • Cerrahoğlu, İsmail, Tefsirde Mukâtil b. Süleyman ve Eserleri, AÜİFY Dergisi, XXI, 1976, s.1-35.
  • Cezzâr, Fikri Zeki, Medâhilü’l-Müellifîn ve Â’lâmü’l-Arab, I-IV, Mektebetü’l-Melik Fahd el- Vataniyye, Riyad, 1994.
  • Dımeşkî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Abdilhâdi (v.744), Tabakâtü Ülemâi’l- Hadîs, I-IV, (Tahkik: Erken el-Bûşî), Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1989.
  • Emevî, Ebû Bekr Muhammed b. Hayr b. Ömer b. Halîfe (502-575), Fehresetü İbn Hayr el- İşbilî, (Tahkik: Muhammed Fuâd Mansur), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, Lüb- nan, 1419/1997.
  • el-Firyâbî, Ebu Bekr Ca’fer b. Muhammed b. el-Hasen b. el-Mustafâd et-Türkî (v.301/913), Ahkamü’l-‘Iydeyn, (Tahkik: Ebû Abdirrahmân Mesâid b. Süleymân b. Râşid), Müessesetü’r-Risale, Beyrut, 1406/1986.
  • -----------, Delâilü’n-Nübüvve, (Tahkik: Âmir Hasen Sabrî), Dârü Hirâ, Mekke, 1406/1986.
  • -----------, Fezâilü’l-Kur’an, (Tahkik: Yûsuf Osmân Fadlullâh Cibrîl), Mektebetü’r-Rüşd, Riyad, 1409/1989.
  • -----------, Kitâbü’l-Kader, (Tahkik: Ebû Abdirrahmân Amr b. Abdilmen’am b. Selîm), Darü İbni Hazm, Beyrut, 1461/2000.
  • -----------, Sıfatü’n Nifak ve Zemmü’l-Münâfıkîn, (Tahkik: Muhammed Abdülkâdir Atâ ), Darü’l-Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut, 1985/1405.
  • -----------, Sıfatü’l-Münâfık, (Tahkik: Ebû Yûsuf Bedr b. Abdillah el-Bedr), Darü’l-Hülefâ, Kuveyt, 1405/1985.
  • -----------, Kitâbü’s-Siyâm, (Tahkik: Abdulvekil Riyâd Ahmed en-Nedvî), Darü’s-Selefiyye, Bombay, 1412/1992.
  • Hamevî, Yâ’kut b. Abdillah Ebû Abdillah (v.626), Mu’cemü’l-Büldân, I-V, Dârü’l-Fikr, Bey- rut, (t.y).
  • Hanbelî, Şihâbüddîn Ebû’l-Felâh Abdülhayy b. Ahmed ed-Dımaşkî (v.1089/1679), Şezerâtü’z-Zeheb fî Ahberi Men Zeheb, I-X, Dâru İbni Kesîr, Beyrut, (t.y).
  • Hatîb el-Bağdâdî, Ahmed b. Alî Sâbit Ebû Bekr (v.463), Târîhu Bağdâd, I-XIV, Dârü’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, (t.y).
  • Hayrüddîn ez-Zirikli, el-Âlâm Kamûsi’t-Terâcim, I-VIII, Dârü’l-İlmi Melâyîn, Beyrut, X. Baskı, 1990.
  • İbn Cevzî, Ebû’l-Ferec Abdurrahmân b. Ali (v.597/1201), el-Muntazam fî Târîhi’l-Mülûk ve’l- Ümem, (Tahkik: Süheyl Zeki), Dârü’l-Fikr, Lübnan, 1995.
  • -----------, Kitâbü’l-Mevzûat, I-III, 1386/1966, (Tahkik: Abdurrahmân Muhammed Osmân).
  • İbnü’l-Esîr, ‘Izzuddîn Ebû’l-Hasen Ali b. Muhammed (v.630/1233), el-Lübâb fî Tehzîbi’l- Ensâb, I-III, Dârü’s-Sadr, Beyrut, (t.y).
  • İbn Ferhûn, Ebû’l-Vefâ Burhanüddîn İbrâhim b. Ali el-Ya’merî (v.799/1397), ed-Dîbâcü’l- Müzheb fî Ma’rifeti A’yâni Ulemâi’l-Mezhebi, Basım Yeri Yok, t.y.
  • İbn Hacer, Şihâbuddîn Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî (v.852/1448), Tecrîdü Esânîdi’l- Kütübi’l-Meşhûre ve’l-Eczâi’l-Mensûre, (Tahkik: Muhammed Şükûr el-Meyâdînî), Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1418/1998.
  • İbn Nedîm, Ebû’l-Ferec Muhammed b. İshâk (v.385/995), el-Fihrist, Dârü’l-Ma’rife, Beyrut, 1398/1978.
  • İbnü’l-Kayserânî, Muhammed b. Tâhir, (507/1113), Tezkiratü’l-Huffâz,(Etrâfü Ehâdîsî Kitâbü’l-Mecrûhîn li İbn Hıbbân) I-IV, Dârü’s-Sâmîî, Riyad, 1. Baskı, 1415.
  • İsmail Paşa el-Bağdâdî (v.1338/1920), Hediyyetü’l-Ârifîn Esmâü’l-Müellifîn ve Âsârü’l- Musannıfîn, Maârif Vekâleti, İstanbul, 1951.
  • Kehhâle, Ömer Rıza (1323-1408), Mu’cemü’l-Müellifîn, I-XIII, Mektebü’l Müsenna, Dâr’ü İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, t.y.
  • Kettânî, Muhammed b. Ca’fer (v.1345/1929), er-Risâletü’l-Müstatrafe li Beyâni Meşhûri Kutubi’s-Sünneti’l-Müşerrefe (Hadis Literatürü), (Tercüme: Yusuf ÖZBEK), İz Ya- yıncılık, İstanbul, 1994.
  • Koçyiğit, Talat, Hadis Usulü, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1998.
  • -----------, Hadis Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1998.
  • Mizzî, Ebû’l-Haccâc Yûsuf b. ez-Zekî (v.742/1341), Tehzîbü’l-Kemâl fî Esmâi’r-Ricâl, I- XXXV, (Tahkik: Beşşâr Avvâd Ma’rûf), Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1400/1980.
  • Rebiî, Muhammed b. Abdillah b. Ahmed b. Süleyman b. Zebr (v.379/989), Târîhu Mevlîdi’l-‘Ulemâi ve Vefeyâtihim, I-II, (Tahkik: Abdullah Ahmed Süleymân el- Hamd), Dârü’l-‘Âsıme, er-Riyâd, 1410.
  • Sandıkçı, Kemal, İlk Üç Asırda İslam Coğrafyasında Hadîs, Diyanet İşleri Başkanlığı Ya- yınları, Ankara, 1991.
  • Safedî, Selâhuddîn Halil b. Aybek (v.764), Kitâbü’l-Vâfî bi’l-Vefâyât, I-XXX, (Tahkik: Şükrü Faysal), Franz Steiner Stutgart, 1991-1992.
  • Sem’ânî, Ebû Sa’d Abdülkerîm b. Muhammed b. Mansûr et-Temîmî (v.562/1166), el- Ensâb, I-X, Beyrut/Lübnan, 1980.
  • Sezgin, Fuad, Târihu Turasi’l-Arabî, I-V, İdâretü’s-Sekafe ve’n-Neşru bi’l-Câmiati Melik Su’ûd, Riyad, 1403/1983.
  • Sönmez, Mehmet Ali, “el-Firyâbî”, DİA, XIII, s.145-146, İstanbul, 1996.
  • Şemseddin Sami, Kâmûsü’l-A’lâm, I-VI, Merhan Matbası, İstanbul, 1308.
  • Uğur, Mücteba, Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1992.
  • Zehebî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osmân b. Kaymâz (673-748), Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ, I-XXIII, (Tahkik: Şuayb el-Arnavûd- Muhammed Nuaym el- Arkasûsî), Müessesetü’r-Risâle, Beyrût, 9. Baskı, 1413.
  • -----------, el-‘Iber fî Haber-i Men Ğaber, I-IV, (Tahkik: Ebû Hacer Muhammed Zağlul), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1985.
  • Abu Bakr Ca’far b. Mohammad al-Firyabi (d. 301/913) and His Place in Hadith
  • Citation/©- Ceylan, H. (2015). Abu Bakr Ca’far b. Mohammad al-Firyabi
  • (d. 301/913) and His Place in Hadith, Çukurova University Journal of
  • Faculty of Divinity, 15 (1), 229-248.
  • Abstract- Abu Bakr Ca’far b. Mohammad al-Firyabi was born as a
  • member of a Turkish family in Firyab village around Belh in Khorasan in
  • of the hijri. He started writing hadith when he was 17, visited a lot
  • of cities from east to west for hadith request. In his last years , he sett
  • led in Baghdad and he made hadith dictation there. In spite of the fact
  • that he had a lot of writings, only six of them could reach to present. He
  • died in Baghdad in 301 of hijri.
There are 50 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Journal Section Articles
Authors

Hanefi Ceylan This is me

Publication Date November 27, 2015
Submission Date November 27, 2015
Published in Issue Year 2015 Volume: 15 Issue: 1

Cite

APA Ceylan, H. (2015). Ebû Bekr Ca’fer b. Muhammed el-Firyâbi (v. 301/913) ve Hadis İlmindeki Yeri. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 15(1), 229-248.
AMA Ceylan H. Ebû Bekr Ca’fer b. Muhammed el-Firyâbi (v. 301/913) ve Hadis İlmindeki Yeri. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD). November 2015;15(1):229-248.
Chicago Ceylan, Hanefi. “Ebû Bekr Ca’fer B. Muhammed El-Firyâbi (v. 301/913) Ve Hadis İlmindeki Yeri”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 15, no. 1 (November 2015): 229-48.
EndNote Ceylan H (November 1, 2015) Ebû Bekr Ca’fer b. Muhammed el-Firyâbi (v. 301/913) ve Hadis İlmindeki Yeri. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 15 1 229–248.
IEEE H. Ceylan, “Ebû Bekr Ca’fer b. Muhammed el-Firyâbi (v. 301/913) ve Hadis İlmindeki Yeri”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), vol. 15, no. 1, pp. 229–248, 2015.
ISNAD Ceylan, Hanefi. “Ebû Bekr Ca’fer B. Muhammed El-Firyâbi (v. 301/913) Ve Hadis İlmindeki Yeri”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 15/1 (November 2015), 229-248.
JAMA Ceylan H. Ebû Bekr Ca’fer b. Muhammed el-Firyâbi (v. 301/913) ve Hadis İlmindeki Yeri. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD). 2015;15:229–248.
MLA Ceylan, Hanefi. “Ebû Bekr Ca’fer B. Muhammed El-Firyâbi (v. 301/913) Ve Hadis İlmindeki Yeri”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), vol. 15, no. 1, 2015, pp. 229-48.
Vancouver Ceylan H. Ebû Bekr Ca’fer b. Muhammed el-Firyâbi (v. 301/913) ve Hadis İlmindeki Yeri. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD). 2015;15(1):229-48.