Dijitalleşmenin hızlanmasıyla kullanıcılar çok sayıda ürün ve hizmet seçeneğiyle karşı karşıya kalmakta, bu da kişiselleştirilmiş içeriklere erişimi zorlaştırmaktadır. Öneri sistemleri bu soruna çözüm sunmakla birlikte, geleneksel yaklaşımlar genellikle tek boyutlu puanlara dayanmakta ve popüler içerikleri öne çıkarma eğilimindedir. Bu durum önerilerin çeşitlilik ve adaletini sınırlandırmaktadır. Bu çalışmada, çok boyutlu veriler üzerinde kullanıcıların puanlama davranışlarını bağlamsal olarak analiz eden yeni bir yöntem olan RelPop önerilmektedir. RelPop, aynı puanın farklı kullanıcılar için göreli anlamını dikkate alarak içerikleri yeniden sıralamakta, böylece önerilerin özgünlük ve adalet düzeyi artmaktadır. Ayrıca, öneri listelerindeki popülerlik yanlılığını ölçmek için ADPI metriği geliştirilmiştir. İki çok ölçütlü veri seti üzerinde yapılan deneyler, RelPop’un önerilerin yenilik ve özgünlüğünü artırdığını, ADPI’nın ise popülerlik yanlılığını daha hassas biçimde ortaya koyduğunu göstermektedir.
Çeşitlilik Çok ölçütlü öneri sistemleri Göreceli skor Popülerlik yanlılığı
Users are faced with an overwhelming number of products and services, making personalized content harder to access. Recommender systems address this challenge, but traditional approaches often rely on one-dimensional ratings and tend to prioritize popular items. This limits diversity and fairness in recommendations. To overcome these issues, this study proposes RelPop, a novel method that contextually analyzes users’ rating behaviors on multi-dimensional data. RelPop accounts for the relative meaning of the same score across different users, re-ranking items according to individual evaluation habits. This leads to more original, fair, and user-specific recommendations. Furthermore, a new performance metric, ADPI, is introduced to objectively measure popularity bias by evaluating how much recommended items deviate from the popularity center in a non-directional way. Experimental results on two multi-criteria datasets demonstrate that RelPop enhances novelty and uniqueness, while ADPI provides a more precise assessment of popularity bias.
Diversity Multi-criteria recommender system Preference score Popularity bias
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Karar Desteği ve Grup Destek Sistemleri, Tavsiye Sistemleri |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 26 Eylül 2025 |
Gönderilme Tarihi | 23 Temmuz 2025 |
Kabul Tarihi | 16 Eylül 2025 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 40 Sayı: 3 |