KIRIKKALE HALK KÜLTÜRÜNDE HASAN DEDE TÜRBESİ*

Year 2022, Volume: 1 Issue: 2, 76 - 96, 28.04.2022

Fatih Tekel

Abstract

Hasan Dede’nin Anadolu’nun fethi ve İslamiyet’in yayılması sürecinde son güzergâhı Kırıkkale olmuştur. Kırıkkale’nin Hasandede köyünün bulunduğu bölgeye manevi bir görevlendirmeyle gelerek dergâhını kurmuş, buraya yerleşmiş ve burada vefat etmiştir. Yaşamı boyunca verdiği hizmetler ve manevi gücüne olan inançtan ötürü mezarı türbe haline getirilmiştir. Türbesi, Kırıkkale il merkezine 10 km uzaklıkta bulunan ve Hasandede’nin adıyla anılan Hasandede köyündedir.
Yapılan saha çalışmasında, Hasan Dede Türbesi Kırıkkale halk kültürü bağlamında araştırılmıştır. Hasan Dede’nin şahsiyeti, menkıbeleri, türbe hakkında genel bilgi ve türbe etrafında oluşan inanış ve uygulamalar çeşitli yönleriyle değerlendirilmiştir.

Keywords

Hasan Dede, halk kültürü, türbe, menkıbe, inanış

References

• Altın, Yakup (2011) Kırıkkale, Ankara: İl Gazetesi Yayınları.
• Atnur, Gülhan (2005) “Kozı Körpeş ile Bayan Sulu Destanında Geyik Motifi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. Prof. Dr. M. Fahrettin Kırzıoğlu Özel Sayısı, 12 (28), 213-222.
• Birdoğan, Nejat (1992) Hasan Dede Kasabası ve Hasan Dede, Kırıkkale: Hasandede Belediyesi Kültür Yayınları.
• Boratav, Pertev Naili (2016) 100 Soruda Türk Folkloru, 3. Baskı, Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Bölükbaşı, Rıza Tevfik (2015) Tekke ve Halk Edebiyatı Makaleleri, İstanbul: Dergah Yayınları.
• Durma, Abdulhalim (2016) Evliyalar Şehri Kırıkkale, Ankara.
• Gökbulut, Güler Özden (1999) “Hasan Dede ve Hasan Dede Türbesi”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (9), 101-103.
• Gölpınarlı, Abdulbaki (1963) Alevi-Bektaşi Nefesleri, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• İvgin, Hayrettin (1984) “Can Dostlar Arasında”, İnanç, (7), 41.
• Köprülü, Mehmed Fuad (1962) Türk Saz Şairleri Cilt: 1, İstanbul: Güven Basımevi.
• Makal, Tahir Kutsi (1990) Halkbilim ve Edebiyat (Halk Edebiyatı İncelemeleri), İstanbul: Toker Yayınları.
• Makal, Tahir Kutsi (1995) Âşık Hasan Dede. İstanbul: Toker Yayınları.
• Ocak, Ahmet Yaşar (1983) Bektaşi Menâkıpnâmelerinde İslâm Öncesi İnanç Motifleri. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Su, Süreyya (2011) Hurafeler ve Mitler - Halk İslâmında Senkretizm, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şapolyo, Enver Benhan (1964) Mezhepler ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Şimşek, Esma (1996) “Âşık Hasan Dede Üzerine Yeni Tespitler”. Milli Kültür Araştırmaları 50. Kültür ve Sanat Yılında Dr. Mehmet Önder’e Armağan (s. 256-262), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.
• Şimşek, Esma (2018) “Kadirli (Osmaniye) ve Çevresinde Hasan Dede ile İlgili İnanış ve Menkıbeler”, IV. Uluslararası Alevilik ve Bektaşilik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 18-20 Ekim 2018, C.II. (s. 519 534).
• Tanyu, Hikmet (2007a) Türkiye’de Adak ve Adak Yerleri, Ankara: Elips Kitap. Tanyu, Hikmet (2007b) Türklerde Taşla İlgili İnançlar, Ankara: Elips Kitap.
• Tekel, Fatih (2021) Kırıkkale Halk Hekimliğinde Ocaklar ve Türbeler (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Yener, Cemil (1973) Türk Halk Edebiyatı Antolojisi, İstanbul: Bateş Yayınları.
• Yılmaz, Hacı (2003) “Hasan Dede Dergahı’ndan Ali Bahri Demirhan Dede ile Söyleşi”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli, (27), 195-204.