Türkülerde Alkış ve Kargış Kullanımı

Year 2020, , 189 - 199, 20.04.2020

Begüm Kurt

https://doi.org/10.35379/cusosbil.587959

Cited By: 2

Abstract

Türküler sahip
oldukları ifade zenginliği dolayısıyla içeriğinde pek çok türü barındırabilir.
Ağıt, mani, ninni, bilmece, tekerleme vd. pek çok türle yakın bir ilişki
içerisinde olan türkü metinleri değerlendirildiğinde, halkın ürettiği her edebi
verimin kaynaşık bir yapı arz ettiği sonucuna ulaşmak mümkündür. Türkülerde yer
alan hazır söz kalıpları, ikilemeler, yinelemeler, klişe sözler, atasözü ve
deyimler, sembol ve motifler dil ve üslubu etkileyen araçlardandır. Duyguların
söze ve ezgiye döküldüğü türkülerin anlatım gücü ve ifade zenginliğine katkı
sağlayan bu araçlar arasında belki de duyguların en net dışavurumunu sağlayan
unsurların başında alkış ve kargışlar gelmektedir. Gelenek ve inanç
çerçevesinde özel anlamlar barındıran anlatım kalıplarından alkış ve kargışların,
etki alanlarının değerlendirilerek, söze kattıkları destek ve anlamsal gücü
saptamak gerekliliğinden yola çıkarak hazırlanan bu çalışmada belgesel tarama
yöntemi kullanılmıştır. Türk Halk
Müziği Sözlü Eserler Antolojisi üzerinden doküman incelemesi yapılmış, elde
edilen türkü metinlerinden hareketle alkış ve kargışların kullanım yerleri, amaçları
ve sıklığını açığa çıkarmak amaçlanmıştır. Türkü metinlerinin işlevselliğinin
ortaya çıkarılmasında alkış ve kargışların kullanım durumlarını çözümlemek önemlidir.
Böylelikle türkülerin anlam dünyası açığa çıkarılarak, türkü sözleriyle ifade
edilenler daha iyi yorumlanabilir, dolayısıyla türkülerin yaratıcısı olan
topluma ve kültürüne dair daha doğru çözümlemeler yapılabilir.

Keywords

alkış, kargış

References

• Referans 1 Bars, M. E. (2014). Manas Destanı’nda Alkışlar ve Kargışlar, Akademik Sosyal Araştımalar Dergisi, 2, (1): 200-213. Referans 2 Çevik, M. (2015). Bedduanın Estetik İfadesi: Manilerde Kargışlar, Türkbilig, 30: 1-21. Referans 3 Çobanoğlu, Ö. ve Çobanoğlu S. (2015). “Türk Halk Kültüründe Konuşmalık Türler Bağlamında Sözel Nasihatler, Dua ve Beddualar”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 4 (7), 1-32. Referans 4 Duymaz, A. (2000). Sihir Şiirlerinin Bir Türü Olarak Alkışlar, Milli Folklor, 45: 15-21. Referans 5 Kapağan, E. (2014). Gök Tanrı İnancı Ve Bu İnanç Sisteminin İçinde Alkış, Dua ve Dilekler, Turkısh Studies, 9 (3): 801-810. Referans 6 Kaya, D. (1997). Dualar ve Beddualar, Türklük Bilimi Araştırmaları, 4: 99-121. Referans 7 Sevinçli, V. (2015). Türk Kültüründe Alkış/Kargış ve Adilcevaz Örneği, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 52: 97-125. Referans 8 Shadkam, Z. ve Demren, Ö. (2017). Türkçe ve Kazakça Alkış-Kargış Söyleme Geleneğinin Psikodinamiği Üzerine Sosyolinguistik Bir İnceleme, Türkbilig, 34: 179-188.Referans 9 Şenel, M. (2009). Küfür Etmenin, Lanet ve Beddua Okumanın Çağdaş Yolu: Şarkı ve Türküler, Turkısh Studies, 4 (8): 2141-2165. Referans 10 Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi, 2006, C1, Ankara, Müzik Dairesi Başkanlığı.Referans 11 Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi, 2006, C2, Ankara, Müzik Dairesi Başkanlığı.