Türkçede Dilbilgisel Terim Olarak “olumlama” Ve “olumsuzlama”

Year 2006, Volume: 15 Issue: 1, 269 - 282, 01.03.2006

Bülent Özkan

Abstract

Terms a group of words expressing specific and special concepts are uses which tie people involved in many areas such as science and art to only one language signifier Yet a term is functional providing that it is conventional Having a general look at grammatical terms used today we see that many of them are conventionalized However we cannot deny that there are some which have still not conventionally used Thus it is obvious that the family of terms requires a certain number of new terms to be invented in the light of various language research theories and applications According to the findings obtained research on human language there are two main semantic interpretations in human language: affirmativeness and negativity of semantic interpretation Indicating two main different semantic interpretations the terms affirmative and negative are found to be inefficient in expressing concepts when they are used to show semantic interpretations of in text relational processing Therefore a new conventional sign to be used to indicate the two main semantic interpretations of in text relational processing is needed We suggest the terms affirmation and negation to express the semantic interpretation of in text relational processing as parallel to affirmative and negative opposition Key words: affirmation negation Turkish linguistic term

Keywords

-

Türkçede Dilbilgisel Terim Olarak “olumlama” Ve “olumsuzlama”

Abstract

Özel ve belirli bir kavramı karşılayan sözcüklerden olan terimler herhangi bir bilim sanat meslek vb alanlarda bu alanlarla ilgili kimseleri tek bir dil göstergesine bağlayan kullanımlardır Öte yandan bir terim uzlaşımsallığı ölçüsünde işlevseldir Bugün dilbilgisi terimlerimizin geneline baktığımızda üzerinde uzlaşılmış olanlarının çokluğu sevindiricidir Öte yandan henüz tek bir göstergeye bağlanamayanlarının varlığını da yadsımamak gerekir Dil araştırmalarında birtakım farklı kuram ve uygulamaların ışığında dilbilgisi terimleri ailemiz yeni birtakım terimlere de ihtiyaç duymaktadır İnsan diline ilişkin yapılan araştırmalar insan dilinde temelde iki anlamsal yorumun varlığını ortaya koymaktadır Bunlar anlamsal yorumun olumlululuğu ya da olumsuzluğudur Dilbilgisinde iki temel anlamsal ayrımı ortaya koyan olumlu ve olumsuz terimlerinin metin içi ilişkilerin sürece bağlı anlamsal yorumları söz konusu olduğunda kavram karşılamada yetersiz kaldıkları göze çarpmaktadır Bu anlamda insan dilindeki iki temel anlamsal yorumun metin içi ilişkilerin sürece bağlı karşılanmasında uzlaşımsal yeni bir göstergeye ihtiyacı vardır Biz olumlama ve olumsuzlama terimlerini olumlu ve olumsuz karşıtlığına paralel olarak metin içi ilişkilerin sürece bağlı anlamsal yorumlarının karşılanmasında kullanılmak üzere öneriyoruz Anahtar sözcükler: olumlama olumsuzlama Türkçe dilbilgisel terim

Keywords

olumlama, olumsuzlama, Türkçe dilbilgisel terim

References

• Akalın, Ş. Halûk (1995), “+lA- Ekinin Çatı Ekleriyle Kullanılışı Konusundaki Görüşler ve Ekin Yabancı Kaynaklı Kelimelere Getirilişi Üzerine”, ‘Türk Gramerinin Sorunları’ Toplantısı, 22-23 Ekim 1993, ss. 92-99., TDK Yayınları:600, Ankara.
• Aksan, Doğan (1999), Anlambilim-Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi, Ankara, Engin Yayınevi.
• Banguoğlu, Tahsin (2000), Türkçenin Grameri, (6. Baskı), TDK Yayınları: 528, Ankara.
• Bayrav, Süheylâ (1998), Yapısal Dilbilim, İstanbul.
• Bozkurt, Fuat (2000), Türkiye Türkçesi, Hatiboğlu Yayınevi, (2. baskı), Ankara.
• Börekçi, Muhsine (2001), “Türkçe Öğretimi Bakımından Dil Bilgisi Terimi ve Kavram Olarak Olumluluk-Olumsuzluk”, TDAY-Belleten 2003, TDK Yayınları: 810, Ankara, ss. 45-61.
• Dizdaroğlu, Hikmet (1976), Tümcebilgisi, TDK Yayınları: 426, Ankara.
• Ediskun, Haydar (1992), Türk Dilbilgisi, İstanbul, Remzi Kitabevi.
• Ergin, Muharrem (1993), Türk Dil Bilgisi, İstanbul, Bayrak Yayınları.
• Grönbech, K. (2000), Türkçenin Yapısı, (Çev. Mehmet Akalın), TDK Yayınları: 609, Ankara.
• Günay, Metin (2001), Metin Bilgisi, İstanbul.
• Gencan, Tahir Nejat (2001), Dilbilgisi, Ankara, Ayraç Yayınları.
• Hatiboğlu, Vecihe (1978), Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, AÜDTCF Yayınları: 276, Ankara,
• Hengirmen, Mehmet (1999), Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara.
• Karahan, Leyla (1999), Türkçede Söz Dizimi, Ankara, Akçağ Yayınları.
• Kılıç, Veysel (2002), Dilin İşlevleri ve İletişim, İstanbul, Papatya Yayıncılık.
• Kocaman, Ahmet (1981), “Türkçede Kip Olgusu Üzerine Görüşler”, TDAY-Belleten, TDK, Ankara, ss. 81-85.
• Koç, Nurettin (1992), Açıklamalı Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, İnkilap Yayınevi, İstanbul.
• (1996), Yeni Dilbilgisi, İstanbul, İnkılâp Yayınları.
• Korkmaz, Zeynep (1992), Gramer Terimleri Sözlüğü, TDK Yayınları: 575, Ankara.
• Özkan, Bülent (2003), “Sait Faik’in Üç Öykü Kitabında -Semaver/Sarnıç; Alemdağda Var Bir Yılan/Az Şekerli; Havuz Başı/Son Kuşlar- Olumsuzlama ve Olumsuzlamanın Metinsel Görünümleri”, Çukurova Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, XV+374, Adana., Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Özmen, Mehmet (1995), “Türkçede Değil Kelimesi ve Kullanımları”, TDAY-Belleten 1997, TDK Yayınları: 634, Ankara.
• (2001), “Eksik Olan Dilbilgisi Terimlerimiz Üzerine”, Uluslar Arası Sözlükbilim Sempozyumu Bildirileri, 20-23 Mayıs 1999, Gazimağusa, ss. 111- 125., Doğu Akdeniz Üniv. Basımevi.
• Taylan, Eser Erguvanlı (1984), “Some Aspects of Negation in Turkish”, Yayıma hazırlayan: Ayhan Aksu Koç, Eser Erguvanlı Taylan, Proceedings of the Turkish Linguistics Conference, 9-10 Agust 1984, ss. 159-177., İstanbul, Boğaziçi Üniv. Publication.
• Topaloğlu, Ahmet (1989), Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü”, İstanbul, Ötüken.
• Türkçe Sözlük (1998), I-II C., TDK Yayınları:549, Ankara.
• Uzun, Leylâ S. (1995), Orhun Yazıtlarının Metindilbilimsel Yapısı, Türk Dili Araştırmaları Dizisi-7, Ankara, Simûrg Yayınları.
• Vardar, Berke (1998), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul, ABC Kitabevi Yayınları.
• Yalçın, Mehmet (2002), “‘Sözce’ ve ‘sözceleme’ ya da Başka Şeyler”, Türk Dili Dergisi, S.92, C.16, ss.17-20.
• TARANAN ESERLER AA/RÜ AA/YÖT AHT/BŞ
• : Ahmet Hamdi TANPINAR, Bütün Şiirleri. Aİ/BSM AMD/O
• AŞH-BM : Abdulhak Şinasi HİSAR, Boğaziçi Mehtapları. BRE/KY CS/SS DH/SS EB/BG EB/YU F/BS FB/ID FHD/H FRA/ZD HEA/T HT/KSA HT/M KT/YS NA/KD-A : NE/GT OK/KT OVK/BŞ PS/FH RNG/Y SA/KY SF/AVY-AŞ : SF/HB-SK SF/S-S Sİ/DSG Sİ/ÖKS SS/TR TB/KA YA/AO YK/OD YKK/A
• :Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU, Ankara.