ARAFTA KALANLAR: ŞEHİR Mİ KÖY MÜ İKİLEMİNDE ‘ADALI’ YER KİMLİĞİ VE AİDİYETİ

Year 2024, , 501 - 521, 25.06.2024

Nükte Sevim Derdiçok

https://doi.org/10.32321/cutad.1450940

Abstract

İnsanın kimlik özelliklerinden biri olan ‘bir yerli olma’ durumu, demografik bir unsurdan ziyade kişinin aidiyet duygusunu ortaya çıkaran; bireyle ilgili psikolojik karakteristikleri ve kültürel üretimleri şekillendiren; bu üretimlerden faydalanarak bireyin hem iletişim hem de bir dışa vurum aracı olarak kullandığı kişisel deneyim anlatılarını oluşturan önemli etmenlerin başında gelmektedir. Kişi kendini ait ve oralı hissettiği bir yerle ilgili aidiyetini dışa vuran birtakım anlatmaları aktarmakta; bu aktarımlar sayesinde yer kimliği ve aidiyetini pekiştirirken aynı zamanda da söz konusu yerle ilgili imajlar oluşturmaktadır. Oluşturulan bu imajlar, kişilerin bir grup ve dolayısıyla da grup kimliği inşa etmelerine ve bunun neticesinde de aidiyet duygularının şekillenmesine katkı sağlamaktadır. Herhangi bir konuyla ilgili olarak aktarılabilen kişisel deneyim anlatıları da bireyin sosyal hayatını oluşturan grup kimliğini kazanması ve bir gruba aidiyet hissi ile bağlanması aşamalarında önemli rol oynamaktadır. Bu çalışmada da dijital kültür ortamının çeşitli platformlarında kendisine yer bulan kişisel deneyim anlatılarından ‘adalı olmak’ ile ilgili olanları ele alınarak kişilerin tecrübeleri, yaşam deneyimleri ve kendilerini ait hissettikleri bir mekânla ilgili tutumları ve kültürel üretimleri incelenmiştir. Farklı dijital kültür ortamlarından tespit edilen kişisel deneyim anlatılarının içerdiği kültürel imajlar; olumlu, olumsuz ve tarafsız imajlar şeklinde tasnif edilerek ele alınmıştır. Tasnife dâhil edilen imajlar, kişisel deneyim anlatılarının anlatıcılarının kendi ifadelerinden oluşmaktadır. Böylece hem adada yaşayan hem de adaya uzaktan/dışarıdan bakan kişilerin adalı olma yer kimliği ve aidiyet duygusu ile ilgili olan tutum ve davranışları da tespit edilmiştir. Halk bilgisi ürünlerinin özelliklerinden biri olan kendimiz hakkında ve başkaları hakkında olma durumunu ortaya koyan bu tespitler, bireylerin yer kimliği ve aidiyet duygusu ile ilgili olarak kodladıkları imajları da sergilemektedir. İmajların ortaya koyduğu ikilemler de incelenerek bireylerin mekân çerçevesinde şekillenen kimlik özellikleri üzerinde durulmuştur. Bu inceleme neticesinde adada yaşamak ve adalı olmak gibi ifadelerin kişiler için ne anlama geldiği, kimlik ve aidiyet kavramlarının hangi imajlar üzerine kurulduğu, adada olmanın/yaşamanın ne ifade ettiği ve adaların mekânsal özelliklerinin oluşturduğu çeşitli zıtlıkların yaşayanlar tarafından nasıl algılandığı gibi hususlar ortaya konmuştur.

Keywords

Adalı Olmak, Kimlik, Aidiyet, Kişisel Deneyim Anlatısı, Dijital Kültür Ortamı

LEFT BEHIND: ‘ADALI’ PLACE IDENTITY AND BELONGING IN THE DILEMMA OF CITY OR VILLAGE

Abstract

The status of belonging to a place, which is one of the identity characteristics of a person, is not so much a demographic factor as it is something that brings out a sense of belonging; it shapes the psychological characteristics and cultural productions of the individual; it is one of the important factors that constitute personal experince narratives, which the individual uses both as a means of communication and as a form of expression, by benefiting from these productions. A person conveys a sense of belonging to a place they feel attached to by narrating certain stories; through these narrations, they not only reinforce their sense of place identity and belonging but also create images related to that place. These created images contribute to people's construction of a group and therefore their group identity, and as a result, their sense of belonging. Personal experience narratives that can be conveyed on any subject also play an important role in the individual's acquisition of the group identity that constitutes her social life and her attachment to a group with a sense of belonging. In this study, personal experience narratives related to being native in various platforms of the digital cultural environment are examined. People’s experiences, life experiences, attitudes towards a place they feel belonging to, and cultural productions are studied. Cultural images contained in personal experience narratives identified from different digital cultural environments; They were classified as positive, negative and neutral images. The images included in the classification consist of the narrators' own expressions of personal experience narratives. Thus, the attitudes and behaviors of both those living on the island and those looking at the island from afar/outside, related to the place identity and sense of belonging of being an islander, were also identified. These findings, which reveal the state of being about ourselves and others, which is one of the characteristics of folklore products, also display the images that individuals encode regarding their place identity and sense of belonging. The dilemmas posed by the images were also examined and the identity characteristics of individuals shaped within the framework of space were emphasized. As a result of this study, it has been revealed how expressions like living on an island and being an islander are perceived by individuals, which images the concepts of identity and belonging are based on, what being on/living on an island signifies, and how various contrasts created by the spatial characteristics of islands are perceived by those who live there.

Keywords

To Be An Islander, Identity, Belonging, Personal Experience Narrative, Digital Cultural Environment

References

• Assmann, J. (2022). Kültürel bellek eski yüksek kültürlerde yazı, hatırlama ve politik kimlik (A. Tekin, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bilgin, N. (2016). Kimlik inşası. İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı.
• Ergün, N. (2020). Kimlik gelişimi: Anlatı kimliği ve kuşaklararası anlatı kimliği. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12, 455-475.
• Göregenli, M. (2015). Çevre psikolojisi insan mekân ilişkileri. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kaderli Yapıcı, Z. (2012). Kişisel deneyim anlatılarının bağlamsal çerçevesi: Deneyimlenen, hatırlanan ve anlatılan hayat. Millî Folklor, 93, 207-219.
• Karakaş, M. (2019). Kent, mekân ve toplum: mekân sosyolojisine giriş. Kent, mekân ve toplum (Karakaş, M., Ed.) içinde (ss. 15-40). Tezkire Yayıncılık.
• Şeylan, S. (2022). Kültürel kimlik bağlamında “kapı”da Süryani ve Türk olmak. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 40, 1197-1212.
• Turgay, O. (2022). Değişken bir unsur olarak kültürün mekân kavramını dönüştürmesi: Metalaşan mekânlar. Kültür ve mekân araştırmaları (Ada, E. ve Turgay, O., Ed.) içinde (ss. 1-26). Nobel Akademik Yayıncılık.
• URL-1: Açık Radyo (2024). Adalılık ve adalı olma. Açık Radyo. https://acikradyo.com.tr/arsiv-icerigi/adalilik-ve-adali-olma, Erişim Tarihi: 21.12.2023
• URL-2: Alpay, Y. (2012). Ada. Yalın Alpay. http://www.yalinalpay.com/blog/ada, Erişim Tarihi: 21.12.2023
• URL-3: Garanti. (2024). Ada yaşamı. Garanti. https://www.garantibbvamortgage.com/ada-yasami.aspx, Erişim Tarihi: 08.11.2023
• URL-4: Koç, A. T. (2016). Yoksa aradığınız huzur en yakınınızdaki adada mı? Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hayat/yoksa-aradiginiz-huzur-en-yakindaki-adada-mi-40236811, Erişim tarihi: 22.12.2023
• URL-5: Milliyet. (2000). Adalı olmak özveri ister. Milliyet. https://www.milliyet.com.tr/pembenar/adali-olmak-ozveri-ister-5313281, Erişim Tarihi: 21.12.2023
• URL-6: Şeyhun, M. (2022). Adalı olmak üzerine yazı dizisi-II – Taş evin prensesi. Adalı. https://adalidergisi.com/tum-sayilar/2022/mayis-sayi-203/adali-olmak-uzerine-yazi-dizisi-ii-tas-evin-prensesi/, Erişim Tarihi: 13.12.2023
• URL-7: Tanrıverdi, A. (2010). Ada kültürü diriliyor! Milliyet. https://www.milliyet.com.tr/cadde/ada-kulturu-diriliyor-1271041, Erişim Tarihi: 02.01.2024
• URL-8: Tarakçı, N. (2016). Adalı olmak. Kudenfor. https://kudenfor.ku.edu.tr/adali-olmak/, Erişim Tarihi: 21.12.2023
• URL-9: Yücel, H. C. (2014). Ada’da yaşamak, denizi yaşamaktır. Evvel. http://evvel.org/soylesi-adada-yasamak-denizi-yasamaktir-huseyin-can-yucel, Erişim Tarihi: 02.01.2024
• Yücel, V. (2009). Hafıza yeri - kimlik yeri. Özneler, durumlar ve mekânlar toplum ve mekân: Mekânları kurgulamak (Işık, İ. E. ve Şentürk, Y., Yay. Haz.) içinde, (ss. 101-115). Bağlam Yayınları.