SABRİ TATA’NIN KURTBAYIR’IN SIRRI ROMANININ HALK BİLİMİ UNSURLARI AÇISINDAN İNCELENMESİ

Year 2020, , 266 - 287, 21.12.2020

Barış Berhem Acar

https://doi.org/10.32321/cutad.792363

Abstract

Halk biliminin konuları halkın, uzun zaman tecrübe ederek öğrendiği bilgileri gelenekselleştirerek nesilden nesile aktarmasıyla günümüze kadar gelebilmiş değerlerdir. Halk bilimi içerisine türküler, ağıtlar, atasözleri, deyimler, adak ya da sünnet gelenekleri gibi çoğu günümüze kadar aktarılmış ve toplum içinde hâlâ sürekliliğini devam ettirebilen bilgi çeşitleri girer.
Halk bilimi unsurlarının nesiller arasında aktarılmasını sağlayan kaynakların başında yazılı eserler gelir. Modern dönemde bu görevi üstlenen kaynaklardan biri de romandır. Özellikle yaşadıkları coğrafyanın geleneklerinden faydalanarak romanlarını kaleme alan yazarların eserleri, halk bilimi unsurlarının incelenmesi ve aktarılması açısından oldukça değerlidir. Bulgaristan Türk edebiyatı yazarlarından Sabri Tata da romanlarını halk bilimi unsurlarından faydalanarak yazar. Onun romanlarını halk bilimi unsurları açısından incelemek, Bulgaristan Türklerinin Türk kültürünü nasıl koruduğunu görmeyi sağlar.
Bu çalışmanın amacı, Sabri Tata’nın Kurtbayır’ın Sırrı romanında yer verilen halk bilimi unsurlarını tespit etmek, elde edilen veriler ışığında Bulgaristan Türklerinin, yaşam biçimini, inanışlarını ve Türk kültürüne sahip çıkmalarını tahlil etmektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden tarama yöntemi kullanılmıştır. Romanda tespit edilen halk bilimi unsurları tasnif edilmiş, romandan alıntılanan örnekler bağlamında incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda Sabri Tata’nın yaşadığı dönemi, Deliorman coğrafyasını ve halkın kültürünü, romanda başarılı bir biçimde işlediği ve pek çok halk bilimi unsurunu kullandığı tespit edilmiştir.

Keywords

Bulgaristan Türkleri, Sabri Tata, Kimlik, Halk Bilimi, Halk Edebiyatı

THE EXAMINATION OF THE NOVEL KURTBAYIR’IN SIRRI BY SABRI TATA IN TERMS OF FOLKLORIC ELEMENTS

Abstract

The subjects of folklore are values that have survived throughout generations thanks to the fact that societies have traditionalized their knowledge drawn from their experiences. Folklore includes knowledge types as folk songs, elegies, idioms, proverbs, religious offerings and circumcision traditions, etc., which are all transferred to modern days and maintain their continuity.
One of the most prominent sources that enables folkloric elements to be transferred throughout generations is written works. The one that undertakes this mission in modern ages is novel. The works of authors who write their novels through the traditions of the geography they live are significant in terms of examining and transferring folkloric elements. One of the authors of Bulgarian Turkish literature, Sabri Tata write their works using folkloric elements. Examining his works in terms of folkloric elements enables better observation of how Bulgarian Turks preserve Turkish culture.
The present study aims to determine folkloric elements included in Kurtbayır’ın Sırrı by Sabri Tata and examine the lifestyle and beliefs of Bulgarian Turks and their preservation of Turkish culture. The study uses scanning method from qualitative research methods. The folkloric elements determined in the novel are classified and examined in the context of examples cited from the novel. The study concludes that Sabri Tata discusses his period, the geography of Deliorman and the culture of society successfully and uses plenty of folkloric elements.

Keywords

Bulgarian Turks, Sabri Tata, Identity, Folklore, Folk Literature

References

• Acaroğlu, M. T. (1999). Bulgaristan Türkleri üzerine araştırmalar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Akgün, A. (2019). Deliorman’daki Türk dili ve kültürü faaliyetlerinde sivil teşebbüslerin rolü (Nurten Remzi örneği). VI. Beynəlxalq Türk dünyası araşdırmaları simpoziumu bildiriler kitabı. Cilt I, 13-15 İyun 2019/Bakı, Azәrbaycan.
• Aksan, D. (1987). Türkçenin gücü. Ankara: Bilgi Yayınları.
• Aksoy, Ö. A. (1965.). Atasözleri ve deyimler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aksoy, Ö. A. (1993). Atasözleri ve deyimler sözlüğü I-II. 7. Baskı. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Artun, E. (2001). Âşıklık geleneği ve âşık edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Beyzadeoğlu, S. (2003). Şinasi Durub-ı Emsal-i Osmaniye. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Boratav, P. N. (1999). 100 soruda Türk folkloru. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Boyraz, Ş. (1998). Lakaplar konusunda bazı dikkatler ve bir yöre örneği. Türklük bilimi araştırmaları. 7, 107-138.
• Buttanrı, M. (2005). Bulgaristan Türk edebiyatı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (2), 27-45.
• Durmuş, O. (2020). Türkçenin basılı ilk atasözü kitabı G. B. Donado’nun derlediği Türk atasözleri. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Elçin, Ş. (1993). Halk edebiyatına giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Güleç, H. (2002). Türk halk edebiyatı. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Hafız, N. (2010). Sabri Tata hayatı ve eserleri. Prizren: Bal-Tam Yayınları.
• Karataş, T. (2001). Ansiklopedik edebiyat terimleri sözlüğü. İstanbul: Perşembe Kitapları Yayınevi.
• Kayraklı, F. (2019). Bulgaristan Türklerinin romanları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sivas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Keskioğlu, O. (1985). Bulgaristan’da Türkler. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Memişoğlu, H. (1995). Bulgaristan’da Türk kültürü. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Oğuz, Ö., Ekici M., Aça M. vd. (2010). Türk halk edebiyatı el kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Püsküllüoğlu, A. (1996). Edebiyat sözlüğü. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Şimşir, B. N. (1986). Bulgaristan Türkleri. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Tamer, H. (2008). Sabri Tata’nın eserlerinde Bulgaristan Türklüğü. Yayımlanmamış lisans tezi. Trakya Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Edirne.
• Tata S. (1993). Türk komünistlerinin Bulgaristan macerası. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Tata, S. (Tarihsiz). Kurtbayır’ın sırrı. İstanbul: Ünal Yayınları.
• Terzioğlu, Ö. (2007). Alkış ve kargışların sözlü kültürdeki yerleşik kodların aktarımını ve yeniden üretimini kolaylaştıran biçimsel özellikleri. Milli folklor. 75, 34-37.
• Yılmaz, R. (2008). Jivkov döneminde Bulgaristan Türkleri ve Türkiye’ye göç olayı (Türk basınına göre). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.