A Research On The Structure and Problems Of Food Industry Firms Processing Plant Products and Exporting in Ankara Province

Year 2025, Volume: 40 Issue: 1, 21 - 34, 30.06.2025

Emrah Turmuş , Erdoğan Güneş

Abstract

This study aims to thoroughly examine the export activities and socio-economic structures of plant-based food industry establishments operating in Ankara. Within the scope of the research, it was determined that a total of 60 plant-based food establishments are engaged in export activities in Ankara province. Data were collected through surveys conducted on 43 establishments, representing 71.67% of the participants. It was found that the majority of the establishments are managed by the owners themselves (86.05%), they generally source their raw materials from other cities (58.92%), and they mostly operate at the national level (54.98%). The study revealed that the share of export activities in the total turnover of the establishments generally remains between 1% and 10%, and some establishments (25.58%) do not sufficiently benefit from advertising and promotional activities. Among the main challenges faced by the establishments, tax burden and shortage of qualified workforce stand out prominently. Additionally, difficulties encountered during the export process such as high labor costs, inability to find qualified personnel, inadequate financing, transportation issues, high freight services, insufficient export incentives, and fluctuations in exchange rates were identified. In light of these findings, proposed solutions to enable establishments to compete more effectively include providing flexibility in tax regulations, implementing support programs for training qualified workforce, increasing financing opportunities, and improving export incentives.

Keywords

Plant Product, Export, Food, Business, Ankara.

Ankara İlinde Bitkisel Ürün İşleyen ve İhracatında Bulunan Gıda Sanayi İşletmelerinin Yapısı ve Sorunları Üzerine Bir Araştırma

Abstract

Bu çalışma, Ankara'da faaliyet gösteren bitkisel gıda sanayi işletmelerinin ihracat faaliyetlerini ve sosyo-ekonomik yapılarını derinlemesine incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma kapsamında, Ankara ilinde toplamda 60 adet bitkisel gıda işletmesinin ihracat faaliyetlerinde bulunduğu tespit edilmiştir. Katılımcıların %71.67'si, toplamda 43 işletme üzerinde gerçekleştirilen anketler aracılığıyla veri toplanmıştır. İşletmelerin çoğunun işletme sahibi tarafından yönetildiğini (%86.05), üretimde kullandıkları hammaddeyi genellikle diğer illerden temin ettiklerini (%58.92) ve faaliyetlerini çoğunlukla ulusal çapta sürdürdüklerini (%54.98) belirlenmiştir. İşletme ihracat faaliyetlerinin toplam ciro içindeki payının genellikle %1 ile %10 arasında sınırlı kaldığı ve bir kısmının (%25.58) reklam ve tanıtım faaliyetlerinden yeterince faydalanmadığı tespit edilmiştir. İşletmelerin karşılaştığı temel sorunlar arasında vergi yükü ve nitelikli işgücü eksikliği ön plana çıkmaktadır. Ayrıca, ihracat sürecinde finansman yetersizliği, nitelikli personel bulunamaması, işgücü maliyetlerinin yüksekliği, nakliye sorunları, yüksek navlun hizmetleri, yetersiz ihracat teşvikleri ve döviz kuru dalgalanmalarının olumsuz etkisi gibi zorluklar da belirlenmiştir. Bu bulgular ışığında, işletmelerin daha etkili bir şekilde rekabet edebilmeleri için vergi düzenlemelerinde esneklik sağlanması, nitelikli işgücünün yetiştirilmesine yönelik destek programlarının uygulanması, finansman imkânlarının artırılması ve ihracat teşviklerinin iyileştirilmesi gibi çözüm önerileri öne çıkmaktadır.

Keywords

Bitkisel ürün, İhracat, Gıda, İşletme, Ankara.

References

• Anonim. (2019). Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi ve Verimlilik Genel Müdürlüğü, Gıda ve İçecek Sektörü Raporu, https://www.sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/sektor-raporlari/mu0303011411 Erişim Tarihi:08.05.2020.
• Anonim. (2024). Dış Ticaret İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu Veri Tabanı, https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul. Erişim Tarihi: 22.05.2024.
• Anonymous. 2024. Web sitesi: https://comtrade.un.org/. Erişim Tarihi: 21.05.2024 Ay, H. M. ve Talaşlı E. (2007). Türkiye’de KOBİ’lerin ihracattaki yeri ve karşılaştıkları sorunlar, Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F Dergisi Yerel Ekonomiler Özel Sayısı, 173-184.
• Demirel, F. (2020). KOBİ’lerin ihracat faaliyetlerinde karşılaştıkları sorunların ihracat performansına etkileri: Konya tarım makineleri sektöründe bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, KTO Karatay Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Uluslararası Ticaret Anabilim Dalı, 133, Konya.
• Ersöz, S. (2014). Gıda sanayi dış ticareti ihracat performansı Mersin ili örneği. Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Ana Bilim Dalı, 102, Mersin.
• Kaynak, E. ve Kothari, V. 1984. Export behavior o small and medium-sized manufacturers: some policy guidelines for international marketers. management ınternational review, 24(2), 61-9.
• Keegan, W. J. Green, M. C. (2015). Küresel Pazarlama. Nobel akademik yayıncılık, 572, Ankara.
• Keskin, G., Koşan, A. K., Ayık, Y. Z., 2009. Bölgesel gelişme aracı olarak KOBİ‟ler ve ihracat sorunları (Erzurum‟da bir araştırma), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (2): 279-290.
• Kırdar, Y. 2005. Dış pazarlara yönelme nedenleri ve stratejileri (Coca-Cola Örneği). Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 233-245.
• KOSGEB. (2003). KOSGEB-Avrupa Eğitim Vakfı Araştırması Projesi Raporu, Türkiye’de KOBİ’ler için eğitim hizmetleri pazarı, kobi-ler-icin-egitim-hizmetleri-pazari.html Erişim Tarihi: 18.10.2021 Ankara.
• Müslümov, A. (2002). 21. Yüzyılda Türkiye’de KOBİ’ler: sorunlar, fırsatlar ve çözüm önerileri, Doğuş Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü, 88, İstanbul.
• Özgen, H. ve Doğan, S. (1997). Küçük ve orta ölçekli işletmelerin uluslararası pazarlara açılmada karşılaştıkları yönetim sorunları ve çözüm önerileri, KOSGEB Yayınları, 43-54, Ankara.
• Öztürk, M., Ergun, E., Erkalı, S., Pezikoğlu, F., Uçar, M. 2004. Yaş meyve sebze ihracatçı firmalarının yapısı, sorunları ve çözüm önerileri. Türkiye VI Tarım Ekonomisi Dergisi, 333-340.
• Paçaman, H. E. (2010). Türkiye’deki işletmeler için ihracatın önemi, sorunları ve çözüm önerileri. Yüksel Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme MBA Yüksek Lisans Programı, 110, İstanbul.
• Şahin, B. D. ve Özüdoğru, H. (2019). KOBİ’lerde üretim ve pazarlama sorunlar: Ostim örneği. Üçüncü Dergi Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(1), 320-333.
• Ulaş, F. 2004. Van ilindeki tarıma dayalı sanayi işletmelerinin çalışma alanları, sosyoekonomik yapıları ve kapasite kullanım durumları. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, 65, Van.
• Uyanık, M. (2011). Küresel ekonomik krizin tokat ili merkez ilçedeki gıda sanayii işletmeleri üzerindeki etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Tokat.