Öğretmenlerin Kişilik Özellikleri ile Damgalama Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Year 2019, Volume: 6 Issue: 1, 4 - 17, 29.04.2019

Hacer Akın Bayramlık Feyzi Uluğ

Abstract

Araştırmanın amacı, Ankara ili merkez ilçelerdeki resmi okullarda çalışan öğretmenlerin görüşlerine dayanarak, katılımcı öğretmenlerin kişilik özellikleri ile damgalama düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Araştırma, ilişkisel tarama modelinde nicel bir çalışmadır. Araştırma evrenini 2015-2016 eğitim öğretim yılında Ankara merkez ilçelerdeki resmi okullarda görevli öğretmeler oluşturmuştur. Tabakalı örnekleme yöntemi ile seçilen 399 öğretmen örnekleme dahil edilmiştir. Ölçme aracı olarak, Beş Faktörlü Kişilik Özellikleri Ölçeği ve Damgalama Ölçeği kullanılmıştır. Çalışma sonucunda; kişilik özelliklerinin, cinsiyet ve medeni durum değişkenine göre farklılaştığı görülmüştür. Öğretmen damgalama düzeylerinin de aldıkları eğitim ve cinsiyet değişkenlerine göre farklılık gösterdiği gözlenmiştir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin düşük düzeyde damgalamaya sahip oldukları; dışa dönüklük, açıklık, uyumluluk ve özdisiplin açısından pozitif yönlü, duygusal denge açısından da olumlu kişiliğe sahip oldukları saptanmıştır. Öğretmenlerde gelişime açıklık düzeyi ve hizmet yılı arttıkça damgalama tutumları azalmaktadır. Duygusal dengesizlik düzeyi yüksek olan öğretmenlerin ise, damgalama düzeylerinin de yüksek olduğu görülmektedir.

Keywords

Öğretmen, kişilik özellikleri, damgalama davranışı

References

• Akgündüz, Y. ve Akdağ, G. (2014). İşgörenlerin kişilik özelliklerinin temel benlik değerlendirmelerine ve isten ayrılma niyetlerine etkisi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(24), 295-318.
• Altindag A., Yanik M., Ucok A., Alptekin K., Ozkan M. (2006). Effects of an antistigma program on medical students' attitudes towards people with schizophrenia, Psychiatry and Clinical Neurosciences, 60(3), 283-288.
• Başaran, H. (2003). Ön Yargısız ve Ezbersiz Eğitim. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 34, 214-235.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik: Psikoloji Biliminin İnsan Doğasına Dair Söyledikleri (Çev. İ. D. Erguvan Sarıoğlu). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (22. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cüceloğlu, D. (1993). İnsan ve Davranışı (Dördüncü Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çam Olcay, M., Bilge A., Engin, E., Baykal Akmeşe, Z., Öztürk Turgut, E., Çakır, N. (2014). Muhtarlara Verilen Ruhsal Hastalığa Yönelik Damgalama İle Mücadele Eğitiminin Etkililiğinin Araştırılması. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5(3), 129-136.
• Çayır, K. ve Ayan Ceyhan, M. (2012). Ayrımcılık: Çok Boyutlu Yaklaşımlar. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çelebi, N. ve Uğurlu, B. (2014). Resmi Liselerde Çalışan Öğretmenlerin Kişilik Özelliklerinin Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(18), 537-569.
• Goffman, E. (2014). Damga: Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine Notlar (Çev.: Ş. Geniş, L. Ünsaldı ve S. N. Ağırnaslı). Ankara: Heretik Yayınları.
• Göksal, M. (2017). Sınıf Öğretmenlerinin Beş Faktörlü Kişilik Özellikleri ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora tezi.
• Güney, G. (2015). Öğretmenlerin Öz Benlik Değerlendirmesinin Damgalama Eğilimine Etkisi: Ankara İli Öğretmenleri Üzerinde Bir Uygulama. 2. Uluslararası Avrasya Eğitim Araştırmaları Kongresi, s. 383-385.
• İngev, http://ingev.org/haberler/ingev-haberleri/ige-i-sonuclaribellioldu, (10.07.2017).
• Kaptangil, K. ve Erenler, E. (2014). Öğretmenlerin Kişilik Özellikleri ve Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (1), 55-82.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi (24. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Link, B. ve Phelan, J. (2001), Conceptualizing stigma. Annual Review of Sociology, Sayı 27, 363-385.
• Meb Ankara, http://ankara.meb.gov.tr/www/egitim-istatistikleri/icerik/24, (06.03.2017).
• Memişoğlu, S. P. (2006). Nasıl Bir Öğretmen?. Orta Öğretime Yeniden Yapılanma Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: MEB Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, s. 334-338.
• Merdan, E. (2013). Beş Faktörlü Kişilik Kuramı İle İş Değerleri İlişkisinin İncelenmesi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, Sayı 7 (15.01.2018).
• Nelson, D. ve Quick, J. C. (2012). Organizational Behavior: Foundations, Realities and Challenges. 8th Ed., SouthWestern Publishing, Cengage Learning.
• Oğuzkan, F. (1989). Orta Dereceli Okullarda Öğretim (Amaç İlke Yöntem Ve Teknikler) (2. Baskı). Ankara: Emel Matbaacılık.
• Önk, M., ve Cemaloğlu, N. (2016). Öğretmenlerin Damgalama Düzeyleri ile Örgütsel Adalet Algıları Arasındaki İlişki. International Journal of Human Sciences,13(1),1574-1588.
• Özaslan Çalışkan, B. Ö. ve Akça, M. (2017). Damgalanma Algısı ve Sapma Davranışı İlişkisinde Kişilik Özelliklerinin Düzenleyici Rolü. International Journal of Academic Value Studies, 3(13), 357-369.
• Özdevecioğlu, M. (2002). Kamu ve Özel Sektör Yöneticileri Arasındaki Davranışsal Çalışma Koşulları ve Kişilik Farklılıklarının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 19, s. 115-134.
• Özsoy, E. ve Yıldız, G. (2013). Kişilik Kavramının Örgütler Açısından Önemi: Bir Literatür Taraması. İşletme Bilimi Dergisi, 1(2) 1-12.
• Somer, O., Korkmaz, M. ve Tatar, A. (2002). Beş Faktörlü Kişilik Envanteri’nin Geliştirilmesi-I: Ölçek ve Alt Ölçeklerin Oluşturulması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 21-33.
• Soysal, A. (2008). Çalışma Yaşamında Kişilik Tipleri: Bir Literatür Taraması, Çimento İşveren Dergisi, Ocak Sayısı, s.4-19.
• Sümer, N. ve Sümer, H. C. (2003). Beş Faktörlü Kişilik Özellikleri Ölçeği. Ankara: Yayımlanmamış Çalışma.
• Taşkın, E. O. (2007). Stigma Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumlar ve Damgalama içinde. Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ve Ayrımcılık. Taşkın, E. O. (Ed.) (1. Baskı). İzmir: Meta Basım Matbaacılık.
• Tezcan, M. (1985). Eğitim Sosyolojisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları No:150.
• Topçu, M. K. (2015). Çalışanların Kişilik Özelliklerinin Örgütsel Özdeşleşme ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisinde Psikolojik Sözleşme Algısının Rolü. Kara Harp Okulu Yayımlanmamış Doktora tezi, Ankara.
• Tuna A. (1997). Akıl Hastalarının Sosyal Red Durumunun Hasta Ailesi Üzerindeki Etkilerinin Araştırılması. İstanbul Üniversitesi Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Ünür, E. (2015). Eğlence Bağlamında Suçun ve Öteki Kimliğinin Meşrulaştırılması: “Ulan İstanbul” Dizisinin Analizi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), 199-216.
• Yaman, E. ve Güngör, H. (2013). Damgalama (Stigma) Ölçeği'nin Geliştirilmesi, Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 251-270.
• Yaman, E. ve Güngör, H. (2013). Okul Yönetici ve Öğretmenlerinin Damgalama (Stigma) Eğilimleri ile Örgüt Kültürü Arasındaki İlişki. Uluslararası Online Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(3), 783-797, (21.08.2016).
• Yaman, E. Güngör, H. (2014). Damgalama Eğilimine İlişkin Öğretmen Görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(18), 823-851.
• Yazıcıoğlu, Y., Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.