ENTELEKTÜEL KİMDİR? -TÜRKİYE’NİN ENTELEKTÜEL SORUNU-

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 3, 9 - 42, 31.12.2017

Latif Tokat

Öz

Türkiye’nin ama genelde İslam dünyasının son birkaç asırdaki “durum”unun ve sosyal, siyasal, kültürel, dini ve düşünsel alanda yaşadığı sorunların gerisinde esas olarak “entelektüel sorunu”nun yattığını düşünmekteyiz. Bugün Türkiye’nin de içinde yer aldığı İslam dünyası “entelektüel bir meydan okuma” ile karşı karşıyadır. En basit ifadesiyle neden bugünün dünyasının ama özellikle İslam coğrafyasının sorunlarına cevap verecek nitelikte entelektüellerin olmadığı, var olanların da neden toplumun sorunlarına çözümler üretemediği ve gerisinden geldiği sorgulanmalıdır.

Siyasi angajman içine girmesi, entelektüel çabayı siyasi çabaya indirgemesi, ideolojik ön yargı saplantısı, konformizm tuzağına düşmesi, bilgiyi araçsallaştırması, maddi avantaj arayışına girmesi, popülerleşme ve sığlaşma riski, hakikatin değil gücün ve otoritenin yanında yer alma, konjonktüre göre davranma, eleştirel olmayı terk etme, dini olanı dogmatik olarak reddetme, bilim adamı, akademisyen veya bir sanatçı olarak sahip olduğu itibarı istismar etme bugünün entelektüelinin temel problemleridir. Hakikatin peşindeki insan olarak tanımlanan entelektüel, sayılan durumlar nedeniyle “entelektüel ihanet” içine düşebilmektedir.

Genel olarak entelektüellerin sahip olması gereken dört temel bilgi alanından bahsedilebilir. Bunlar, varlığın niçin’liğine dair düşünme olan felsefe bilgisi; insanın potansiyellerini, bireysel ve toplumsal anlamda yerinin ne olduğunu görmek açısından tarih bilgisi; inanan bir varlık olmanın ötesinde İslam dünyasına düşünsel anlamda ana rengini veren İslam’ın ve genel olarak diğer dinlerin bilgisi; varoluşun bir boyutu olarak estetik ve yaratıcı hayal gücünün sonucunda ortaya çıkan sanat bilgisidir.

Acaba kelimenin en geniş anlamıyla entelektüel kimdir ve ne yapar? Türkiye’nin entelektüel probleminin gerisinde yatan sebepler nelerdir? Bu yazıda Türkiye’deki entelektüellerin yetersizlikleri ve “entelektüel körlük” durumundan hareketle entelektüelin karakteristik özellikleri üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Entelektüel, Entelektüel İhanet, Müslüman Entelektüel, Entelektüel ve Din, Entelektüel ve Siyaset

Kaynakça

• Aydın, Mehmet S. İslam’ın Evrenselliği, Ufuk Kitapları, İstanbul 2000.
• Benda, Julien, Aydınların İhaneti, Çev. Cem Soydemir, Doğu Batı Yay. 2. Baskı, Ankara 2011.
• Descartes, R. Felsefenin İlkeleri, Çev. M. Akın, Say Yay. 9. Baskı İst. 2004.
• Furedi, Frank, Nerede Bu Entelektüeller? Çev. A. Erkan Koca, Atıf Yay. 3. Baskı, Ankara 2014.
• Gazali, el-Munkızu Mine’d-Dalal, Çev. H. Güngör, MEB Yay. İstanbul 1990.
• Hawking, Stephen W. Zamanın Kısa Tarihi, Çev. S. Say-M. Uraz, Doğan Kitap, İstanbul 1988.
• Karpat, Kemal H. “Aydınlar ve Kimlik: Tarihsel Bir Bakış”, Doğu Batı Dergisi, Sayı: 35. 2006.
• Kılıçbay, M. Ali, “Türk Aydınının Dünyasını Anlamak”, Türk Aydını ve Kimlik Sorunu, Bağ-lam Yay. İstanbul 1995.
• Mardin, Şerif, Türkiye’de Din ve Siyaset, İletişim Yay. İstanbul 1991.
• Nasr, S. H. “Philosophy Matters”, RIS Talks, youtube.com, 26.12.2012
• Özcan, Zeki, “Sosyo-Kültürel Fenomen Olarak Entelektüeller”, Doğu Batı Dergisi, Sayı: 36. 2006.
• Popper, K. Açık Toplum ve Düşmanları, Çev. M. Tunçay-H. Rızatepe, Liberte Yay. 4. Baskı, İstanbul 2014.
• Ramazan, T. “The Quest for Meaning and Pluralism” youtube.com 04.02.2011.
• Ramazan, T. İslam –Medeniyetlerin Yüzleşmesi, Çev. A. Meral, Anka Yay. İstanbul 2003.
• Said, Edward W. Entelektüel, Çev. Tuncay Birkan, Ayrıntı Yay. 5. Baskı, İstanbul 2013.
• Said, Edward W. Şarkiyatçılık, Çev. Berna Yıldırım, Metis Yay. 9. Baskı, İstanbul 2016.
• Subaşı, Necdet, Türk Aydınının Din Anlayışı, Otto Yay. Ankara 2016.
• Şeriati, Ali, Biz ve İkbal, Çev. Ergin Kılıçtutan, Burhan Yay. İstanbul tarihsiz.
• Şeriati, Ali, Kültür ve İdeoloji, Çev. Orhan Bekin, Bir Yay. İstanbul 1986.
• Ülgener, Sabri, “Aydınlar Sosyolojisi ve Çağımız Aydını”, İstanbul Ün. İktisat Fak. Mecmuası, Sayı 35, 2012.
• Vergin, Nur, “Entelektüel Olmak ya da Olmamanın Sosyolojik Belirlemeleri Üzerine Bir Deneme”, Doğu Batı Dergisi, Sayı: 37. 2006.