PAUL TILLICH’TE AKIL-İMAN İLİŞKİSİ

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 2, 39 - 61, 27.09.2018

Habib Şener

Öz

İnsanı diğer varlıklardan ayıran yeti akıldır. Ayrıca insan inanma ihtiyacı olan bir varlıktır. Bundan dolayı düşünce tarihinde akıl ve iman hakkında farklı görüşler dile getirilmiştir. Rasyonalizm, dinî bilgi için aklı yeterli görürken; fideizm, dinî hakikatin akıl ile kavranılamayacağını öne sürmektedir. Bazıları da rasyonalizm ve fideizm arasında bir denge kurmaya çalışmıştır. İmanı insanın bütün varlığı ile ilgili bir nihaî kaygı olarak nitelendiren Paul Tillich, aklı iman için gerekli görmektedir. Ona göre, akıl ve imanın anlamı ve alanı doğru tespit edilirse bu ikisi arasında herhangi bir çatışma söz konusu olmayacaktır. Bu makalede yirminci yüzyılın en önemli varoluşçu filozoflarından olan Paul Tillich’in akıl ve iman hakkındaki görüşleri incelenecektir.  

Anahtar Kelimeler

Tillich, Akıl, İman, İnanç, Nihaî Kaygı

Kaynakça

• Arslan, Ahmet, Felsefeye Giriş, Adres Yayınları, Ankara 2011.
• Bolay, Süleyman Hayri, “Akıl”, DİA, İstanbul 1989, II/238-242.
• Bolay, S. Hayri, Felsefî Doktrinler Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara 1990.
• Akarsu, Bedia, Felsefe Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1975.
• Cevizci, Ahmet, Paradigma Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul 1999.
• İmamoğlu, Tuncay, “Paul Tillich Felsefesinde Din-Ahlâk İlişkisi”, Ekev Akademi Dergisi, 2006, cilt: X, sayı: 28, ss. 107-126.
• Kalın, Fetullah, Rudolf Otto’da Din Kutsallık ve Mistik Tecrübe, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2014.
• Kalın, Mehmet Fatih, “Shankara Mistisizminde Tanrı”, Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2016, cilt: III, sayı: 6, ss. 29-39.
• Kalın, Mehmet Fatih, “İnancın Gelişimi ve Dinî Bilinç Üzerine Rudolf Otto’nun Düşünceleri”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2017, sayı: 20, ss. 481-495.
• Özcan, Hanifi, “İman”, DİA, İstanbul 2000, XXII/216-219.
• Özcan, Zeki, “Paul Tillich’e Göre Din ve Kültür”, Paul Tillich, Din Felsefesi, çev. Zeki Özcan, Alfa Yayınları, İstanbul 2000, ss. 17-27.
• Sinanoğlu, Mustafa, “İman”, DİA, İstanbul 2000, XXII/212-214.
• Tan, Necmettin, “Paul Tillich’in Tanrı Anlayışı”, Mukaddime: Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2013, sayı: 8, ss. 51-65.
• Taylan, Necip, “Bilgi”, DİA, İstanbul 1992, VI/157-161.
• Tillich, Paul, Ahlâk ve Ötesi, çev. Ruhattin Yazoğlu, Tuncay İmamoğlu, İz Yayıncılık, İstanbul 2006.
• Tillich, Paul, The Courage To Be, Yale University Press, New Haven 1952.
• Tillich, Paul, Din Felsefesi, çev. Zeki Özcan, Alfa Yayınları, İstanbul 2000.
• Tillich, Paul, Dynamics of Faith, Harper and Brothers Publishers, New York 1958.
• Tillich, Paul, İmanın Dinamikleri, çev. Fahrullah Terkan, Salih Özer, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2000.
• Tillich, Paul, The Protestant Era, (Abridged Edition), trans. James Luther Adams, The University of Chicago Press, Chicago 1957.
• Tillich, Paul, The Religious Situation, trans. H. Richard Niebuhr, Meridian Books, New York 1956.
• Tillich, Paul, Systematic Theology, I, The University of Chicago Press, Chicago 1951.
• Tillich, Paul, Systematic Theology, II, The University of Chicago Press, Chicago 1957.
• Tillich, Paul, Systematic Theology, III, The University of Chicago Press, Chicago 1963.
• Yazoğlu, Ruhattin, “Paul Tillich’de Tanrı Kavramı”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2002, cilt: II, sayı: 3, ss. 113-130.
• Yazoğlu, Ruhattin, “Paul Tillich’in Tanrı Anlayışı”, Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 2004, sayı: 22, ss. 137-150.
• Yeşilyurt, Temel, “Nihaî İlgi Olarak İman’ın Belirsizliği-Paul Tillich’in İman Anlayışına Eleştirel Bir Yaklaşım”, İslâmiyât, (Örtünme özel sayısı), 2001, cilt: IV, sayı: 2, ss. 117-138.