Depth – Power Relationship in Values

Yıl 2013, Cilt: 13 Sayı: 3, 175 - 190, 01.02.2013

İbrahim Çetintaş

Öz

Human is both himself a value being and the source of existing values, and he has maintained this status since first appearing on the earth. Whatever values, ethical, aesthetical, epistemological or cultural one, are produced in this process, on the one side of this aquation there is resistant matter, on the other side, there is struggling power of human based on dominating will. Thus, this process, consisted of value stystem based on the relationship between human and environment, continues to grow being added new things. On the other hand, there is a parallelism between the horizantal and vertical depth of the existing values and the quality of those who lives on it. In this sense, the most important factor which makes existency and permanency possible is the power, diversity and functionality of the existing spiritual accumulation. In this respect, there is an existential unity of fate between the capacity of axiological power of nations and possibility of constructing future.

Anahtar Kelimeler

Value, Axiology, Human, Spiritual Value, Depth Civilization.

Değerlerde Derinlik-Güç İlişkisi

Öz

İnsan hem bizatihi bir değer varlığı, hem de var olan değerlerin mihrakıdır ve o, bu vasfını yeryüzüne ilk çıktığı günden bu yana sürdürmektedir. Etik, estetik, epistemolojik veya kültürel anlamda, üretilen hangi değer olursa olsun bu süreçte denklemin bir yanında direnen madde, diğer yanında ise insanın hükmetme iradesine dayalı mücadele gücü vardır. Böylece insan ile çevresi arasındaki ilişkiye dayalı oluşan değerler düzenine yenilerinin eklenmesiyle süreç büyüyerek devam eder. Diğer yandan var olan değerlerin yatay ve dikey derinliğiyle üzerinde yaşayanların niteliği arasında bir paralellik mevcuttur. Bu anlamda birey, devlet veya milletin varlık ve devamlığını sağlayan en önemli faktör var olan manevî birikimin gücü, çeşitliliği ve işlevselliğidir. Bu itibarla milletlerin değersel güç kapasiteleri ile geleceği inşa etme imkânları arasında varoluşsal bir kader birliği mevcuttur.

Anahtar Kelimeler

Değer, Değer Bilimi, İnsan, Manevî Değer, Derin Medeniyet

Kaynakça

• Açıkgenç, Alparslan, “Bilim, Teknoloji, Kalkınma ve Felsefenin Toplumdaki Yeri”, Türkiye Felsefe, Mantık, Bilim Tarihi Sempozyumu, Ülke Yay., Ankara 1991.
• Arslan, Ahmet, İbni Haldun’un İlim ve Fikir Dünyası, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 1987.
• Aydın, Mehmet S., Din Felsefesi, İzmir İlâhiyat Fakültesi Yay., İzmir 2012.
• Bayraktar, Mehmet, “İslâm Felsefesinin Özgünlüğü Üzerine”, İslâm Felsefesinin Özgünlüğü, Elis Yay., Ankara 2009.
• Çetinkaya, B. Ali, “Medîne, Medeniyet ve İslâm Medeniyeti, Medînede Medeniyete“, İÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, İstanbul 2010.
• Fârâbî, Ubû Nasr, Kitabu Arau Ehli’l-Medîneti’l-Fâdıla, thk.: Ali Bumelhem, Dârun ve Mektebetü'l-Hilâl, Beyrut, 1994.
• ________, Uyûnü’l-Mesâil fi’l-Mantık ve Mebâdi’ el-Felsefet el-Kadîme (Mantık ve Eski Felsefenin İlkeleri Konusunda Sorunların Kaynakları), çev.: Mehmet Dağ, Fârâbî’nin İki Yapıtı, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 14-15, Samsun 2003.
• Gökalp, Ziya, Kültür ve Medeniyet, Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak, Gençlik Kitabevi Yay., haz.: Eyüp Tosun, İstanbul 2010.
• İbn Haldun, Mukaddime, c. I-II, çev.: Süleyman Uludağ, Dergâh Yay., İstanbul 1991.
• İbn Miskeveyh, “el-Fevzü’l-Asğar (Küçük Başarı)”, çev.: Mahmut Kaya, İslâm Filozoflarından Felsefe Metinleri, İstanbul 2003, 253-260.
• ________, Tehzîbu’l-Ahlâk (Ahlâk Eğitimi), çev: A. Şener-İ. Kayaoğlu-C. Tunç, Büyüyenay Yay., İstanbul 2003.
• İhvan-ı Safâ Risâleleri, c. II, çev.: Abdullah Kahraman, Ayrıntı Yay., İstanbul 2013.
• Kuçuradi, İonna, İnsan ve Değerleri, Türkiye Felsefe Kurumu Yay., Ankara 2010.
• Küyel, M. Türker, “Değer ve Fârâbî”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara 1975, c. XX.
• Mill, J. S., Assays on Politics and Society, University of Toronto, Routledge & Kegan Paul, Canada 1977.
• Nesefî, Azîz, Zübdetü’l-Hakâik (Hakîkatlerin Özü), haz.: M. Murat Tamar, İnsan Yay., İstanbul 1997.
• Öner, Necati, “Aşkın (Trancendant) Değer Bunalımı”, Felsefe Yolunda Düşünceler, MEB Yay., İstanbul 1995.
• ________, “Kültür”, Felsefe Yolunda Düşünceler, MEB Yay., İstanbul 1995.
• ________, “Milli Zihniyet ve Milli Birlik”, 201-217. Sinanoğlu, A. Faruk, “Kültür ve Uygarlık”, İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. II, İstanbul 20 Şeker, Mehmet, “Medeniyet ve Kültür”, Diyanet Dergisi, DİB Yay., c. XV, Ankara 1976.
• Turan, Osman, “Medeniyetin Müşterek Kaderi”, İslâm Medeniyeti, Dini, İlmî, Fikrî Aylık Mecmua, c. III, sayı: XXXI, İstanbul 1973.
• Türkdoğan, Orhan, Ziya Gökalp Sosyolojisinin Temel İlkeleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 1987.
• Tylor, Adward B., Primitive Culture, I-II, John Murray, Albemarle Street, 1871 London.
• Ülken, H. Ziya, “Tarihte Büyük İnsanlar” İnsanî Vatanseverlik, Ülken Yay., İstanbul 1998. ________, “Bediî Değerlerin İctimaî Rolü” Yıllık Araştırmalar Dergisi I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1957.
• ________, Bilgi ve Değer, Kürsü Yay., Ankara trz. ________, Amin, Samir, Doğu Uygarlığının Yükselişinin Tarihsel Nedenleri, Kaynak Yay., İstanbul 2009.
• ________, İslâm Düşüncesi, Ülken Yay., İstanbul 2000.
• ________, “Kültür ve Uygarlık”, İnsanî Vatanseverlik (içinde), Ülken Yay., İstanbul 1998. ________, Uyanış Devrinde Tercümenin Rolü, Ülken Yay., İstanbul 1997.
• Vural, Mehmet, “İslam Felsefesi Özgün Müdür”, İslam Felsefesinin Özgünlüğü (içinde), Elis Yay., Ankara 2009. 