SAHABE MESLEKLERİNİN HADİS RİVAYETLERİNE ETKİSİ

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 2, 339 - 364, 30.09.2019

Seyit Ali Güşen

https://doi.org/10.33415/daad.543034

Öz

Hadis tarihinde hicrî birinci asır, sonraki dönemlerden farklı özellikler barındırması açısından özel inceleme konusu yapılmalıdır. Hicrî ilk asrı önemli kılan özelliklerden biri de Hz. Peygamber’in muhatapları olarak hadisleri nakleden sahabîlerin rivayetlerin bağlam bilgisine sahip olmalarıdır. Hadislerin anlaşılması açısından çok önemli olduğu bilinen bağlam bilgisinin bulunduğu alanlardan biri de meslek sahibi sahabîlerin rivayetleridir. Bu çalışmada meslek sahibi sahabîler tespit edilerek rivayetleri incelenmiş ve naklettikleri hadislerin meslekleri ile ilgili olup olmadığı tespit edilmiştir. Aynı zamanda mesleği ile ilgili hadislerinin diğer hadislerine oranı incelenmiştir. Öte yandan mesleği bilinen sahabîlerin naklettiği hadisler araştırılarak diğer sahabîlerden gelen rivayetlerden farkları ortaya konulmuştur. Aynı zamanda bu sahabîlerin rivayetlerinin sonraki dönem hadis ve fıkıh eserlerindeki durumlarına da dikkat çekilmiştir. Son olarak, meslek sahibi sahabîlerden, meslekleri ile ilgili rivayet gelmemesinin sebepleri de bu çalışmada ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Sahabî, Meslek, Bağlam, Rivayet

The Effect of the Companions Professions to Hadith Narrations

Öz

Of all the peculiarities of the first century of the Hijra, the companions’ extensive knowledge on the context of the narrations will prove to be the most important one. Since a companion’s profession plays a critical role in defining the context and in shap-ing his/her capacity as a narrator, this study aims at identifying those professions with regard to the narrated ḥadithsand analyzing whether the profession had any effect on narrating ḥadithsselectively. Further, a ratio of the hadiths related to his profession and the differences between his/her version of testimony and other versions (if applies) are provided. Another aim of the study is to follow those “profession related narrations” in the subsequent literature of fiqh and ḥadith. Finally, the study sheds light on the likely explanations about why some companions who had a profession never narrated any ḥadithrelated to the profession.

Anahtar Kelimeler

Ḥadith, Companion, Profession, Context, Narration

Kaynakça

• AAbdürrezzak b. Hemmâm, Ebû Bekr es-San‘ânî. el-Musannef. Nşr. Habiburrahman el-A’zamî. 11 cilt. Beyrut: el-Meclisü'l-İlmi, 1983.
• Ahatlı, Erdinç. “Nübüvvet Mührü (Tarihi Süreçteki Algılanması ve Anlamlandırılması)”. Sakar-ya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/1. (2001): 281-302.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybani. el-Müsned. Nşr. Şuayb el-Arnaut vd. 45 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1998.
• Apaydın, Yunus. “Kabz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. XXIV: 45-49. İstanbul, TDV Yayınları, 2001.
• Aydın, Ayhan. Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. İstanbul: Alfa Basım Yayım, 2003.
• Aynî, Mahmûd b. Ahmed Bedreddîn. Umdetü’l-kârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Nşr. Abdullah Mah-mud, Beyrut, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2001.
• Azizova, Elnure. Hz. Peygamber Döneminde Çalışma Hayatı ve Meslekler. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, 2011.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. et-Târîhu’l-kebîr. 8 cilt. Haydarabad: el-Mektebetü'l-İslâmiyye, 1362.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-sahîh. Nşr. Muhammed Dîb el-Bugâ. 6 cilt. Beyrut: el-Yemame, 1990.
• Çapar, Mustafa. “Ticaret, İslamiyet ve Türkler”, Folklor/Edebiyat Dergisi 11/43, (2005): 207-218.
• Dîneverî, İbn Kuteybe. el-Ma‘ârif. Nşr. Servet Ukkaşe. Kahire: Dârü'l-Maârif, 1981.
• Ebû Davud, Süleyman b. Eş'as b. İshak el-Ezdi es-Sicistanî. Sünen-i Ebî Davûd. Nşr. Şuayb el-Arnaud. 6 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2009.
• Hattâbî, Hamd b. Muhammed b. İbrâhim Ebû Süleyman. Meâlimü’s-sünen. Nşr. Muhammed Ragib Tabbâh. 4 cilt. Haleb: Matbaatü’l-İlmiyye, 1932.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed b. İbrahim. el-Musannef. Nşr. Muhammed Avvame. 26 cilt. Cidde: Dârü’l-Kıble li’s-Sekâfeti’l-İslâmiyye, 2006.
• İbn Hacer, Ebü'l-Fazl Şehabeddin Ahmed el-Askalânî. el-İsâbe fi temyizi’s-sahâbe. Nşr. Adil Ahmed Abdülmevcud. 8 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1995.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd er-Rebe’î el-Kazvinî. Sünenu İbn Mâce. Nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 2 cilt. Kahire: Daru İhyâi’t-Türasi’l-Arabi, 1975.
• İbnü’s-Salâh, Ebû Amr Osman b. Abdurrahman. Ulûmü’l-hadîs. Nşr. Nureddin Itr Dımaşk: Dârü'l-Fikr, 1984.
• İbnü'l-Hümâm, Kemaleddin Muhammed. Şerhu Fethi’l-kadîr. Nşr. Abdürrezzak Galib. 10 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2003.
• İmamoğlu, Abdullah Taha. “Sahabe Rivâyetinde Algıda Seçicilik Unsuru: –Râfîʻ b. Hadîc Örne-ği–”, İslâm Medeniyetinin Kurucu Nesli -Sahâbe-II. 175-186. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2015.
• Karataş, Mustafa. Rivayet Tekniği Açısından Hadislerin Artması ve Sayısı. İstanbul: İlim Hizmet-leri Araştırma Merkezi, 2006.
• Mizzî, Yusuf b. Abdurrahman. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. Nşr. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. 35 cilt. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1980.
• Müslim, Ebü'l-Hüseyin Müslim b. el-Haccac. Sahih-i Müslim Nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 cilt. Kahire: Dâru İhyai'l-Kütübi'l-Arabiyye, 1955.
• Nesâî, Ahmed b. Ali b. Şuayb. Sünenü’n-Nesâî. Nşr. Abdülfettah Ebû Gudde. 8 cilt. Beyrut: Dârü'l-Beşairi'l-İslâmiyye, 1988.
• Önkal, Ahmet. “Ebû Ubeyde b. Cerrâh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. X: 249-250. İstanbul, TDV Yayınları, 1994.
• Öztürk, Levent. Hazreti Peygamber Döneminde Sağlık Hizmetlerinde Kadınların Yeri. İstanbul: Ayışığı Kitapları, 2001.
• Sarıçam, İbrahim. “Hakîm b. Hizâm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. XV: 187. İstanbul, TDV Yayınları, 1997.
• Taberânî, Süleyman b. Ahmed. el-Mu’cemü’l-kebîr. Nşr. Hamdî es-Selefî. 19 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi't-Türasi'l-Arabî, 1984.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. el-Câmi’u’s-sahîh Sünenü’t-Timizî. Nşr. Ahmed Muhammed Şâkir. 5 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, t.y.
• Uraler, Aynur. Sahabe Uygulaması Olarak Sünnete Bağlılık. İstanbul: Işık Yayınları, 2001.