Subject Matter Of NFT And Metaverse Products To Sale Contracts In Terms Of Islamic Law

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 2, 1055 - 1086, 30.09.2022

Cemil Liv

https://doi.org/10.33415/daad.1117984

Cited By: 5

Öz

Islamic law system includes several rules that make the sale contract affairs optional however it cannot be neglected that the Islamic law system takes some precautions for maintaining stability in the market, keeping the rights of both sellers and buyers, and protecting the market confidence. For a product to be the subject of a sales contract, it must be legally recognized as a good. One of the most essential issues that must be fulfilled or followed in these sale contracts is the situation of being mutaqawwim. These basic principles will be an important criterion in the issues of new products and them being objects of sales contracts. Many new products have been put on the market and presented to people's taste. In this article, the trading of NFT’s and Metaverse projects and goods are analyzed from an Islamic Law perspective.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Sale Contract, Non-fungible Token, Metaverse, Blockchain

İslâm Hukuku Açısından NFT Ve Metaverse Ürünlerin Satım Sözleşmesine Konu Olması

Öz

İslâm hukuku insanlar arasındaki ticari ilişkilerde akit serbestisi ilkesini temel prensip olarak benimsemiş olmakla birlikte, piyasa istikrar ve güveninin sağlanması, satıcı, üretici ve tüketicinin temel haklarının korunması için tedbirler almıştır. Buna göre bir ürünün satım sözleşmesine konu olabilmesi için onun hukuken mal olarak kabul edilmesi gerekir. Hukuken mal olarak kabul edilip ticari sözleşmelere konu olabilmesi için de mütekavvim olması şartı aranır. Bu temel kriterler yeni çıkan ürünler ve bunların satım sözleşmelerinin mahalli olması meselelerinde önemli bir kıstas olacaktır. Makalede son dönemlerde ortaya çıkan ve bir dijital varlığın benzersiz kriptografik bir anahtara sahip, eşsiz ve tek kopyası anlamına gelen NFT (non-fungible token / nitelikli fikri tapu ) ile insanların, yerlerin ve nesnelerin dijital bir temsilinin yaşadığı dijital bir alan olarak tanımlanan metaversedeki dijital ürünlerin alım satımının fıkhi analizine yer verildi.

Anahtar Kelimeler

İslâm Hukuku, Satım Sözleşmesi, Nitelikli Fikrî Tapu, Dijital Varlık, Blok Zincir

Kaynakça

• Alkış, Alpaslan. “İslam Hukuku Açısından Bitcoin ve Kripto Para”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 8/2 (2018), 69-90.
• Altan, Mikail. “Faizsiz Bankacılığın Temelleri”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 16 (2010), 125-140.
• Altan, Mikail - Akten Çürük, Suna. “Modern İktisat Bilimi Açısından Para ve Faiz”. Fıkhî Açıdan Finans ve Altın İşlemleri. 29-45. İstanbul: Konevi Kültür Merkezi, 2012.
• Apaydın, Yunus. “Fesad”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/417-421. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.
• Atalay, Arif. “İslam Hukukunda Elektronik Ortamda Akitleşme”. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/8 (2015), 21-42.
• Atalay, Arif. İslâm Hukukunda Kabz. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Doktora Tezi, 2012.
• Bakkal, Ali. “İslâm Hukukunda Para ve Fâiz Telâkkîsi Zâviyesinden Enflasyon Farkının Ödenmesi Problemi”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (ts.), 45-80.
• Bayraktar, Ahmet. Elektronik Ortamda Gerçekleştirilen Alım Satım İşlemlerinin İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2016.
• Bayraktar, Ahmet. “İslam Ticaret Hukuku Açısından Mal Kavramının Tasnifine Yeni Bir Yaklaşım”. Eski Yeni: Anadolu İlahiyat Akademisi Araştırma Dergisi 32 (2016), 113-130.
• Bilgili, İsmail. “İslâm Hukukunda Ma’dûm’un Satışı”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 8 (2006), 211-238.
• Bostancı, Mustafa - Uncu, Gonca. “Metaverse Sanal mı Gerçek mi?” Dijital İletişimi Anlamak-2. 58-69. Konya: Palet Yayınları, 2021.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil. el-Câmi’u’s-sahih. 6 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Buhûtî, Mansûr b. Yûnus b. Salâhiddîn. Keşşâfü’l-kınâʿ an metni’l-İknâʿ. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1403.
• Candan, Abdurrahman - Yaşlak, Halil İbrahim. “Fıkhın Kripto Paralara Bakışı: Bitcoin Örneği”. Van İlahiyat Dergisi 9/15 (2021), 1-39.
• Cessâs, Ebû Bekir Ahmed b. Ali. Ahkâmü’l-Kur’an. Beyrut: Dâru İhyâi Türâsi’l-Arabi, 1405.
• Çağlar, Muhammet Ali. İslam Hukukunda Akitlerde Satış Bedeli (Semeniyet). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Çayıroğlu, Yüksel. İslâm Hukuku’na Göre Helâl Gıda Sorunu. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2013.
• Çelikkol, Şimal. “Metaverse Dünyası’nın, Tüketici Satın Alma Davranışları Açısından Değerlendirilmesi”. İstanbul Kent Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi 3/1 (2022), 64-75.
• Çolak, Abdullah. “İslâmın İktisâdî Prensipleri”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 3/1 (2003), 29-49.
• Dağlı, İbrahim. “NFT İktisadi Bir Balon Mu Yoksa Dijital Varlıkların Geleceği Mi? Kripto Paraların Ardından Hızla Büyüyen NFT Piyasaları”. Bilim ve Teknoloji Politikaları. 87-101. Ankara: Gazi Kitabevi, 2021.
• Dalgın, Nihat. “İslam Hukukuna Göre Satım Sözleşmesi Açısından Mal Kavramı”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11 (1999), 97-127.
• Demir, Fahri. İslam Hukukunda Mülkiyet Hakkı ve Servet Dağılımı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2012.
• Doğan, Hasan. “İslam Hukuku Açısından Kripto Paralar ve Blockchain Şifreleme Teknolojisi”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 26/2 (2018), 225-253.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Es’as es-Sicistânî. es-Sünen. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Ebû Zehra, Muhammed b. Ahmed b. Mustafa. el-Milkiyyetü ve Nazariyyetü’l-akdi fi Şeriati’l-İslam. Kahire: Dâru’l-Fikri’l-Arabi, 1996.
• Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2010.
• Gözübenli, Beşir. “‘Para Kavramı’na İslami Yaklaşım Üzerine Bazı Düşünceler”. Para, Faiz ve İslam. 69-78. İstanbul: İSAV Yayınları, 1992.
• Gözübenli, Beşir. “Semen”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/465-467. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009.
• Güney, Necmettin. “İslam Borçlar Hukukunda Satım Akdinin Konusuna Dair Cehâlet ve Akde Etkisi”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 16 (2010), 491-502.
• Hacak, Hasan. “Mal”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27/461-465. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003.
• Işık, Gülşah. “Metaverse ve Beraberinde Getireceği Hukuki Sorunlar Hakkında Değerlendirme”. Özgünlaw Hukuk Bülteni 51 (2022), 5-8.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz el-Hüseynî. Reddü’l-muhtâr ʿale’d-Dürri’l-muhtâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1412/1991.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullâh b. Ahmed b. Muhammed. el-Kâfi. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Kutubi’l-İlmiyye, 1414/1993.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullâh b. Ahmed b. Muhammed. el-Mugnî. 10 Cilt. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, ts.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed. Lisânü’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru’s-Sadr, 1414/1993.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm b. Muhammed. el-Bahru’r-râik şerhu Kenzi’d-dekâik. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-İslâmi, ts.
• İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesid. 4 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadis, 1425/2004.
• Kahveci, Nuri - Bilginer, Yahya. “Çağdaş İslâm Hukukçularının Kripto Paraların Meşruiyetine Dair Görüşlerinin Analizi”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26 (2021), 257-285.
• Karâfî, Şehâbeddin el-. Envârü’l-burûk fî envâʾi’l-furûk. 4 Cilt. Kuveyt: Dâru’n-Nevâdir, ts.
• Karaman, Hayreddin. Günlük Hayatımızda Helaller ve Haramlar. İstanbul: İz Yayıncılık, 2003.
• Karaman, Hayreddin. Mukayeseli İslâm Hukuku. 3 Cilt. İstanbul: İz Yayıncılık, 2006.
• Kardâvî, Yusuf. el-Helâl ve’l-Harâm fi’l-İslâm. Kahire: Mektebetü’l-Vehbe, 1433–2012.
• Kâsânî, Ebû Bekr Alaeddin Ebû Bekr b. Mes’ud b. Ahmed. Bedâiu’s-sanâi’ fî tertîbi’ş-şerâi’. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-ilmiyye, 1406/1985.
• Keleş, Ali. İslâm’a Göre Para Kavramı. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Doktora Tezi, 1998.
• Kisbet, Mustafa. “İslam Hukukuna Göre Satılan Malın Kabzı ve Hükümleri”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 16 (2010), 477-490.
• Kshetri, Nir. Blockchain and Supply Chain Manegemet. Amsterdam: Elsevier, 2021.
• Kuş, Oğuz. “Metaverse: Dijital Büyük Patlamada Fırsatlar ve Endişelere Yönelik Algılar”. Intermedia International e-Journal 8/15 (2021), 245-266.
• Liv, Cemil. “İslâm’ın İlk Dönemlerinde Piyasa İstikrarını Temin İçin Alınan Tedbirler”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/36 (2019), 363-398.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. el-Hâvi’l-kebîr. 19 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419/1998.
• Merginânî, Ebû’l-Hasan Burhânüddîn Ali b. Abî Bekr. el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mübtedî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi Türâsi’l-Arabi, ts.
• Merzûgî, Salih b. Zâbin. “Ticâretü’z-zeheb ehemmü suveruhü ve ahkâmühü”. Mecelletü mecma’i’l-fıkhi’l-İslâmî 9/1 (1996), 68-182.
• Mevsılî, Abdullah b. Mahmud. el-İhtiyâr li ta’lîli’l-Muhtâr. 4 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1416/1995.
• Müslim, Ebû’l-Hüseynel-Kuşeyrî. el-Câmi’u’s-sahîh. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Nevevî, Ebû Zekeriya Muhyiddin b. Seref. el-Mecmû’ Şerhu’l-Mühezzeb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Onur, Mehmet. “Sanal (Kripto) Para Birimlerinin İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. Türkiye İlahiyat Araştırmaları Dergisi 5/2 (2019), 289-310.
• Orman, Sabri. “Modern İktisat Literatüründe Para, Kredi ve Faiz”. Para, Faiz ve İslâm. 1-68. İstanbul: İSAV Yayınları, 1992.
• Râfiî, Ebü’l-Kâsım Abdülkerîm b. Muhammed b. Abdilkerîm. el-Azîz şerhu’l-Vecîz. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, 1417/1996.
• Râgıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kasım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal. el-Müfredât fî garîbi’l-Kurʾân. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1412/1991.
• Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed b. Sehl. el-Mebsût. 30 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1402/1982.
• Şirâzî, Ebû İshak Cemaleddin İbrâhim b. Ali b. Yusuf. el-Mühezzeb. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, ts.
• Şirbînî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb. Muğni’l-muhtâc lâ ma ’rifeti me ’ânî elfâẓi’l-Minhâc. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, 1415/1994.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. el-Câmi’u’s-sahîh. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Topal, Şevket. “İslâm Hukûkunda Alım Satım Piyasasına Yönelik Bazı Düzenlemeler”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 5/1 (2005), 211-228.
• Turan, Hadi. “İslâm Hukukunda Göre Sarf Akdinde Banka Kartlarının Kullanımı”. Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 9/2 (2017), 823-838.
• Uçak, Olcay. “Kültürlerarası İletişimde Tek Kültüre Doğru: Dijital Kültür”. Communication and Technology Congress. 215-230. İstanbul: CTC, 2021.
• Yurdabak, Merve Kadriye. “NFT: Dijital Sanatta Yeni Bir Perspektif ve Getirdiği Fırsatlar Üzerine Bir Derleme”. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 10/1 (2022), 143-153.
• Zebîdî, Ebu’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed. Tâcü’l-ʿarûs min cevâhiri’l-Kâmûs. 40 Cilt. İskenderiye: Dâru’l-Hidâye, ts.
• Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Bahâdir. el-Mensûr fi’l-Kavâid. 2 Cilt. Kuveyt: Vizaratü’l-Evkâf, 1405/1984.
• Zeydân, Abdulkerim. el-Medhal li dirâseti’ş-şeriâti’l-İslâm. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1405/1984.
• NFT Nedir: İnternetten Kolayca İndirilebilen ve Milyonlarca Dolara Alıcı Bulabilen Kripto Sanat Eserleri, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-56385962, (Erişim: 08/04/2022)
• Thinktech STM Teknolojik Düşünce Merkezi, Metaverse: Fırsatlar ve Tehditler, https://thinktech.stm.com.tr/tr/metaverse-firsatlar-ve-tehditler s.10 (Erişim: 07/04/2022)
• Süleyman Kaya, Kripto Para Birimleri ve Fıkhi Açıdan Değerlendirilmesi, http://www.isefam.sakarya.edu.tr/wp- content/uploads/2018/01/Kripto-Para-Birimleri-ve-f%C4%B1khi-A%C3%A7%C4%B1dan- De%C4%9Ferlendirilmesi_son.pdf, (Erişim: 08/04/2022)
• Facebook wants to lean into the metaverse. Here's what it is and how it will work, https://www.npr.org/2021/10/28/1050280500/what-metaverse-is-and-how-it-will-work (Erişim: 08/04/2022);
• Dijital Kripto Paraların Kullanımının Dini Hükmü Nedir? https://kurul.diyanet.gov.tr/Karar-Mutalaa- Cevap/38212/dijital-kripto-paralarin-kullaniminin-dini-hukmu-nedir-(Erişim: 07/04/2022)
• Microsoft Cloud at Ignite 2021: Metaverse, Al Hyperconnectivity in a hybrid World, https://blogs.mirosoft.com/blog/2021/11/02/microsoft-cloud-at-ignite-2021-metaverse-ai-and- hyperconnectivity-in-a-hybrid-world/ (Erişim: 07/04/2022)
• Musadıq Bidar, Facebook bets big on the Metaverse. What is it? https://finance.yahoo.com/news/metaverse-coming-232833464.html (Erişim: 07/04/2022)
• Journey through the Metaverse: Is the Future of Retail Virtual?, https://hellofuture.orange.com/en/journey- through-the-metaverse-is-the-future-of-retail-virtual/ (Erişim: 08/04/2022)
• Muhammed Alparslan Budak, Metaverse Teknolojisi Hakkında Hukuki Bir Değerlendirme, https://www.hukukihaber.net/metaverse-teknolojisi-hakkinda-hukuki-bir-degerlendirme-makale,9730.html (Erişim: 27/02/2022)