Disputes About The Sūrat Al-Insān And The Prophet Muhammad’s (Pbuh) Tabyīn Method

Year 2023, Volume: 23 Issue: 1, 367 - 397, 31.03.2023

Şevket KOTAN

https://doi.org/10.33415/daad.1213266

Abstract

The Prophet is an indisputable authority in the understanding of the Qur’ān. The question of whether there is a method of tabyīn when the Prophet declares the verses of the Qur’ān is the problem of this research. For the article, in the example of Sūrat al-Insān, in the context of narration disputes, the Prophet. It is the determination of the method of the tabyīn of the Prophet. In this direction, examining these disputes has investigated whether a way to be mentioned in the entire Qur’ān can be said. The data relating to the narration disputes related to the Sūrat will be examined under the heading, and the results will be evaluated. As a result, in line with the data obtained in our research, the position of the subject in the Sunnah of the Prophet Muhammad(PBUH), the value and possibility of the subject as a method, and its status in the next generation were discussed. Another significant result is that it has been determined that the disputes related to the Sūrat are based on the same reasons as those associated with the other Sūrat and verses. In this direction, it has been revealed with the data that it is possible to talk about a method that can be extended to the entire Qur’ān, not just for this surah.

Keywords

Sūrat al-Insān, Tafsīr, Narration, Disagreement, Tabyīn Method

İnsan Sûresi Bağlamında Rivâyet İhtilafları: Hz. Peygamber’in Tebyin Sünneti Ekseninde Bir Çözüm Teklifi

Abstract

Hz. Peygamber Kur’ân’ın anlaşılmasında tartışmasız bir otoritedir. Hz. Peygamber’in Kur’ân âyetlerini beyan ederken bir tebyin yönteminin olup olmadığı meselesi, bu araştırmanın problemidir. Makalede amaçlanan, İnsan sûresi örnekliğinde, rivâyet ihtilafları özelinde, Hz. Peygamber’in tebyin yönteminin -şâyet varsa- tespitidir. Bu doğrultuda bu ihtilafların incelenmesiyle, Kur’ân’ın tamamında söz konusu edilebilecek bir yöntemden söz edilip edilemeyeceği sorusu da ortaya atılmıştır. Sûreye dair rivâyet ihtilaflarına ait veriler başlıklandırılarak incelenmiş, sonuçları değerlendirilmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda Hz. Peygamber’in sünnetinde tebyinin konumu, yöntem olarak değeri ve imkânı, sonraki nesildeki durumu tartışılmıştır. Sonuç olarak sûreye ilişkin ihtilafların, diğer sûre ve âyetlerdeki benzer ihtilaflarla aynı nedenlere dayandığı tespit edilmiştir. Bu doğrultuda sadece İnsan sûresine değil, tüm Kur’ân’a teşmil edilebilecek bir usulden söz edilebileceği verilerle ortaya konmuştur.

Keywords

Tefsir, İnsan Sûresi, Tefsir, Rivâyet, İhtilaf, Tebyin Yöntemi

References

• Akpınar, Ali. “Mushafa Abdestsiz Dokunma Meselesi”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/1 (Haziran 2001), 81-109.
• Aksoy, Soner. “The Significance of Content and Style in Determining Meccan-Medinan Sūrahs: The Case of Sūrah al-Insān”. darulfunun ilahiyat 29/1 (30 Haziran 2018). https://doi.org/10.26650/di.2018.29.1.0102
• Aldemir, Halil. “Esbâb-ı Nüzûl Rivâyetleri Arasında Görülen Çelişkiler ve Geliştirilen Çözüm Yollarının Tahlili”. Ekev Akademi Dergisi 15/48 (Yaz 2011), 141-159.
• Alrawashdeh, Ziyad. “Tefsir’de Felsefi Metot: Ebû Ya‘rûb el-Merzûkî Örneği”. İslami İlimler Dergisi 11/1 (Bahar 2016), 93-104.
• Aydar, Hidayet. “Kur’an’a Dokunmak ve Abdest Meselesi”. Kur’an Mesajı İlmî Araştırmalar Dergisi 4 (Şubat 1998), 55-75.
• Bağdâdî, el-Hatîb. Târîhu Bağdâd. Beyrût: Dâru’l-kutubi’l-‘arabî, t.y.
• Büyük, Enes. Tefsir İlminin Mahiyeti Sorunu. İstanbul: Ensar, 2019.
• Câ‘birî, Muhammed Âbid. Fehmu’l-Kur’âni’l-Hakîm. Fas: Dâru’l-Beydâ, 2008.
• Demircigil, Bayram. “Bazı Rivayetlerde Hz. Peygamber’in Bağlam Dışı Gözüken Ayet İktibasları”. Tefsir Araştırmaları Dergisi. https://doi.org/10.31121/tader.980567
• Ebû’s-Suûd, Muhammed el-İmâdî el-Hanefî. İrşâdu’l-akli’s-selîm ilâ mezâyâ’l-kitâbi’l-kerîm: Tefsîru Ebî’s- Suûd. ed. Abdulhamîd Atâ. 4 Cilt. Riyâd: Mektebetu’r-Riyâdi’l-hadîse, t.y.
• Endelûsî, Ebû Hayyân. el-Bahru’l-muhît. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-ilmiyye, 1993.
• Enes b. Mâlik. el-Muvatta. Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-turâsi’l-arabî, 1985.
• Fîrûzâbâdî, Mecduddîn Ebû Tâhir Muhammed b. Ya‘kûb. Tenvîru’l-miḳbâs min tefsîri İbni Abbâs. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘ilmiyye, 1992.
• Geçit, Mehmet Seyid. “Vakıa Suresi 79. Âyeti Bağlamında Abdestsiz Olanların Mushafa Dokunması İle Taharet İlişkisi”. Batman Akademi Dergisi 5/1 (Haziran 2021), 247-266.
• Gökkır, Necmettin. “Çağdaş Tefsirin Konu Sorunu”. Tefsir ve Toplumsal Sorunlar. ed. Ali Karataş vd. Ankara: İlâhiyât, 2020.
• Gül, Ali Rıza. “Kur’ân Ayetlerinin Tarihlendirmede Nüzul Sebeplerinin Rolü”. Dinî Araştırmalar 7/19 (Haziran 2004), 191-220.
• Hocaoğlu, Mustafa. “Adetli Kadının Mushafa Dokunması ve Okuması”. Kadınların İbadet Hayatı İle İlgili Bazı Meseleler. 329-345. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2012.
• Huvvârî, Hûd b. Muhakkem. Tefsîru Kitâbillâhi’l-‘azîz. Thk. Bâlhâc b. Sa‘îd Şerîfî. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Garbi’l- İslâmî, 1990.
• İbn Âşûr, Muhammed b. Tâhir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye li’n-neşr, 1984.
• İbn ‘Atiyye, Ebû Muhammed Abdulhaḳ. el-Muharreru’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-azîz. Thk. ‘Abdusselâm Abdussâfî Muhammed. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-ilmiyye, 2010.
• İbn Cüzey, Ebû’l-Ḳâsım Muhammed b. Ahmed. et-Teshîl li-ulûmi’t-tenzîl. Thk. Muhammed Sâlim Hâşim. 2 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1995.
• İbn Ebî Hâtim, Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘azîm mesneden ‘an Resûlillâh (s) ve’s-sahâbe ve’t-tabi’în. thk. Es’ad Muhammed et-Tayyîb. 10 Cilt. Riyâd: Mektebetu Nizâr Mustafâ el-Bâz, 1997.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâluddîn ‘Abdulmelik. es-Sîretu’n-nebeviyye. Thk. Mustafa es-Sekâ vd. Kahire: Dâru’l-Kutubi’l-mısriyye, t.y.
• İbn Kesîr, İmâduddîn Ebû’l-Fidâ İsmâ‘îl. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘azîm. Thk. Mustafâ es-Seyyîd Muhammed v.dğr. Kâhire: Müessesetu Kurtuba, 2000.
• İbn Mâce, Ebû ‘Abdullâh Muhammed b. Yezîd. Sünenu İbn Mâce. Thk. Muhammed Fu‘âd ‘Abdulbâkî. y.y.: Dâru İhyâi’t-turâsi’l-arabî, t.y.
• Kahraman, Ferruh. “Tefsirde İhtilaflar ve Sebepleri”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22 (Aralık 2009), 157-183.
• Kotan, Şevket. “Mâ‘ûn Sûresi Özelinde Bir Kur’ân Hermenötiği Denemesi”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. https://doi.org/10.18505/cuid.1162608
• Ḳurtubî, Ebû Abdullâh Muhammed. el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. ‘Abdullâh b. ‘Abdulmuhsin et-Türkî. Beyrût: y.y., 2006.
• Mâverdî, Ebû’l-Hasen Ali b. Muhammed. en-Nüket ve’l-‘uyûn: Tefsîru’l-Mâverdî. Thk. es-Seyyîd b. ‘Abdulmaksûd thk. Abdurrahîm. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-ilmiyye, t.y.
• Mevdûdî, Ebû’l-A’lâ. Tefhimu’l-Kur’an: Kur’an’ın Anlamı ve Tefsiri. ed. Heyet. 4 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 1996.
• Muḳâtil b. Süleymân. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. Thk. Abdullah Mahmûd Şehhâte. Beyrût: Müessesetu’t- Târîhi’l-‘Arabî, 3. Basım, 2002.
• Müslim, İbn Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim. Thk. Muhammed Fu‘âd ‘Abdülbâkî. Kahire: Matba‘atu Îsâ el- Bâb el-Halebî, 1955.
• Özel, Ahmet. “Tarih Boyunca Savaş Esirleri ve Hukuk”. İnsan Hakları Araştırmaları 3 (Aralık 2004), 81-104.
• Öztürk, MustafaÜnsal, Hadiye. “Kur’an Tarihine Giriş -Evvelü mâ Nezel (İlk Nazil Olan Kur’an Vahyi) Meselesi-”. Eskiyeni 26/65-120 (Bahar 2013).
• Râzî, Fahruddîn. et-Tefsîru’l-Kebîr: Mefâtihu’l-gayb. 30 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Sa’lebî, Ebû İshâk Ahmed. el-Keşf ve’l-beyân: Tefsîru’s-Sa‘lebî. Thk. Ebû Muhammed b. Âşûr. Beyrût: Dâru’l- İhyâ’i’t-turâsi’l- ‘arabî, 2002.
• San‘ânî, Abdurrezzâḳ b. Hemmâm. Tefsîru’l-Kur’ân. Thk. Mustafa Müslim Muhammed. Riyâd: Mektebetu’r- Rüşd, 1989.
• Semerḳandî, Ebû’l-Leys Nasr b. Muhammed b. Ahmed İbrahim. Tefsîru’s-Semerḳandî: el-Bahru’l-ulûm. Thk. Ali Muhammed Mu‘avvad. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l- ‘ilmiyye, 1993.
• Suyûtî, Abdurrahmân b. el-Kemâl Celâluddîn. ed-Durrûl-mensûr fî’t-tefsîri’l-me’sûr. 8 Cilt. Beyrût: Dâru’l- Fikr, 2011.
• Taberânî, Ebû’l-Ḳâsım. Mu‘cemu’l-kebîr. Thk. Hamdî Abdulmecîd es-Selefî. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, 1994.
• Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Dâru Hicr, Kâhire, 2001.
• Uzun, Nihat. “Hz. Peygamber’in Tefsirinde ‘Bağlam’ Meselesi”. Bilimname 22 (Ocak 2012), 129-157.
• Vâhidî, Ebû’l-Hasen b. Ahmed (ö.468/1076). Esbâbu’n-nüzûl. Thk. Kemâl Besyûnî Zeglûl. Beyrût: Dâru’l- Kutubi’l-İlmiyye, 1991.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Kitabevi, 3. Basım, 1979.
• Zemahşerî, Ebû’l-Ḳâsım Cârullâh Mahmûd b. Ömer. Tefsîru’l-Keşşâf an haḳâiḳi’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-eḳâvîl fî vücûhi’t-te’vîl. Thk. Halîl Me’mûn Şeyhâ. 10 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, 2009.