Eski Mezopotamya’da Din-Siyaset Sarmalında Son Emperyalist: II. Nebukadnezar

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 2, 1109 - 1132, 30.09.2025

Tuğçe Horunlu

https://doi.org/10.33415/daad.1692288

Öz

MÖ VII. yüzyılın sonları, Mezopotamya toprakları için farklı bir sürecin başlangıcıydı. Emperyalist politikaların tetiklediği, sınırları aşan seferler sayesinde hâkimiyet alanını genişleten ve böylece gücünü zirveye taşıyan Yeni Asur İmparatorluğu, karşılaştığı iç ve dış sorunların etkisiyle güç kaybetmişti. Taht kavgaları ve iç isyanlar, devlet otoritesi üzerinde tahribata yol açmıştı. Bu istikrarsızlık doğal olarak, yönetim mekanizmasını dış etkilere karşı savunmasız bıraktı. İmparatorluğun, çağdaşlarına sağladığı üstünlük günden güne erirken, değişen siyasi koşullarda yeni rakipler ortaya çıkarmaktaydı. Asur’un parçalanma sürecinde, bu zafiyetten yararlanmayı başaran ilk rakip, Babil oldu. Zira Babil, Yeni Asur kralları tarafından bölgede siyasî ve askerî politikaların uzun yıllar hedefi olmuştu.
Asur kralı Asurbanipal ile en geniş sınırlarına ulaşan Yeni Asur İmparatorluğu, onun ölümünden sonra zayıflamıştı. Bu süreçte Nabopolassar’ın, Medler ile kurduğu ittifak neticesinde Ninive’nin düşmesine katkıda bulundu. Asur’un bölgedeki gücü sona ererken Nabopolassar, Harran’a kaçan ve Mısır desteği ile direnmeye çalışan son Asur kralı II. Assur-uballit’i ve ardından Mısır ordularını MÖ 605’te mağlup etmeyi başardı. Bu Nabopolassar’ın ve Yeni Babil’in Mezopotamya’da hakimiyetini ilan etmesi anlamına geliyordu. Sık sık Asur baskınlarıyla karşılaşan Babil, Nabopolassar’ın doğru zamanda yaptığı hamle ile bu baskıya bir son verme şansını da yakalamış oldu. Artık Babil’i bekleyen yalnızca bağımsızlık değil aynı zamanda bölgenin yeni siyasi gücü olma fırsatıydı. Böylece, Mezopotamya’daki bu hegemonya mücadelesinde Asur İmparatorluğu düşerken Babil yükselişe geçti. Nabopolassar’ın Yeni Asur yönetimine karşı başlattığı isyanın başarıya ulaşması yeni bir dönemin kapılarını açmıştır. Nabopolassar’dan sonra tahtı devralan oğlu II. Nebukadnezar dönemi ise devletin siyasî gücünün zirvesi olarak tanımlanacaktı.
Yeni Babil’in bağımsızlığını başlatan Nabopolassar’ın ve sonrasında devleti imparatorluğa dönüştüren oğlu II. Nebukadnezar’ın izlediği politikalar, Mezopotamya tarihinde önemli gelişmeler getirecekti. Yeni Babil döneminin öne çıkan kralı II. Nebukadnezar, sınırlarını genişletme ve bilhassa bölgenin stratejik konumlarında gücünü perçinlemek adına sömürüye dayalı bir politika izledi. Yeni Babil kralının izlediği siyaset esasında yüzlerce yıl devam etmiş olan Asur geleneğinden farklı değildi. Amurruların ve Babil şehrinin tanrısı olan ve Hammurabi ile ün kazanan tanrı Marduk, yeniden yıldızı parlayan bir tanrı olacak ve II. Nebukadnezar’ın siyasî başarılarında ve Babil emperyalizmin meşrulaştırılmasında temel rolü üstlenecekti. Bir başka ifadeyle yıllarca devam eden ve Asur emperyalizminin meşru kılıcı olan tanrı Asur’un yerinde artık Babil’in millî tanrısı Marduk oturacaktı. Nebukadnezar ile Mezopotamya coğrafyasında otorite kurmayı başaran Babil devleti din-siyaset sarmalında adım adım yayılma sürecine girerken beraberinde de pek çok riski göze alıyordu. Çünkü, Mısır tehlikesi bir yana Babil’in egemenlik alanında pek çok etnik kökeni barındıran geniş bir coğrafya bulunuyordu.

Anahtar Kelimeler

Tanrı Marduk , Semavî Din , Babil , Kudüs

The Last Imperialist In The Religio-Political Entanglement of Ancient Mesopotamia: Nebuchadnezzar II

Öz

The late 7th century BCE marked the beginning of a distinct era for the lands of Mesopotamia. The Neo-Assyrian Empire, which had expanded its dominion through transboundary campaigns triggered by imperialist policies and thus reached the zenith of its power, began to decline due to internal and external challenges. In this period of disintegration, Babylon emerged as the foremost power to capitalize on Assyria’s vulnerability. The policies pursued by Nabopolassar, who spearheaded the independence of Neo-Babylon, and later by his son Nebuchadnezzar II, who transformed the state into an empire, would bring significant developments in Mesopotamian history. Nebuchadnezzar II, the most prominent king of the Neo-Babylonian period, implemented an entirely expansionist agenda to expand his borders and consolidate his power, particularly in the region's strategic locations. Egypt's encouragement of smaller kingdoms, especially the Kingdom of Judah, to rebel against Babylon often forced Nebuchadnezzar II to suppress these uprisings. Ultimately, Nebuchadnezzar II's wrath against Egypt-aligned Judah resulted in a particularly harsh action. The conquest of Jerusalem and the subsequent deportation of large segments of the Judahite population to Babylon left enduring scars on Judahite cultural memory. In his polices, Nebuchadnezzar II consistently claimed the support of the god Marduk. The Marduk-centric military power became the most legitimate instrument of Nebuchadnezzar II's imperialist expansion. This article aims to reveal the effects of Nebuchadnezzar II's understanding of faith on state administration and the reflections of this situation, especially on the people of Judah and the region.

Anahtar Kelimeler

The God Marduk , Heavenly Religion , Babylon , Jerusalem

Kaynakça

• Arçın Şeyma. A., İsrail ve Yahuda Krallıkları Tarihi Atalar Devrinden Asur ve Babil Hakimiyetine Kadar. İstanbul: Ayışığı Yayınları, 2016.
• Arçın Şeyma. A. “Orta Babil Krallığı (Kassitler) ve Babil’de İkinci İsin Hanedanlığı-Yeni Babil Krallığı”. Eski Mezopotamya’nin Siyasi Tarihi. ed. Gökçek L. Gürkan vd. 263-289. İstanbul: Değişim Yayınları, 2020.
• Beaulieu, Paul-Alain. "Nebuchadnezzar's Babylon as World Capital". Journal of the Canadian Society for Mesopotamian Studies 3 (2008), 5-12.
• Beaulieu, Paul-Alain. "Neo-Babylonian (Chaldean) Empire". The Encyclopedia of Empire. ed. MacKenzie, J. M., 1-16. New York: John Wiley & Sons, 2016.
• Beaulieu, Paul-Alain. A History of Babylon 2200 BC- AD 75. New Jersey: Willey Blackwell Publishing, 2018.
• Frahm, Eckart. "The Neo-Assyrian Period, (ca. 1000-609 BCE)". A Companion to Assyria, ed. Frahm, E. 161-208, 2017.
• Gökçek, L. Gürkan. Asurlular. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları, 2015.
• Harper, R. F. "The Old and New Testament Student Nebuchadnezzar King of Babylon (604-561 BC". JSTOR Volume XIV July. (1899). 3-12.
• Horn, S. H. "The Babylonian Chronicle and the Ancient Calender of the Kingdom of Judah". St. Andrew University Seminary Sthudies (AUSS) 5.1. (1967). 12-27.
• İnan, Afet. Eski Mısır Tarihi ve Medeniyeti. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1987.
• Joannès, Francis. "L'Asie Mineure méridionale d'après la documentation cunéiforme d'époque néo- babylonienne". Anatolia antiqua, (1991). 261-266.
• Köroğlu, Kemalettin. Eski Mezopotamya Tarihi Başlangıcından Perslere Kadar. İstanbul: İletişim Yayınları, 2016.
• Kuhrt, Amelia. Eskiçağ'da Yakın Doğu Cilt II. çev. Dilek Şendil. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 4.Baskı, 2017.
• Kurt, Mehmet. Yazılı Kaynaklara Göre MÖ I.Binde Anadolu-Mezopotamya İlişkileri. Ankara: Murat Kitabevi, 2007.
• Küçük, Abdurrahman vd. Dinler Tarihi. Ankara: Berikan Yayınevi, 2011.
• Lambert, W. G. "Nebuchadnezzar King of Justice". Iraq Vol. 27 Spring no 1.( 1965). 1-11.
• Langdon, Stephan. Building Inscriptions of the Neo-Babylonian Empire Part I Nabopolassar and Nebuchadnezzar. Paris: Ernest Leroux, 1905.
• MacGinnis, John. "Mobilisation and Militarisation in the Neo-Babylonian Empire". Studies on War in the Ancient Near East: Collected Essay on Military History - AOAT 372. ed. Vidal J. 153-163. Münster: Ugarit-Verlag, 2010.
• MacGinnis, J. The Arrows of the Sun: Armed Forces in Sippar in the First Millennium BC Babylonische Archive 4. Glashütte: Islet-Verlag, 2012.
• Memiş Ekrem. Eskiçağda Mezopotamya En Eski Çağlardan Asur İmparatorluğunun Yıkılışına Kadar. Bursa: Ekin Basım Yayın, 2. Baskı, 2012.
• Mieroop, Marc. Van de. A History of the Ancient Near East ca.3000-323 BC Second Edition. USA: Blackwell Publishing, 2007.
• Oates, Joan. Babil. çev. Fatma Çizmeli. Ankara: Arkadaş Yayınları, 2004.
• Oppenheim, Adolf Leo. "Essay on Overland Trade in the First Millennium BC". Journal of Cuneiform Studies Vol. 21 Special Volume Honoring Professor Albrecht Goetze. (1967) 236-254.
• Oppenheim, Adolf Leo. Mesopotamia. USA: The University of Chicago Press, 1977.
• Özer, Yusuf Z. Mısır Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1987.
• Pekşen, Okay. “Asur ve Babil Kralları Tarafından İsrail ve Yahuda Krallıklarının Halklarına Uygulanan Sürgünler”. Tarihten İzler İlkçağlardan Modern Döneme. ed. Köse O. 21-36. Ankara: Berikan Yayınları, 2018.
• Pekşen Okay. “İnanç ve Tanrılar”. Eski Mezopotamya’nin Kültür Tarihi. ed. Gökçek L. G. vd. 247-271. İstanbul: Değişim Yayınları, 2022.
• Radner, Karen. A Short History of Babylon. London: Bloomsbury Academic, 2020.
• Rawlinson, Henry. "East India House Inscription (EIH)". Vol I of the Cuneiform Inscriptions of Western Asia (IR 53-64). 1861.
• Topaloğlu, Yasin.-Uslu, Serhat. “Asur Devleti’nin Yıkılışı ve Medler”. Eski Mezopotamya’nin Siyasi Tarihi. ed. L. Gürkan Gökçek vd. 291-320. İstanbul: Değişim Yayınları, 2020.
• Ulutürk, Muammer. “Kuşatma Altındaki Kudüs: Yahudi Tarihçi Josephus’un Gözünden Yahudi-Roma Savaşı (MS 66-73)”. Diyanet İlmî Dergisi 60/4, (2024) 1365-1390.
• Vanderhooft, D. S. The Babylonian Empire and Babylon in the Later Prophets. Leiden: Brill, 1999.
• Wiseman, Donald J. Chronicles of Chaldean Kings (626-556 BC) in the British Museum. London: The Trustees of the British Museum, 1956.
• Yiğit, Turgut. Eski Mısır Tarihi. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları, 2019.