Siyonizm ve Anti-Siyonizm: Hahamların Perspektifinden İsrail-Filistin Sorunu

Year 2025, Volume: 25 Issue: 2, 945 - 971, 30.09.2025

Serkan Sayar

https://doi.org/10.33415/daad.1708597

Abstract

XIX. yüzyılın sonlarında antisemitizm ve asimilasyon sorunlarına yanıt olarak gelişen Siyonizm, tarihsel ve dinî referanslar doğrultusunda Filistin’de ulusal bir yurt kurma hedefi geliştirmiştir. İlk Siyonist kongrede kabul edilen bu hedef, Balfour Deklarasyonu ile İngiliz hükümetinin desteğini almış ve 1948’de hayata geçirilmiştir. Ancak Siyonizm’in seküler milliyetçi düşünce üzerine inşa edilmesi, hahamlar arasında görüş ayrılığına neden olmuştur. Siyonizm’i mesihî sürecin bir aşaması olarak değerlendiren hahamlar, İsrail’i ve genişlemeci politikalarını meşrulaştırıcı bir tutum takınırken; karşıt görüşe sahip hahamlar, teolojik ve toplumsal gerekçeler ile Siyonist ideallere ve şiddete karşı çıkmışlardır. Bu nedenle, İsrail-Filistin çatışmasında din adamlarının belirleyici role sahip olduğu tezinden hareketle kaleme aldığımız bu çalışmada, geleneksel görüşe sahip hahamların eleştirileri karşıt görüşe sahip hahamların teolojik argümanları ile karşılaştırılarak, İsrail-Filistin meselesinin temelinde yer alan teo-politik unsurların ele alınması amaçlanmıştır. Modern dönem ile sınırlandırılan çalışma, tarihî fenomenolojik yöntem ile ele alınmış ve politik söylemlerin din dili ile meşrulaştırılması 7 Ekim saldırıları üzerinden açıklanmıştır.

Keywords

Dinler Tarihi , Yahudilik , İsrail-Hamas Çatışması , 7 Ekim Olayları , Haham Görüşleri

Ethical Statement

Bu çalışma Dinler Tarihi Lisansüstü Sempozyumu II’de sözlü olarak sunulan ancak tam metni yayımlanmayan “7 Ekim İsrail-Hamas Çatışması Bağlamında Hahamların Siyonizm’e Bakışı Üzerine Bir Değerlendirme” adlı tebliğin içeriği geliştirilerek ve kısmen değiştirilerek üretilmiş hâlidir.

Zionism and Anti-Zionism: The Israel-Palestine Question from the Rabbis' Perspective

Abstract

Zionism, which developed in the late 19th century as a response to the problems of anti-Semitism and assimilation, developed the goal of establishing a national homeland in Palestine in line with historical and religious references. This goal, adopted at the first Zionist Congress, received the British government's support with the Balfour Declaration and was realized in 1948. However, the fact that Zionism was built on secular nationalist thought caused disagreement among the rabbis. While rabbis who saw Zionism as a stage in the messianic process legitimized Israel and its expansionist policies, rabbis with opposing views opposed Zionist ideals and violence on theological and social grounds. Therefore, this study, which is based on the thesis that the clergy has a decisive role in the Israeli-Palestinian conflict, aims to address the theo-political elements underlying the Israel-Palestine issue by comparing the criticisms of the rabbis of the traditional view with the theological arguments of the rabbis of the opposing view. The study, which is limited to the modern period, is handled with the historical phenomenological method, and the legitimization of political discourses with the language of religion is explained through the October 7 attacks.

Keywords

History of Religions , Judaism , Israel-Hamas Conflict , October 7 Events , Rabbinic Views

Ethical Statement

This article is the revised and developed version of the unpublished conference presentation entitled “An Evaluation of the Rabbis' Perspective on Zionism in the Context of the October 7 Israel-Hamas Conflict”, orally delivered at the History of Religions Graduate Symposium II.

References

• Adam, Baki. “Kutsal Toprak, Mesih ve Terör”. Dini Araştırmalar Dergisi 7/20 (2004), 61-72.
• Adelman, Jonathan. The Rise of Israel: A History of a Revolutionary State. New York: Routledge, 2008.
• Alıcı, Mustafa. “Üç Kudüs: Kudüs’e Siyonist, Evanjelik ve Reel-Politik Yaklaşımlar”. AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi 6/15 (Mayıs 2018), 41-58. https://doi.org/10.31126/akrajournal.390796
• Aran, Gideon - Hassner, Ron. “Religious Violence in Judaism: Past and Present”. Terrorism and Political Violence 25/3 (Temmuz 2013), 355-405. https://doi.org/10.1080/09546553.2012.667738
• Aronson, Shlomo. “Perspectives of Israeli-Palestinian Peace, 1917−2015”. Handbook of Israel: Major Debates. thk. Anne Weberling. 2/1240-1260. De Gruyter Reference. Berlin: De Gruyter Oldenbourg, 2016.
• Avineri, Shlomo. The Making of Modern Zionism: The Intellectual Origins of the Jewish State. New York: Basic Books, 1981.
• Batuk, Cengiz. “Tanrı’nın Asi Çocukları: Zalimlik ve Mazlumluk Arasında Şiddet Sarmalındaki Yahudiler”. Milel ve Nihal 5/1 (2008), 157-187.
• Batuk, Cengiz. Tarihin Sonunu Beklemek. İstanbul: İz Yayıncılık, 2003.
• Belfer, Ella. “The Land of Israel and Historical Dialectics in the Thought of Rav Kook”. Rabbi Abraham Isaac Kook and Jewish Spirituality. ed. Lawrence J. Kaplan - David Shatz. New York: New York University Press, 1995.
• The Mishnah. çev. Herbert Danby. Oxford: Oxford University Press, 1988.
• Eisen, Robert. Judaism and Violence: A Historical Analysis with Insights from Social Psychology. Cambridge: Cambridge University Press, 1. Basım, 2021. https://doi.org/10.1017/9781108935388
• Eisen, Robert. The Peace and Violence of Judaism: From the Bible to Modern Zionism. Oxford: Oxford University Press, 2011.
• Eisenstadt, Shmuel Noah. Jewish Civilization: The Jewish Historical Experience in a Comparative Perspective. Albany: State University of New York Press, 1992.
• Güdemann, Moritz. Nationaljudentum. Norderstedt: Hansebooks, 2016.
• Gürkan, Salime Leyla. “Yahudi Geleneğinde Reform Anlayışları”. Milel ve Nihal 5/2 (Ağustos 2008), 147-159.
• Hasanoğlu, Eldar. “Yahudiler Siyonizm’i Hıristiyanlardan mı Aldılar?” Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (Haziran 2022), 117-154. https://doi.org/10.46353/k7auifd.1095550
• Hertzberg, Arthur. The Zionist Idea: A Historical Analysis and Reader. Jerusalem: Jewish Publication Society, 1997.
• Inbari, Motti. Jewish Fundamentalism and the Temple Mount. çev. Shaul Vardi. Albany: State University of New York, 2009.
• Karaman, M. Lutfullah. “Siyonizm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 37/329-335. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Khalidi, Walid. “A Palestinian Perspective on the Arab-Israeli Conflict”. Journal of Palestine Studies 14/4 (Temmuz 1985), 35-48. https://doi.org/10.2307/2537120
• Kurt, Ali Osman. Fundamentalist Yahudiler. Ankara: Eskiyeni, 2. Basım., 2016.
• Kurt, Ali Osman. “Yahudi Aydınlanma Hareketi: Haskala”. Milel ve Nihal 7/1 (Mart 2010), 33-59.
• Lebens, Samuel. “What the rabbis teach about the ethics of war”. The Jewish Chronicle. Erişim 28 Şubat 2024. https://www.thejc.com/judaism/what-the-rabbis-teach-about-the-ethics-of-war-m5ca85md
• Luz, Ehud. Wrestling with an Angel: Power, Morality, and Jewish Identity. çev. Michael Swirsky. New Haven: Yale University Press, 2003.
• Masalha, Nur. The Bible and Zionism: Invented Traditions, Archaeology and Post-Colonialism in Palestine- Israel. London: Zed Books, 2007.
• Mirsky, Yehudah. Rav Kook: Mystic in a Time of Revolution. New Haven: Yale University Press, 2014.
• Myers, Jody Elizabeth. “The Messianic Idea and Zionist Ideologies”. Studies in Contemporary Jewry: Jews and Messianism in the Modern Era Metaphor and Meaning. thk. Jonathan Frankel. 7/3-13. New York: Oxford University Press, 1991.
• Neusner, Jacob (ed.). The Tosefta. Peabody, MA: Hendrickson Publishers, 2002.
• Ofir, Jonathan. “Israeli rabbis tell Netanyahu that Israel has a right to bomb Al-Shifa hospital in Gaza”. Mondoweiss News & Opinion About Palestine, Israel & the United States. Erişim 24 Şubat 2024. https://mondoweiss.net/2023/10/israeli-rabbis-tell-netanyahu-that-israel-has-a-right-to-bomb-al-shifa- hospital-in-gaza/#
• Rabkin, Yakov M. Yahudilerin Siyonizm Karşıtlığı. çev. Şahika Tokel. İstanbul: İletişim Yayınları, 2014.
• Ratzabi, Shalom. “Israel and Its Covenant: Religious-Zionist Thought”. Contemporary Jewries: Convergence and Divergence. ed. Eliezer Ben Rafael vd. 78-93. Leiden: Koninklijke Brill NV, 2003.
• Ratzabi, Shalom. “The Secular State in Rabbinic Thought”. Handbook of Israel: Major Debates. thk. Anne Weberling. 1/146-166. De Gruyter Reference. Berlin: De Gruyter Oldenbourg, 2016.
• Ravitzky, Aviezer. Messianism, Zionism, and Jewish Religious Radicalism. çev. Michael Swirsky - Jonathan Chipman. Chicago: The University of Chicago Press, 1996.
• (RCP), The Rabbinical Congress For Peace. “The Rabbinical Council for Peace Warns: Yair Lapid’s plan will destroy Israel”. Erişim 20 Mart 2024. https://pikuachnefesh.net/en/the-rabbinical-council-for-peace-warns- yair-lapids-plan-will-destroy-israel/
• The Babylonian Talmud. çev. Michael L. Rodkinson. New York: New Talmud Publishing Company, 1899.
• Sagi, Avi. “Religion and State in Israel”. Handbook of Israel: Major Debates. thk. Anne Weberling. 1/166-181. De Gruyter Reference. Berlin: De Gruyter Oldenbourg, 2016.
• Sayar, Serkan. “Dinsel Şiddet Tartışmaları Bağlamında Dinî İnanç ve Değerler: Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslâm Açısından Bir Değerlendirme”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 28/1 (Haziran 2024), 124-143. https://doi.org/10.18505/cuid.1429095
• Sayar, Serkan. Yahudilikte Şiddetin Meşrulaştırıcı Unsuru Tanah. Ankara: Eskiyeni, 2024.
• Shakak, Israel - Mezvinsky, Norton. İsrail’de Yahudi Fundamentalizmi. çev. Ahmet Emin Dağ. İstanbul: Anka Yayınları, 2. Basım, 2002.
• Sofer, Sasson. Zionism and the Foundations of Israeli Diplomacy. Cambridge: Cambridge University Press, 1998.
• Stadler, Nurit. Yeshiva Fundamentalism, Piety, Gender, and Resistance in the Ultra-Orthodox World. New York: New York University Press, 2009.
• Stern, Sacha. Jewish Identity in Early Rabbinic Writings. New York: Brill, 1994. https://doi.org/10.1163/9789004332768
• Şenavcu, Halil İbrahim. “Kuran Yorumlarında Tevrat Kullanılırken Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Hususlar”. Uluslararası İnsan ve Toplum Bilimleri Sempozyumu. ed. Ender Eyuboğlu - Sami Baskın. 1062-1073. Saybilder Yayıncılık, 2018.
• (T’ruah), The Rabbinic Call for Human Rights. “An Open Letter From 750 North American Rabbis and Cantors Responding to the Crisis in Israel and Gaza”. Erişim 28 Şubat 2024. https://truah.org/press/an-open-letter- from-750-north-american-rabbis-and-cantors-responding-to-the-crisis-in-israel-and-gaza/
• Wistrich, Robert S. “Zionism and Its Religious Critics in fin-de-siècle Vienna”. Jewish History 10/1 (1996), 93-111.
• Kitabı Mukaddes. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi, 2010.