HAROLD GARFINKEL’İN ETNOMETODOLOJİSİ AÇISINDAN GÜNDELİK DİL

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 73 - 87, 15.06.2021

Pınar Sünger

Öz

Sosyolog Harold Garfinkel’in çalışmalarıyla başlayan
etnometodoloji, toplumun üyeleri arasında kullanılan
metotların araştırılması olarak bilinen bir kavramdır.
Etnometodoloji bu metotları araştırırken diğer
sosyologlardan farklı olarak gündelik hayatı ve gündelik
hayatın işleyişindeki en önemli unsur olan gündelik dili
kendine hareket noktası olarak belirler. Garfinkel toplumsal
düzenin tek başına bir gerçeklik olmadığını ve toplumun
üyeleri tarafından oluşturulduğunu göstermek için deneyler
yaparak normale dönmeye çalışma, vesaire ilkesine
başvurma, perspektiflerin karşılıklılığını sağlama ve
dokümanter araştırma metodu/belgeleme yöntemlerini tespit
eder. Bu yöntemleri tespit etmek için yapılan deneylerde
başta Garfinkel olmak üzere diğer pek çok etnometodolog
pratik icra/başarı, anlamın bağlama gönderimliliği
(dizinsellik), refleksivite, açıklanabilirlik ve üye kavramlarını
kullanır.
Çalışmada, senaryo metni (Babam ve Oğlum) bağlamı
dikkate alınarak bağlam içerisinde etnometodolojinin temel
kavramlarından anlamın bağlama gönderimliliği ile
açıklanabilirlik; üyelerin yöntemlerinden ise normale
dönmeye çalışma, vesaire ilkesine başvurma ve dokümanter
araştırma metodu/belgeleme yöntemlerinin ‘gündelik dil’e
uygunluğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak
Garfinkel’in etnometodolojisinin uygulamadaki başarısı
veya uygunluğu teyit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Etnometodoloji, gündelik dil, Harold Garfinkel, dil sosyolojisi, dil felsefesi.

DAILY LANGUAGE FOR THE ETHNOMETHODOLOGY OF HAROLD GARFINKEL

Öz

Ethnomethodology, which started with the work of
sociologist Harold Garfinkel, is a concept known as the
research of methods used among members of the society.
When ethnometodology explores these methods, unlike other
sociologists, it determines daily life and the most important
element in the functioning of daily life as its starting point.
Garfinkel defines methods to document / investigate to try to
return to normality, to resort to the principle of similarity, to
ensure the reciprocity of perspectives, and to show that social
order is not a reality alone, but is created by members of
society. Many other ethnometodologists, especially
Garfinkel, use the concepts of practical performance /
success, indexality, reflexivity, explainability, and members
in experiments to determine these methods.
In the study, considering the context of the script text (My
Father and My Son), one of the basic concepts of
ethnomethodology, meaning can be explained with context
reference; and trying to return to normal from the methods of
the members, applying to the principle of etc. and the
conformity of the documentary research method /
documentation methods to the 'daily language' were tried to
be determined. As a result, the success or appropriateness of
Garfinkel's ethnometodology in practice has been confirmed.

Anahtar Kelimeler

Ethnomethodology, Harold Garfinkel, daily language, language sociology, philosophy of language.

Kaynakça

• Akın, L. (2015). Konuşma Dili Grameri ve Sözlü Derlemlerden Yararlanarak Konuşma Dili Özelliklerinin Tespiti. Türkiyat Mecmuası, C.25/Bahar.
• Altınörs, A. (2014). 50 Soruda Dil Felsefesi. İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
• Boz, E. (2018). Felsefe ve Dil Araştırmaları Yaklaşımıyla Gündelik Dil. M.N. Doru, Ö.Bozkurt (Ed.), Düşünce Bilimleri içinde (s.47-56) Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
• Coulon, A. (2015). Etnometodoloji. (Ü. Tatlıcan, Çev.) İstanbul: Küre Yayınları.
• Craib, I.(1992). Modern Social Theory: From Parsons to Habermas, Harvester Wheatsheaf, Çev. Ümit
• Tatlıcan, (Çevrimiçi), http://www.umittatlican.com/uploadsF/1/Bir-Isbirligi-Olarak-ToplumFenomenolojik-Sosyoloji-ve-Etnometodoloji-(Ian-Craib,-1992).pdf , 19 Mart 2020.
• Cuff E.C. ve Sharrock W.W. ve Francis D.W. (2013). Sosyolojide Perspektifler. ( Ü.Tatlıcan, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.
• Ergin, M. (2009). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.
• Esgin A. ve Çeğin G. (2018). Gündelik Hayat Sosyolojisi -Temalar, Sorunsallar ve Güzergâhlar-. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Garfinkel, H. (2014). Etnometodolojide Araştırmalar. (Ü. Tatlıcan, Çev.) Ankara: Heretik Yayınları.
• Giddens, A. (2016). Sosyolojik Yöntemin Yeni Kuralları -Yorumcu Sosyolojilerin Pozitif Bir Eleştirisi, (Ü. Tatlıcan ve B. Balkız, Çev.) Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Gökmen, S.ve Çağlayan Dilber, N. (2011). Türkçe Derslerinde Söz Edimlerin Öğretimi Üzerine Bir Değerlendirme. Dil Dergisi(154), 44-60.
• Gönç Şavran, T. (2013). Fenomenoloji ve Fenomenolojik Sosyoloji. Modern Sosyoloji Tarihi içinde (s.116-172) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları.
• Irmak, Ç. (2006). Babam ve Oğlum. İstanbul: Say Yayınları.
• Johanson, L. (1975). Araştırma Konusu Olarak Konuşulan Türkçe (N. Demir, Çev.) İlmi Araştırmalar. S.12. s.215-220.
• Karaağaç, G. (2012). Türkçenin Dil Bilgisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kartallıoğlu, Y. (2015a). “Osmanlı Konuşma Dilinin Kaynakları”, 5. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Oğuzlar: Dilleri, Tarihleri, Kültürleri, Ankara.
• —. (2015 b). “Carbognano’ya Göre Osmanlı Türkçesi Yazı ve Konuşma Dili İlkeleri”. Dil Araştırmaları, S16. s.7-27.
• Korkmaz, Z. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Özcan, Z. (2016). Dil Felsefesi II (Gündelik Dil Paradigması). Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Poloma, M. M. (1993). Çağdaş Sosyoloji Kuramları, (H. Erbaş, Çev) Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Ricoeur, P. (2000). Söz Edimleri Kuramı ve Etik. (A. Altınörs, Çev.) Bursa: Asa Kitabevi.
• Rossi, J. G. (2001). Analitik Felsefe, (A. Altınörs, Çev.) İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Smith, P. (2005). Kültürel Kuram, (S.Güzelsarı ve İ.Gündoğdu, Çev.) İstanbul: Babil.
• Sünger, P. (2020). Harold Garfinkel’in Etnometodolojisi Açısından Gündelik Dil. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tatlıcan, Ü. (2011). Sosyoloji ve Sosyal Teori Yazıları. Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Turner, J. (1991). The Structure of Social Theory, Chapter 23, Wadsworth Publishing Company, 5.Basım, Çev. Ü. Tatlıcan, (Çevrimiçi), http://www.umittatlican.com/uploadsF/1/
• Etnometodolojik-Itiraz--Jonathan-H.-Turner-(1991).pdf, 25 Mayıs 2020
• Vardar, B. (1980). Dilbilim ve Dil blgisi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Wallace, R. A. ve Wolf, A. (1995). Contemporary Sociological Theory. Dördüncü Basım. New Jersey: Prentice Hall.
• —. (2012). Çağdaş Sosyoloji Kuramları –Klasik Geleneğin İyileştirilmesi- (L. Elburuz ve M. R. Ayas, Çev.) Ankara: Doğu Batı Yayınları.