TARİHSEL VE KÜLTÜREL MATERYALİN FİLM FESTİVALİ AFİŞLERİNDE KULLANIMI: GÖBEKLİTEPE FİLM FESTİVALİ ÖRNEĞİ

Year 2025, Volume: 5 Issue: 2, 133 - 146

Ahmet Yıldız , Tamer Kavuran

https://doi.org/10.61964/dade.1634695

Abstract

Film festivalleri, belli temaları odağına alarak yapılan sanatsal etkinliklerdir. İcat edildiği tarihten günümüze değin en etkili ifade biçimi olarak nitelenen sinema filmlerinin belli kategoriler ve zaman dilimleri içerisinde belirlenmiş mekanlarda izleyici ile buluşması esasına dayanan film festivalleri, filmlerin izleyiciyle buluşturulmasının yanında başarılı yapımların ödüllendirilmesini içermektedir. Ticari veya politik kaygılardan ötürü sinema salonlarında yer bulamayan yapımların gösterilmesi zaman zaman tematik festivallerin düzenlenmesini de sağlamaktadır. Ancak belli bir şehirde mekânsal isimlendirmelerle düzenlenen festivallerin kent kimliği ile kurulan ilişkisi ön plana çıkmaktadır. Bir ürün, etkinlik veya bilginin sunulmasını içeren afişler sinema filmlerinin tanıtımı için de kullanılmaktadır. Sinema filmlerinin belli bir tema veya kent kimliği çerçevesinde bir araya getirildiği festivallerin tanıtımları da afişlerle yapılmaktadır. Bu afişler bilgilendirici olmalarının yanı sıra festivalin temasına uygun biçimde düzenlenmektedir. Afişlerde kullanılan görseller ve yazı fontları belli bir sanatsal kaygı eşliğinde kimi zaman doğrudan kimi zaman da çeşitli soyutlamalarla gösterilmektedir. Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Şanlıurfa ilinde bulunan Milattan Önce 12000 yılına tarihlenen Göbeklitepe arkeolojik alanına atıfla 2022 yılı itibari ile Göbeklitepe Film Festivalli düzenlenmeye başlanmıştır. Kent kimliğinin tarihsel yapısı bu noktada ön plana çıkarılmıştır. Bu çalışmada Göbeklitepe Film Festivali afişlerinde tarihi ve kültürel materyalin nasıl kullanıldığı sorusuna cevap aranacaktır.

Keywords

Film festivalleri , Kent kimliği , Afiş tasarımı , Göbeklitepe Film Festivali , Tarihsel ve kültürel materyal

THE USAGE OF HISTORICAL AND CULTURAL MATERIAL IN FILM FESTIVAL POSTERS: THE CASE OF GÖBEKLİTEPE FILM FESTIVAL

Abstract

Film festivals are artistic events that focus on specific themes. As one of the most influential forms of expression since its invention, cinema reaches its audience through film festivals, which are organized around specific categories, scheduled time frames, and designated venues. In addition to presenting films to audiences, these festivals also reward successful productions. The screening of films that struggle to find space in commercial theatres due to financial or political concerns has, at times, inspired the creation of thematic festivals. However, festivals named after specific cities emphasize their connection to urban identity. Posters, traditionally used to promote products, events, or convey information, also serve as key tools in promoting films and film festivals. Film festivals, which gather films around a certain theme or urban identity, are also promoted through posters. These posters not only convey essential information but are also designed in accordance with the festival’s theme. The visuals and fonts used in the posters are crafted with artistic intent, sometimes presenting the theme directly and at other times through various forms of abstraction. Since 2022, the Göbeklitepe Film Festival has been held in reference to the Göbeklitepe archaeological site dating back to 12,000 BCE, located in Şanlıurfa, in Turkey's Southeastern Anatolia Region. The historical structure of urban identity has been emphasized in this context. This study aims to explore how historical and cultural materials are utilized in the posters of the Göbeklitepe Film Festival.

Keywords

Film festivals , Urban identity , Poster design , Göbeklitepe Film Festival , Historical and cultural material

References

• Acar, İ., & Çanakçı, A. A. (2020). Din ve değerler eğitimi açısından Majid Majidi’nin filmleri üzerine bir inceleme (“Hz. Muhammed: Allah’ın Elçisi” filmi örneği). Türk Çalışmaları Eğitim Bilimleri, 15(4), 2317-2341. https://doi.org/10.47423/TürkçeÇalışmaları.43697
• Alonso, R. (2011). El destape del cartel de cine español: La nueva libertad sexual en la transición española. Revista Icono14, 9(3), 194–206. https://doi.org/10.7195/ri14.v9i3.103
• Alvarez, J. L., Mazza, C., Pedersen, J. S., & Svejenova, S. (2005). Shielding idiosyncrasy from isomorphic pressures: Towards optimal distinctiveness in European filmmaking. Organization, 12(6), 863–888. https://doi.org/10.1177/1350508405057474
• Caillé, P., & Hewett, M. (2015). FIFAK 2013: Gendered and generational expressions of a passion for cinema in Tunisia. Diogenes, 62(1), 73–87. https://doi.org/10.1177/0392192117735800
• Çelik, B., & Tolon, K. (2018). Yeni bulgular ışığında Urfa’da Neolitik Dönem. Seleucia, 8, 203–232. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1146903
• Çeliker, M. (2023). Bir tasarım elemanı olarak çizginin grafik tasarım özelinde incelenmesi. Art-e Sanat Dergisi, 16(31), 104–118. https://doi.org/10.21602/sduarte.1313682
• Demirci, K. (2016). Gerçeklik ve fantezi arasındaki dönüştürücü olarak reklam: İş Bankası reklamları örneği. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 3(2), 99–123. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/293057
• Dovey, L., & Sendra, E. (2023). Toward decolonized film festival worlds. In Rethinking film festivals in the pandemic era and after (pp. 269–289). Springer International Publishing.
• Ducatteeuw, V., Biltereyst, D., Meers, P., Verbruggen, C., Moreels, D., Noordegraaf, J., Chambers, S., De Potter, P., Cachet, T., Franck, N., & Deroo, F. (2023). Critical reflections on Cinema Belgica: The database for new cinema history in Belgium. Journal of Open Humanities Data, 9(1), 1–16. https://doi.org/10.5334/johd.91
• Durmaz, Ö. (2015, Kasım 12–13). Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Döneminde modernleşmenin sosyal ve ekonomik bir göstergesi olarak afiş/reklam sütunlarının tarihi [Bildiri sunumu]. IFAS – International Fine Arts Symposium: Uluslararası Güzel Sanatlar Sempozyumu, Selçuk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Konya, Türkiye.
• Erol, G. E., & Özdemir, N. (2021). Uluslararası Türk film festivallerinde afiş ve kentsel imgeler üzerine göstergebilimsel bir çalışma. Sosyal Mucit Academic Review, 2(2), 92–117. https://doi.org/10.54733/smar.1034740
• Ersan, M., & Önder, M. (2023). Ankara Film Festivali afişlerinin göstergebilimsel açıdan incelenmesi. JASS Studies: The Journal of Academic Social Science Studies, 16(96), 149–164. https://doi.org/10.29228/JASSS.71964
• Görgülü, L. S., Salman, A., Polat, C. H., & Yavuz, A. Ö. (2021). Kentsel bir arayüz olarak Kars’taki Rus dönemi kamu yapıları cephelerinin göstergebilimsel analizi. İdealkent, 12(34), 1803–1824. https://doi.org/10.31198/idealkent.967979
• Güngör, H. (2007). Geleneksel Türk dininden Anadolu’ya taşınanlar. Yaşayan Eski Türk İnançları Bilgi Şöleni: Bildiriler (Cilt 1).
• Hunter, R. (2018). Genre film festivals and rethinking the definition of “The Festival Film.” In International film festivals: Contemporary cultures and history beyond Venice and Cannes (pp. 90–105).
• Kagan, D., Levy, M., Fire, M., & Alpert, G. (2022). Ethnic representation analysis of commercial movie posters. arXiv preprint. https://doi.org/10.48550/arxiv.2207.08169
• Karapınar, E., & Barakgazi, M. (2017). Kültürel miras turizminin sürdürülebilir turizm açısından değerlendirilmesi: Göbeklitepe Ören Yeri. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 5–18. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/318799
• Kaya, M. E. (2023). Afiş tasarımında modern ve postmodern akımların etkisi: Görsel iletişimde değişen paradigmalar. In Grafik tasarım üzerine güncel okumalar (pp. 89–102).
• Kervankıran, İ., Kurnaz, Z., & Başçı, E. (2021). Bir yer olarak Göbekli Tepe’nin ötekileş(tiril)en son sakinleri. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 24(3), 29–63. https://doi.org/10.18490/sosars.1014205
• Kim, S. (2010). Extraordinary experience: Re-enacting and photographing at screen tourism locations. Tourism and Hospitality Planning & Development, 7(1), 59–75. https://doi.org/10.1080/14790530903522630
• Kurt, A. O., & Göler, M. E. (2017, December). Anadolu’da ilk tapınak: Göbeklitepe – The first temple in Minor Asia: Göbeklitepe. Cumhuriyet Theology Journal, 21(2), 1107–1138. https://doi.org/10.18505/cuid.334942
• Kürkçüoğlu, S. S. (2017). Şanlıurfa Sıra Gecesi geleneği ve türküleri. Şurkav Yayınları.
• Mollaoğlu, S. (2023). Göstergebilime ilişkin lisansüstü tezlerin incelenmesi. Eğitim Bilim ve Araştırma Dergisi, 4(1), 153–170. https://doi.org/10.54637/ebad.1258989
• Özalp, H. (2016). İnsanlığın en eski tapınağı Göbeklitepe teolojik olarak bize ne söyler? Bilimname, 2016(1), 59–74. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/436487
• Özcan, E. S. (2014). Dünyanın en eski ve en büyük tapınma alanı. TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, 30–39.
• Özden, K. (2024). Imaginary use of typography in Hollywood movie posters. Arts: Artuklu Sanat ve Beşeri Bilimler Dergisi, 11, 48–73. https://doi.org/10.46372/arts.1398693
• Turancı, E., & Özgen, Ö. (2018). Türk kültüründe ağaç sembolizmi ve filmlere yansıması. Etkileşim, 1, 154–171. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/710282
• Turkaya, A. (2024). Tarihin sıfır noktası Göbekli Tepe arkeolojik buluntularının Meliha Yılmaz’ın eserlerine yansıması. Erkin: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Uluslararası Sanat ve Tasarım Araştırmaları Dergisi, 2(1), 39–64. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3890445
• Türten, B. (2021). Film festivalleri ve turizm ilişkisi: Belgesel film yönetmenleri üzerine bir çalışma. Erciyes İletişim Dergisi, 8(1), Article 1. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.810902
• Yang, S. (2023). Analysis of top box office film poster marketing scheme based on data mining and deep learning in the context of film marketing. PLOS ONE, 18(1), e0280848. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0280848
• Yetkiner, B. (2018). Türkiye’de film festivallerinin dönüşen yapısı. E-GİFDER: Görsel İletişim ve Tasarım Dergisi, 1–15. https://doi.org/10.19145/e-gifder.398662
• Zemaityte, V., Biltereyst, D., Meers, P., & Deroo, F. (2024). Quantifying the global film festival circuit: Networks, diversity, and public value creation. PLOS ONE, 19(3), e0297404. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0297404
• Zhang, L. (2020). The visual elements in film poster design based on Photoshop. In Proceedings of the 5th International Conference on Education, Language, Art and Intercultural Communication (pp. 1620–1625). https://doi.org/10.1007/978-981-15-2568-1_226