DETERMINING THE RELATIONSHIP BETWEEN TEACHERS’ COGNITIVE FLEXIBILITY AND PROFESSIONAL VITALITY DURING THE COVID-19 PANDEMIC

Year 2025, Volume: 5 Issue: 2, 236 - 256

Coşkun Özçelik , Arzu Karaca

https://doi.org/10.61964/dade.1688170

Abstract

The aim of this study is to determine the relationship between teachers’ cognitive flexibility and professional vitality levels during the Covid-19 pandemic. The sample of the research consists of 244 teachers working in the city center of Tunceli during the 2021–2022 academic year. As data collection tools, the Cognitive Flexibility Scale and the Professional Vitality Scale were used. Exploratory and confirmatory factor analyses were conducted for each scale, followed by correlation and regression analyses.
The findings revealed a positive and strong relationship between participants’ levels of cognitive flexibility and professional vitality. Accordingly, as teachers’ levels of cognitive flexibility increased, their levels of professional vitality also rose significantly. The results of the regression analysis indicated that teachers’ professional vitality was explained by cognitive flexibility at a rate of 52.7%. As a result of the study, it was determined that there is a significant relationship between the concepts of cognitive flexibility and professional vitality among teachers. Various recommendations were made in line with the findings obtained.

Keywords

Cognitive Flexibility , Professional Vitality , Teachers , The Covid 19 Pandemic

COVID-19 PANDEMİ DÖNEMİNDE ÖĞRETMENLERİN BİLİŞSEL ESNEKLİKLERİ İLE MESLEKİ CANLILIKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BELİRLENMESİ

Abstract

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin Covid-19 pandemisi döneminde bilişsel esneklik ve mesleki canlılık düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Araştırmanın örneklemini 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Tunceli il merkezinde görev yapan 244 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak “Bilişsel Esneklik Ölçeği” ve “Mesleki Canlılık Ölçeği” kullanılmıştır. Her bir ölçek için açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri yapılmış, ardından korelasyon ve regresyon analizleri uygulanmıştır.
Araştırma sonucunda katılımcıların Bilişsel Esneklik Ölçeğine katılma düzeyleri ile Mesleki Canlılık Ölçeğine katılma düzeyleri arasında pozitif ve güçlü bir ilişki mevcuttur. Buna göre, öğretmenlerin bilişsel esneklik seviyeleri yükseldikçe mesleki canlılık seviyeleri de önemli ölçüde artmaktadır. Yapılan regresyon analiziyle, öğretmenlerin mesleki canlılıklarının %52,7 oranında bilişsel esneklikleriyle açıklanabildiği görülmüştür. Çalışma sonucunda, öğretmenlerde bilişsel esneklik ve mesleki canlılık kavramları arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Bilişsel Esneklik , Mesleki Canlılık , Öğretmenler , Covid 19 Pandemisi

References

• Ablak, G. (2021). Genç erişkinlerde internet bağımlılığının bilişsel esneklik ve özdüzenleyici öğrenmeye olan etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Akyüz, B. (2020). Öğretmen adaylarının bilişsel farkındalık, bilişsel esneklik ve öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, İzmir Demokrasi Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Ateş, M. (2020). Algılanan örgütsel desteğin mesleki canlılık ve mesleki bağlılık üzerindeki etkisi: Turist rehberlerine yönelik bir araştırma (Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Barbey, A. K., Colom, R., & Grafman, J. (2013). Architecture of cognitive flexibility revealed by lesion mapping. NeuroImage, 82, 547–554. https://doi.org/10.1016/j.neuroimage.2013.05.087
• Büyüköztürk, Ş. (2004). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cañas, J., Quesada, J., Antolí, A., & Fajardo, I. (2003). Cognitive flexibility and adaptability to environmental changes in dynamic complex problem-solving tasks. Ergonomics, 46(5), 482–501. https://doi.org/10.1080/0014013031000061640
• Chung, S. H., Su, Y. F., & Su, S. W. (2012). The impact of cognitive flexibility on resistance to organizational change. Social Behavior and Personality: An International Journal, 40(5), 735–745. https://doi.org/10.2224/sbp.2012.40.5.735
• Clark, A. E., & Senik, C. (2011). Is happiness different from flourishing? Cross-country evidence from the ESS. Revue d’Économie Politique, 121, 17–34. https://doi.org/10.3917/redp.211.0017
• Crisp, R. J., & Turner, R. N. (2011). Cognitive adaptation to the experience of social and cultural diversity. Psychological Bulletin, 137(2), 242–266. https://doi.org/10.1037/a0021840
• Dağ, İ., & Gülüm, V. (2013). Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: Bilişsel esneklik. Türk Psikiyatri Dergisi, 24(4). https://www.turkpsikiyatri.com/PDF/C24S4/3_13009_.Yeti%C5%9Fkin%20baglanma.pdf
• Dajani, D. R., & Uddin, L. Q. (2015). Demystifying cognitive flexibility: Implications for clinical and developmental neuroscience. Trends in Neurosciences, 38(9), 571–578. https://doi.org/10.1016/j.tins.2015.07.003
• De Dreu, C. K. W., Nijstad, B. A., & Baas, M. (2011). Behavioral activation links to creativity because of increased cognitive flexibility. Social Psychological and Personality Science, 2(1), 72–80. https://doi.org/10.1177/1948550610381789
• DeYoung, C. G., Peterson, J. B., & Higgins, D. M. (2005). Sources of openness/intellect: Cognitive and neuropsychological correlates of the fifth factor of personality. Journal of Personality, 73(4), 825–858. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2005.00330.x
• Dheer, R. J., & Lenartowicz, T. (2019). Cognitive flexibility: Impact on entrepreneurial intentions. Journal of Vocational Behavior, 115, 103339. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2019.103339
• Güder, M. (2021). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin vizyoner liderlik yeterlikleri ile mesleki bağlılıkları arasındaki ilişkide örgütsel canlılığın aracılık etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Munzur Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Gürpınar, A. C. (2021). Öğretmen adaylarının bilinçli farkındalık, bilişsel esneklik ve ruhsal belirtilerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Harvey, T. A. (2002). Professional vitality and the principalship: A construct validity study (Doktora tezi, University of Maine). ProQuest Dissertations and Theses Global. https://www.proquest.com/dissertations-theses/professional-vitality-principalship-construct/docview/276252810/se-2
• Işık, M., & Kızıltuğ, S. (2022). Karanlık liderlik davranışlarının iş gören performansı ile iş tatminine etkisi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(43), 307–326. https://doi.org/10.46928/iticusbe.1062866
• Kalaycı, Ş. (2006). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayın Dağıtım.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi (30. basım). Nobel Yayınları.
• Karatepe, B. (2021). Psikolojik danışmanların mesleki doyumları ile belirsizliğe tahammülsüzlük, bilişsel esneklik düzeyleri ve stresle başa çıkma arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Kark, R., & Carmeli, A. (2009). Alive and creating: The mediating role of vitality and aliveness in the relationship between psychological safety and creative work involvement. Journal of Organizational Behavior, 30(6), 785–804. https://doi.org/10.1002/job.571
• Kim, S. L., & Yun, S. (2015). The effect of coworker knowledge sharing on performance and its boundary conditions: An interactional perspective. Journal of Applied Psychology, 100(2), 575–582. https://doi.org/10.1037/a0037834
• Kurtuluş, K. (2006). Pazarlama araştırmaları (8. basım, genişletilmiş ve gözden geçirilmiş). Literatür Yayıncılık.
• Martin, M. M., & Rubin, R. B. (1994). Development of a communication flexibility scale. Southern Communication Journal, 59, 171–178. https://doi.org/10.1080/10417949409372934
• Martin, M. M., & Rubin, R. B. (1995). A new measure of cognitive flexibility. Psychological Reports, 76, 623–626. https://doi.org/10.2466/pr0.1995.76.2.623
• Martin, M., Staggers, S., & Anderson, C. (2011). The relationships between cognitive flexibility with dogmatism, intellectual flexibility, preference for consistency, and self-compassion. Communication Research Reports, 28(3), 275–280. https://doi.org/10.1080/08824096.2011.587555
• Nicolaou, N., Shane, S., Cherkas, L., & Spector, T. D. (2009). Opportunity recognition and the tendency to be an entrepreneur: A bivariate genetics perspective. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 110(2), 108–117. https://doi.org/10.1016/j.obhdp.2009.08.005
• Okumuş, M. T., Bakan, İ., & Kutluk, M. R. (2022). İşe tutkunluk, odaklanma yeteneğinin kariyer tatmini ve iş tatmini üzerindeki etkisi: Bir alan çalışması. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(1), 119–138. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1034056
• Orakcı, Ş. (2021). Exploring the relationships between cognitive flexibility, learner autonomy, and reflective thinking. Thinking Skills and Creativity, 41, 100838. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2021.100838
• Ritter, S. M., Damian, R. I., Simonton, D. K., van Baaren, R. B., Strick, M., Derks, J., & Dijksterhuis, A. (2012). Diversifying experiences enhance cognitive flexibility. Journal of Experimental Social Psychology, 48(4), 961–964. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2012.02.009
• Roberts, R., Wiebels, K., Sumner, R., van Mulukom, V., Grady, C., Schacter, D., & Addis, D. (2017). An fMRI investigation of the relationship between future imagination and cognitive flexibility. Neuropsychologia, 95, 156–172. https://doi.org/10.1016/j.neuropsychologia.2016.11.019
• Ryan, R. M., & Bernstein, J. H. (2004). Vitality. In C. Peterson & M. E. P. Seligman (Eds.), Character strengths and virtues: A handbook and classification (pp. 273–290). Oxford University Press.
• Ryan, R. M., & Frederick, C. (1997). On energy, personality, and health: Subjective vitality as a dynamic reflection of well-being. Journal of Personality, 65(3), 529–565. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.1997.tb00326.x
• Schaufeli, W. B., Salanova, M., González-Romá, V., & Bakker, A. B. (2002). The measurement of engagement and burnout: A two-sample confirmatory factor analytic approach. Journal of Happiness Studies, 3(1), 71–92. https://doi.org/10.1023/A:1015630930326
• Shirom, A. (2011). Vigor as a positive affect at work: Conceptualizing vigor, its relations with related constructs, and its antecedents and consequences. Review of General Psychology, 15(1), 50–64. https://doi.org/10.1037/a0021853
• Spiro, R. J. (1988). Cognitive flexibility theory: Advanced knowledge acquisition in ill-structured domains (Technical Report No. 441). https://doi.org/10.1037/a0021853
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Seçkin Yayıncılık.
• Taşdemir, S. H. (2021). Öğretmen adaylarının bilişsel esneklikleri ile yılmazlık düzeyleri arasındaki ilişkide bilişsel duygu düzenleme stratejilerinin aracı rolü (Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Türk Dil Kurumu. (2019). Türk Dil Kurumu sözlüğü. https://sozluk.gov.tr/
• Uzunbacak, H. H., & Akçakanat, T. (2018). Mesleki canlılık ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 5(28), 3222–3230. https://doi.org/10.26450/jshsr.715
• Vallerand, R. J., & Houlfort, N. (2003). Passion at work: Toward a new conceptualization. In S. W. Gilliland, D. D. Steiner, & D. P. Skarlicki (Eds.), Emerging perspectives on values in organizations (pp. 175–202). Information Age Publishing.
• Yeh, Y. C., Yeh, Y. L., & Chen, Y. H. (2012). From knowledge sharing to knowledge creation: A blended knowledge-management model for improving university students’ creativity. Thinking Skills and Creativity, 7(3), 245–257. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2012.05.004