COVİD-19 PANDEMİSİ VE TOPLUMSAL EŞİTSİZLİKLERİN YENİDEN ÜRETİMİ: SOSYOLOJİK BİR İNCELEME

Year 2025, Volume: 5 Issue: 2, 200 - 221

Murat Yüksel , Ayşe Obuz

https://doi.org/10.61964/dade.1787220

Abstract

Küresel dünya, eşitsizlikle tanımlanabilecek bir dünyadır. Savaşlar, çatışmalar, kıtlıklar, salgınlar gibi gelişmeler bu eşitsizliği daha da artırmaktadır. Ancak farklı toplumlar ya da aynı toplum içindeki farklı gruplar, bu yaşananlardan farklı şekilde etkilenmiştir. Dünyanın son zamanlarda yaşadığı en büyük salgınlardan biri olan Covid-19 pandemisinde eşitsizlikler tekrar gün yüzüne çıkmış ve daha da derinleşmiştir. Özellikle mavi yakalı çalışanlar, yoksullar ve dezavantajlı gruplar pandemiden daha çok etkilenmişlerdir. Bu çalışmada Covid-19 pandemisi ile toplumsal eşitsizlikler arasındaki ilişki incelenmiştir. Çalışmanın temel amacı, pandeminin toplumsal eşitsizliği farklı boyutlarıyla nasıl etkilediğinin ortaya çıkarılmasıdır. Bu çalışma pandeminin eşitsizliği nasıl daha görünür hale getirdiğini ve derinleştirdiğini göstermesi açısından ayrı bir önem taşımaktadır. Nitel araştırma yöntemi ile yapılan bu çalışmada, farklı gruplar için hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu 40 kişiye uygulanmıştır. Çalışmanın bulgularına göre, sosyo-ekonomik statüsü düşük olanlar, yoksullar ve dezavantajlı gruplarda yer alan bireyler çalışma hayatının devamı, gelirini koruyabilme, sağlık hizmetlerine erişim, eğitimine devam etme, sosyal yaşama katılım gibi birçok alanda çeşitli sorunlar yaşamış ve eşitsizliği her geçen gün daha fazla hissetmişlerdir. Sonuç olarak pandemi toplumsal eşitsizlikleri hem daha görünür hale getirmiş hem de yeniden üretmiştir.

Keywords

Covid-19 , toplumsal eşitsizlik , pandemi , yeniden üretim , sosyoloji.

Ethical Statement

Bu çalışmada taraf olabilecek herhangi bir kişi, kurum veya kuruluş arasında bir çıkar çatışması bulunmamaktadır. Araştırmaya yönelik etik kurul onayı, Ordu Üniversitesi Rektörlüğü Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurul’undan 02.03.2022 tarih ve 2022/32 sayılı karar ile alınmıştır. Bu çalışmanın tüm hazırlanma süreçlerinde etik kurallara uyulduğunu yazarlar beyan eder. Katkı Oranı: Yazarlar çalışmaya eşit oranda katkıda bulunmuştur.

Supporting Institution

Çalışma için herhangi bir kurum ya da kuruluştan finansal destek alınmamıştır.

Thanks

Gösterdikleri ilgi ve emekten dolayı Dicle Akademi Dergisi Editörlerine ve katkılarından dolayı hakemlere teşekkür ederiz.

COVID-19 PANDEMIC AND THE REPRODUCTION OF SOCIAL INEQUALITIES: A SOCIOLOGICAL ANALYSIS

Abstract

The global world is characterised by inequality, which is further exacerbated by developments such as wars, conflicts, famines, and epidemics. However, these events have affected different societies, as well as various groups within the same society, in distinct ways. The Covid-19 pandemic, one of the significant global health crisis in recent history, has both revelaed and exacerbated social inequalities. Blue-collar workers, low-income individuls, and other disadvantaged groups have been disproportionately affected. This study investigates the relationship between the Covid-19 pandemic and social inequality, with the primary aim of examining how the pandemic impacts multiple dimensions inequality. This study is of particular importance in demonstrating how the pandemic not only exposes but also deepens social disparities. In this qualitative research study, a semi-structured interview form designed for different groups was administered to 40 individuals. According to the study's findings, individuals with low socioeconomic status, the poor, and other disadvantaged groups have faced numerous challenges in areas such as maintaining employment, securing income, accessing healthcare, continuing education, and participating in social life, leading to an intensified sense of inequality. Consequently, the pandemic has both highlighted social inequalities and contributed to their reproduction.

Keywords

Covid-19 , social inequality , pandemic , reproduction , sociology.

Ethical Statement

There is no conflict of interest between any person, institution or organization that may be a party to this study. Ethics committee approval for the research was received from the Ordu University Rectorate Social and Human Scineces Research Ethics Committee with the decision dated 02.03.2022 and numbered 2022/32. The authors declare that ethical rules were followed in all preparation processes of this study.

Supporting Institution

No financial support was received from any institution or organization for the study.

Thanks

We would like to thank the Editors of Dicle Academy Journal for their interest and effort and the referees for their contributions.

References

• Akca, M., & Tepe Küçükoğlu, M. (2020). Covid-19 ve iş yaşamına etkileri: Evden çalışma. Journal of International Management, Educational and Economics Perspectives, 8(1), 71–81. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1163114
• Akçaoğlu, A. (2021). Tedirgin etkileşim salgın döneminde gündelik hayatın dönüşümü. In B. Aykan & O. Bilginer (Eds.), Salgın halleri: Covid-19 ve toplumsal eşitsizlikler (pp. 147–172). Nika Yayınevi.
• Akoğlu, G., & Karaaslan, B. T. (2020). Covid-19 ve izolasyon sürecinin çocuklar üzerindeki olası psikososyal etkileri. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(2), 93–103. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1196425
• Altın, Z. (2020). Covid-19 ve yaşlılar. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi, 30, 49–57. https://doi.org/10.5222/terh.2020.93723
• Arun, Ö. (2020). Salgında patlayan yaş ayrımcılığı: Türkiye'de Peter Pan sendromu ve yaşlanmanın yaklaşan sorunları. In L. Sunar (Ed.), Covid-19 salgınının sosyolojik analizi (pp. 36–45). Tüyap Toplumsal Yapı Araştırmaları Programı.
• Berberoğlu Yakupoğlu, D. (2021). Covid-19 pandemi sürecinin yansımaları: Beyaz yakalı çalışan kadınlar örneği (Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Berkhout, E., Galasso, N., Lawson, M., Morales, P. A., Taneja, A., & Alejo, D. (2021). Eşitsizlik virüsü (pp. 3–23). Oxfam GB. https://www.kedv.org.tr/oxfam-2021-esitsizlik-virusu-raporu
• Bozkurt, V. (2020). Covid-19 pandemisinin ekonomik, toplumsal ve siyasal etkileri. In V. Bozkurt, D. Demirbaş, & S. Yorgun (Eds.), Pandemi döneminde çalışma: Ekonomik kaygılar, dijitalleşme ve verimlilik (pp. 115–136). İstanbul Üniversitesi Yayınevi.
• Bölükbaşı, A., & Kıran, E. (2021). Epidemics eroding public life: An analysis on the Covid-19 pandemic. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17, 3730–3747. https://doi.org/10.26466/opus.873896
• Cihan, E., & Şahbaz Pirinççi, C. (2020). Covid-19 pandemi sürecinde genç popülasyonun yaşam kalitesinin fiziksel aktivite seviyesi ve depresyon düzeyi ile ilişkisi. Selçuk Sağlık Dergisi, Covid-19 Özel Sayısı, 41–53. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1180905
• Çaman, Ö. K. (2020). Pandeminin su yüzüne çıkardıkları: Sağlıkta eşitsizlikler ve politik yansımaları. Tesev Değerlendirme Notları, 12, 1–9.
• Çıtak, N. (2021). Toplumsal eşitsizlikler ve Covid-19. Toplum ve Hekim, 36(3), 198–217.
• Dedeler, M., Özdilek, Y. İ., Şimşek, F. İ., Abdullahoğlu, S. D., Eren, T., Çolapkulu, N., Dinçer, B., Leblebici, M., Ovalı, F., & Alimoğlu, O. (2020). Covid-19 ve Afrika. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 25(1), 301–308. https://doi.org/10.21673/anadoluklin.744178
• Fırat, E., Gencer, T. E., Albayrak, H., Selçuk, O., & Demiröz, F. (2021). Pandemide değişen yaşamlar: İş ve gelir kayıpları, rol ve sorumluluklar, zorluklar ve baş etme deneyimleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, Covid-19 Özel Sayı Cilt 1, 225–246. https://doi.org/10.33417/tsh.992007
• Foucault, M. (1992). Deliliğin tarihi I (Cilt 1, M. A. Kılıçbay, Çev.). İmge Kitabevi.
• Genç, S. Z., Engin, G., & Yardım, T. (2020). Pandemi sürecindeki uzaktan eğitim uygulamalarına ilişkin lisansüstü öğrenci görüşleri. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 134–158. https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.782142
• Gümüş, A. (2022). Salgında uzaktan öğretim: Zamansız, mekansız, okulsuz eğitim veya sağlık mümkün mü? In COVID-19 pandemisi ikinci yıl değerlendirme raporu. Türk Tabipler Birliği. https://www.ttb.org.tr/kutuphane/pandemi_2yil.pdf
• Gün, S., & Uludağ, H. (2022). COVID-19 salgını eşitleyici bir deneyim miydi? Salgın sürecinde dezavantajlı/savunmasız gruplar, damgalanma ve eşitsizlikler. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 57(4), 3078–3096. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.2002
• Işık, A. (2021). Salgın ekonomisine genel bir bakış. Health Sciences, 7(2), 135–158. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1933517
• Kara, E. (2020). Kovid-19 pandemisindeki dezavantajlı gruplar ve sosyal hizmet işgücünün işlevi. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 4(1), 26–34. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1129685
• Kaya, E., Güngör, S., & Erdoğan, E. (2021). Sağlıkta eşitsizlik bağlamında Covid-19 pandemisinin toplumsal yansımaları. International Journal of Health Sociology, 1(1), 34–51. https://ijheso.com/index.jsp?mod=makale_tr_ozet&makale_id=50624
• Kestel, T. (2020). Pandeminin yoksulluğa etkileri. Sosyal Hizmet, 2, 22–34. https://www.shuder.org/Resimler/1c6b97a6-bfa9-4888-b821-56d05c1916c8sosyal-hizmet-dergisi-2020-2pdf.pdf
• Kıran, E., & Bölükbaşı, A. (2021). The role of media in the COVID-19 pandemic period in terms of effective health care management. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 23, 78–85. https://doi.org/10.18678/dtfd.862324
• Kocabaş, A. (2020). Eşitsizlik ve Covid-19. In Covid-19 pandemisi 6 ay değerlendirme raporu. Türk Tabipler Birliği. https://www.ttb.org.tr/kutuphane/covid19-rapor_6/covid19-rapor_6_Part50.pdf
• Koç, E., & Yeniçeri, Z. (2021). COVID-19 pandemi sürecinin toplumsal cinsiyet eşit(siz)liğine etkileri. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 4(1), 80–102. https://doi.org/10.33708/ktc.899892
• Lee, J., Bagheri, B. K., & Hung, A. (2015). A cyber-physical systems architecture for industry 4.0-based manufacturing systems. Manufacturing Letters, 3(1), 18–23.
• Macionis, J. J. (2015). Sosyoloji (V. Akan, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Marshall, G. (2005). Sosyoloji sözlüğü (O. Akınbay & D. Kömürcü, Çev.). Bilim Sanat Yayınları.
• McCulley, L. (2020, January 2). Lockdown: Homeworkers putting in extra hours—Instant messaging up 1900%. The HR Director. https://www.thehrdirector.com/business-news/the-workplace/new-data-over-athird-38-admit-to-working-longer-hours-when-working-from-home/
• Morin, E. (2021). Yolumuzu değiştirelim: Koronavirüsün öğrettikleri (M. Erşen, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Neuman, W. L. (2020). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nitel ve nicel yaklaşımlar (1–2. Cilt, Ö. Özkaya, Çev.). Siyasal Kitabevi.
• Obiakor, T., & Adeniran, A. P. (2020). Covid-19: Impending situation threatens to deepen Nigeria's education crisis. Centre for the Study of the Economies of Africa. https://media.africaportal.org/documents/COVID19-ImpendingSituation-Threatens-to-Deepen-Nigerias-Education-.pdf
• OECD. (2020). A framework to guide an education response to the Covid-19 pandemic of 2020. Özkan, G. (2021). Covid-19 pandemisi ile yoksulluğun derinleşen yüzü: Çalışan yoksullar. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 8(14), 93–108. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1815850
• Pehlivan, H. (2021). COVID-19 pandemisinin derinleştirdiği sosyo-mekânsal eşitsizlikler ve kentsel alanın yeni dinamikleri. Planlama, 31(3), 352–360. https://doi.org/10.14744/planlama.2021.43765
• Sağlık Bakanlığı. (2020, Temmuz 20). Toplum bilimleri kurulu Sağlık Bakanı Koca başkanlığında toplandı. https://www.saglik.gov.tr/TR,65907/toplum-bilimleri-kurulu-saglik-bakani-kocabaskanliginda-toplandi.html
• Sezgin, S., & Fırat, M. (2020). Covid-19 pandemisinde uzaktan eğitime geçiş ve dijital uçurum. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(4), 37–54. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1195678
• Sunar, L. (2020). Salgınla mücadelenin ilk eşiği: Eşitsizlikler. In L. Sunar (Ed.), Covid-19 salgınının sosyolojik analizi (pp. 4–10). Tüyap Toplumsal Yapı Araştırmaları Programı.
• Topses, M. D. (2020). Koronavirüs salgınının ortaya çıkardığı toplumsal sonuçların klasik ve çağdaş sosyoloji kapsamında değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(70), 588–592. https://doi.org/10.17719/jisr.2020.4117
• Turner, B. (2020). Eşitlik (B. S. Şener, Çev.). Dost Kitabevi.
• Türk, A. (2020). Koronavirüs (Covid-19) pandemisi sürecinde yaşlılara yönelik uygulamalar ve yaşlıların psiko-sosyal durumu üzerine bir değerlendirme. Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayını, 2, 35–188.
• World Health Organization (WHO). (2020, Kasım 26). COVID-19 situation update for WHO African region. https://apps.who.int/iris/bitstream/
• Yağan, S. A. (2021). Üniversite öğrencilerinin Covid-19 salgını sürecinde yürütülen uzaktan eğitime yönelik tutum ve görüşleri. Academic Platform Journal of Education and Change, 4(1), 147–174. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1785693
• Yaman, M., & Düger, Y. (2017). Afet yönetiminde kavramsal çerçeve ve Türkiye'de afet yönetiminin genel tarihsel gelişimi. In M. Yaman & Ö. Önder (Eds.), Afet yönetimi (pp. 1–23). Ekin Yayınevi.
• Yılmaz, B. E. (2010). Barış ve güvenlik: Küresel kamu malı olarak sunumu ve finansman mekanizmaları. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 137–158. https://baskanlikreferandumu.siyasaliletisim.org/wp-content/uploads/2011/01/barisveguvenlik.pdf
• Yüceol, N., Kakı, S., & Çekçi, İ. (2022). Covid-19 pandemisinin Türkiye’de kadınların çalışma hayatına katılımı ve iş-yaşam dengesine etkilerinin toplumsal cinsiyet eşitliği bağlamında incelenmesi. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 6(1), 45–64. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1806928