STEAMPUNK AKIMININ SİNEMADA MEKÂN TEMSİLİNE ETKİSİNİN “ÖLÜMCÜL MAKİNELER” FİLMI ÜZERİNDEN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 71 - 87, 30.06.2021

Anday Türkmen , İsmail Emre Kavut

Öz

İnsanın, insanla ve nesneyle olan iletişiminin yine insan eliyle üretilen mekânlarda gerçekleşmesi; kendi gerçekliğini ifade ederken mekânsal olanaklardan istifade eden sinemanın yapısal oluşum sürecinde mimarlık disiplininden beslenmesini de zorunlu hale getirmiştir. Sinema tekniklerinin 20. yüzyıldan itibaren hız kazanması ise, mimarlık ile sinema arasında mekân ölçeğinde kurulan çok yönlü etkileşimin sıklıkla tartışılmasına sebep olmuştur. Bu doğrultuda, sinema ve mimarlık arakesitinde, bilim kurgu sinemasının ihtiyaç duyduğu imgelemler endüstri devriminin ardından üretim süreçlerine dahil edilen buharlı makinelerin yardımıyla estetik bir dil oluşturmaya çalışan "Ölümcül Makineler” filminin üzerinden hermenötik ve alegorik yöntemlerle irdelenmiştir. Kent kurguları ile mekân temsilleri arasında Post-Apokaliptik eğilimler ölçeğinde iletişim kurabilmeyi hedefleyen bu araştırmanın sonucunda, mimarlık ile sinema disiplinlerinin temsil, kompozisyon, hareket, zaman ve kurgu gibi yöntemsel etkileşimleri mekânsal değerlendirmelerle çözümlenmiş ve bilim kurgu sinemasının alt türlerinden biri olan Steampunk akımının mekân temsiline katkısı, sinema ile mimarlık arasındaki ilişkiye yönelik öngörülerle aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bilim Kurgu Sineması, Post-apokaliptik Mimarlık, Ütopya, Distopya, Steampunk

REVIEW OF THE EFFECT OF STEAMPUNK TREND ON SPACE REPRESENTATION IN CINEMA THROUGH “MORTAL ENGINES” MOVIE

Öz

Cinema that is intersecting with a period when the architecture is produced at the scale of the machines and evaluates it as a universal representation method within this context, shapes the fictional experiences about architecture and also inspects the conditions of the experimental environments which were established for architecture by the science fiction cinema which makes a reference to the fiction of future. Concept of space which brought in new identities to the cinema as a functionalized gap, also enabled cinematic ideologies to be reinterpreted in mimetic sense. As a result of this research which aims to facilitate a communication between the urban fictions and space representations at Post-Apocalyptic tendencies scale, procedural interactions of architecture and cinema such as representation, movement, time, fiction and composition were analyzed through “Mortal Engines” movie with spatial assessments, and the effects of Steampunk movement which is one of the subtypes of science fiction were exposed with anticipations devoted to the relation between cinema and space.

Anahtar Kelimeler

Science Fiction Cinema, Post-apocalyptic Architecture, Utopia, Dystopia, Steampunk

Kaynakça

• Agrest, D. I. (1993). Architecture from Without. Mit Press.
• Altunoğlu, S. (2006). Türkiye’de Bilimkurgu Çizgi Romanının Geleceği. Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Sanat Yazıları Dergisi, 2016(35), 177-193.
• Alver, K. (2009). Ütopya: Mekân ve Kentin İdeal Formu. Sosyoloji Dergisi, 3(18), 139-153.
• Bezel, N. (1984). Yeryüzü Cennetleri Kurmak: Ütopyalar, Say Yayınları, İstanbul.
• Dear, M. (1994). Between architecture and film. Architectural Design, (112), 8-15.
• Evans, A. B. (2009). Nineteenth-century SF. In the Routledge Companion to Science Fiction, pp. 35-44.
• Gunning, T. (2003). Renewing old technologies: astonishment, second nature, and the uncanny in technology from the previous turn-of-the-century. Rethinking media change: The aesthetics of transition, 39460.
• İsmihan, E. (2005). Bilim Kurguda Temel Kavramlar Ve Kahramanlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 153-162.
• Jackson, P. (Yapımcı), Christian, R. (Yönetmen). Ölümcül Makineler (Film). ABD, 2018.
• Karadağ A., Koçman A. (2007). Coğrafi Çevre Bileşenlerinin Kentsel Gelişim Süreci Üzerine Etkileri: Ödemiş (İzmir) Örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 16(2), 3-16.
• Kiehlbauch, S. (2015). Man and Machine in the World of Steam: The Emergence of Steampunk as a Cultural Phenomeon. The Forum: Journal of History, 81-104 (doi: 10.15368/forum.2015v7n1.5).
• Kosa, M. (2019). Recycling the Island-Trope in Contemporary Science Fiction: Mortal Engines. Messages, Sages and Ages, 6(1), 34-43.
• Mencütekin, M. (2012). Sinema Dili, Film Retoriği ve İmgelenen Anlama Ulaşma. Öneri Dergisi, 9 (34), 259-266.
• Öztürk, M. (2014). Sine-Masal Kentler: Modernitenin İki “Kahramanı” Kent ve Sinema Üzerine Bir İnceleme. Doğu Kitabevi, İstanbul.
• Pallasmaa, J. (2012). The Existential Image: Lived Space and Architecture. Phainomenon: Journal of Phenomenological Philosophy, (25), 157-173.
• Parrinder, P. (2003). Science Fiction: Its criticism and teaching. Oxford, UK: Routledge.
• Penz, F. & Thomas, M. (1997). Cinema and Architecture. British Film Institute.
• Sevin, B. (2018). Edebiyat, Sinema, Mekân Arasındaki Geçişgenlik Üzerine Bir Araştırma: Steampunk ve Siberpunk’un Farklı Tasarım Sahalarındaki İzdüşümleri. MSGSÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Solak, S. (2017). Mekân-Kimlik Etkileşimi: Kavramsal ve Kuramsal Bir Bakış. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi. 6(1), 13-37.
• Suvin, D. (1979). Metamorphoses of Science Fiction: On the Poetics and History of a Literary Genre.
• Tanenbaum, J. (2012). Steampunk as Design Fiction. CHI 2012, ACM Press. ss. 1583-1592.
• Uluengin Ö., Görgülü, T. (2014). Mimarlıkta Bir Karşı Duruş Tavrı Olarak ‘Anarchitecture’. Megaron 9(4), 338-348 (doi: 10.5505/Megaron.2014.41736).
• Ülker, Ş. (2011). Mimarlık ve Sinema Ortak Alanında Zamansallık ve Gelecek Mekânları. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Mimari Tasarım Sorunları Programı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Yaszek, L. (2009). Cultural history. In: Bould, M., Butler A.M., Roberts A. and Vint, S. (eds), in the Routledge Companion to Science Fiction, pp. 216-225.
• Yurdakul, Ç, Özer, F. (2013). Metinden Mekâna; Kültürel Farklılıkların Alice’in Kaçış Uzamı Bağlamında İncelenmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9).
• Yüksekli, B. A. (2013). Metropolis Filmi: Aydınlanmanın Diyalektiği, Modernite, Mit ve Modern Mimari. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi. 2013(10), 59-70.