The Characteristics and Authorship of 'Ala al-Dīn 'Ali b. Yahyā al-Samarqandī's Tafsir entitled Bahr al-'ulūm

Year 2024, Issue: 7, 112 - 126, 31.12.2024

Yavuz Albayrak

https://doi.org/10.61216/darulhadisdergisi.1481142

Abstract

Ala-ad-Din Ali b. Yahyâ as-Samarkandî's work titled Bahru'l-ulûm could not come to the fore in the tafsir literature due to the fact that it was compared to different names such as Abu'l-Lays as-Samarkandî and Abdurrahman b. Ibrahim al-Konawî in some sources. Although it was written with the method of narration, in this work, which also bears traces of the method of resilience, the author started from Surah al-Fatiha by taking into account the current mushaf scheme and commented on the part up to the 5th verse of Surah Mujadala. The section from the 5th verse of Surah al-Mujadala to the end of Surah Nas is also famous under the name of Jamal al-Karamani, and his student Ishaq b. It was completed by Muhammad al-Karamânî and this work was called Tafsîr al-Qur'ân (Jamâlî Tafsiri). The commentator, who is considered one of the pioneers of commentary and commentary studies, made detailed explanations on linguistics and recitation such as sarf, nahiv, and rhetoric in his tafsir. In addition, he benefited from hadiths, the sayings of the companions and tabiin at the point of understanding the verses, philosophy and mysticism.

Keywords

Tafsir, Ali b. Yahyâ as-Samarkandî, Bahru, Recitation.

Alâeddin Ali b. Yahyâ es-Semerkandî'nin Bahrü'l-ULÛM İsimli Tefsirinin Özellikleri Ve Yazara Aidiyeti

Abstract

Alâeddin Ali b. Yahyâ es-Semerkandî’nin kaynaklarda farklı isimlere nispet edilen ve bu sebeple de fazla tanınamayan Bahrü’l-ulûm adlı eseri klasik bir tefsir metoduyla ele alınmıştır. Şerh ve hâşiye çalışmalarının öncülerinden olan müfessirimiz eserinde felsefe ve tasavvufî konulara da değinmiş fakat hadis, fıkıh, kelam konularında daha geniş izahlar yapmıştır. Eserde ayrıca sarf, nahiv, belâğat gibi dilbilimi ve kıraat konularında da daha detaylı açıklamalar yapılmıştır. Hanefî ekolünü takip etmekte olan müellif, fıkhî konularda Ebu Hanife, Ebû Yusuf ve Serahsî’nin görüşlerini, itikâdî meselelerde ise Mâtürîdî görüşü benimsemektedir.

Keywords

Tefsir, Ali b. Yahyâ es-Semerkandî, Bahrü’l-ulûm, Kehf Sûresi.

References

• Abdurahimoğlu, Dr. Yunus. Alâeddin Ali es-Semerkandî’nin Bahru’l-ulûm’u ve Kaynakları. Ankara: Araştırma Yayınları, 2020.
• Altunkaya, Mustafa. Bahru’l-Ulûm Tefsirinin (Ali Semerkandî) Tasavvufî Açıdan İncelenmesi. Ankara Üniversitesi, Thesis, 2012. (TDV İslâm Araştırmaları Merkezi).
• Ateş, Süleyman. İşârî Tefsîr Okulu. İstanbul: Yeni Ufuk Neşriyat, tsz.
• Bilmen, Ömer Nasûhî. Büyük Tefsir Tarihi. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1974.
• Brockelmann. GAL Suppl, tsz.
• Bursalı, Mehmed Tâhir. Osmanlı Müellifleri. İstanbul, 1333.
• Çelebi, Evliya. Seyahatname. İstanbul: Devlet Matbaası, 1935.
• Çelebi, Kâtib. Keşfü’z-zunûn ‘an esmâi’l-kütüb ve’l-fünûn. Beyrut-Lübnan: Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabi, ts. İsmâil Paşa, Bağdatlı. Hediyyetü’lârifîn. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1951.
• İsmâil Paşa, Bağdatlı. Îzâhu’l-meknûn fî’z-zeyli ‘alâ Keşfi’z-zunûn an esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn. Matbaatü’l-Behiyye, 1945.
• Kehhâle, Ömer Rıza. Mu’cemü’l-Mü’ellifîn. Terâcimu Musannifi’l-Kütübi’l-Arabiyye, tsz.
• Konyalı, İbrahim Hakkı. Âbideleri ve Kitâbeleri ile Karaman Tarihi Ermenek ve Mut Âbideleri. İstanbul: Baha Matbaası, 1967.
• Mercan, İsmail Hakkı. Şeyh Alâeddin Ali b. Yahyâ es- Semerkandî ve Menâkıbnâmesinin Transkribe, Tahlil ve Tenkidi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Doktora Tezi, 1996.
• Muhammed Huseyn, ez-Zehebî. et-Tefsir ve’l- Müfessirûn. Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Hadis, 1976. Nişancı, Mehmed Paşa. Tarihi Nişancı Mehmed Paşa. İstanbul, 1297.
• Olimov, Yunusdjon. Alâeddin es-Semerkandî’nin Bahrü’l-Ulûm adlı tefsiri ve kaynakları. Ankara: Ankara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2010.
• Öngören, Reşat. “Karamânî, Cemâleddin İshak”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/448-449. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Sami, Şemseddin. Kâmûsü’l-A’lâm, tsz.
• Semerkandî, Alâeddin Ali b. Yahyâ es-. Bahrü’l-ulum. Tefsir. Süleymaniye: Kılıç Ali Paşa, 108.
• Semerkandî, Alâeddin Ali b. Yahyâ es-. Bahrü’l-Ulûm “Kehf Sûresi”. Tefsir. Kılıç Ali Paşa: Süleymaniye, 108.
• Togan, A. Zeki Velidi. Cami. İstanbul: İA, 1963.
• Uludağ, Süleyman. “Ricâlü’l-Gayb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/81-83. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Yalçın, E. Semih. 60. Yılında İlim ve Fikir Adamı Prof. Dr. Kazım Yaşar Kopraman’a Armağan. Ankara: Berikan Yayınları, 2003.
• Yazıcı, İshak. “Bahrü’l-Ulûm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4/517-518. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Zehebî, Muhammed Hüseyin ez-. et-Tefsir ve’l- Müfessirûn. I Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Vehbe, 2000.