ÇİN HALK CUMHURİYETİ’NİN LATİN AMERİKA’DA YÜKSELİŞİ: “ARKA BAHÇE”DE İŞ BİRLİĞİ VE NÜFUZ POLİTİKALARI

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 26, 31.07.2019

Kubilayhan Erman

Öz

Çin Halk Cumhuriyeti
(ÇHC), eklektik kalkınma projeleri sayesinde son kırk yılda ekonomik olarak
ciddi bir mesafe kaydetmiştir. Çinli liderler ülkelerinin daha kat etmesi gereken
uzun bir yol olduğunu düşünseler de 21. yüzyılın Çin Halk Cumhuriyeti hali hazırda
uluslararası sistemde olayların gidişatını etkileme gücüne sahip küresel bir
aktördür. Bir zamanların kapalı ülkesi, artık plan ve programlarını
gerçekleştirmek için dünyanın hemen her yerine erişebilme kapasitesine sahip
ekonomik bir deve dönüşmüştür. Bu bağlamda, Latin Amerika ve Karayipler (LAK)
bölgesi özellikle 21. yüzyılın ilk yıllarında ÇHC’nin ilgi odağında olmuştur. Dünyanın
en büyük kalkınmakta olan ülkesi olarak ÇHC, hızla gelişen endüstrisinin
ihtiyaçlarını karşılamak zorundadır ve diğer tedarikçi devletlerin yanı sıra LAK
bölgesi enerji ve ham madde sağlayıcısı olarak işlev görmektedir. Buna
karşılık, LAK ülkeleri açısından ÇHC hem finansör hem de kreditör devlet
durumundadır. Öte yandan, ÇHC’nin LAK coğrafyasındaki varlığı ekonomik
ilişkilerle sınırlı değildir, zira ÇHC kapsamlı askerî ve kültürel projelerde
de gelişmeler kaydetmektedir. ÇHC’nin LAK coğrafyasındaki yükselişi stratejik
nüfuz ve güç politikaları bağlamında tartışma konusu olagelmiştir. Bu bakış
açısından yola çıkılarak hazırlanan çalışmamızda, taraflar arasındaki
yakınlaşmanın bağımlılık ilişkisi ya da hegemon bir karakter arz edip
etmediğini araştırmak amacıyla ÇHC’nin LAK coğrafyasındaki varlığının farklı
boyutlarına odaklanılmıştır. Bu betimleyici-analitik çalışmada sayısal veriler
ve basit karşılaştırma yöntemi nesnel bulgulara ulaşma konusunda belirleyici
olmuştur.

Anahtar Kelimeler

ÇHC, LAK, ekonomi, dış politika, bağımlılık

Kaynakça

• Allen, Kenneth vd. (2017), Chinese Military Diplomacy, 2003–2016: Trends and Implications, National Defense University Press, Washington D.C.
• Aranda, Isabel Rodríguez ve Diego Leiva Van de Maele (2013), El soft power en la política exterior de China: consecuencias para América Latina, Polis, Revista Latinoamericana, Vol. 12. Nº 35. pp. 497-517.
• Armony, Ariel C. ve Nicolás Velásquez (septiembre-octubre de 2015), Percepciones antichinas en las comunidades virtuales latinoamericanas, Nueva Sociedad No 259, pp. 129-142.
• Calello, Maria Cecilia ve Huey-Rong Chen (2013), Taiwan, China and Central American Allies: A Discourse Analysis of the Costa Rican Diplomatic Shift News Coverage, Taiwan International Studies Quarterly, Vol. 9, No. 1, pp. 139-78.
• Cardenal, Juan Pablo (2018), El «poder incisivo» de China en América Latina y el caso argentino, CADAL. www.wingword.com.ar, Erişim tarihi: 22.03.2019.Casanova, Lourdes (15 Mar 2018), The challenges of Chinese investment in Latin America, https://www.weforum.org/agenda/2018/03/latin-america-china-investment-brazil-private-public/, Erişim tarihi: 22.03.2019.
• CEPAL (January 2018), Explorando nuevos espacios de cooperación entre América Latina y el Caribe y China, https://repositorio.cepal.org/bitstream/handle/11362/43213/S1701250_es.pdf, Erişim Tarihi: 22.03.2019.
• Chasteen, John Charles (2012), Latin Amerika Tarihi, 1. Baskı, Çev. Ekin Duru. Say yay., İstanbul.
• Comini, Nicolás ve Alejandro Frenkel (septiembre-octubre 2017), La política internacional de América Latina: más atomización que convergencia, Nueva Sociedad. No. 271, pp.117-129.
• Creutzfeldt, B. (enero-junio 2016), China and the U.S. in Latin America, Rev. Cient. Gen. José María Córdova 14(17), pp.23-40.
• Dirzauskaite, Goda ve Nicolae Cristinel Ilinca (2017), Understanding “Hegemony” in International Relations Theories, https://projekter.aau.dk/projekter/files/260247380/Understanding__Hegemony__in_International_Relations_Theories.pdf, Erişim Tarihi: 29.03.2019.
• Ellis, Evan (2011), Chinese Soft Power in Latin America, Joint Force Quarterly, Issue 60. pp.85-91, https://apps.dtic.mil/dtic/tr/fulltext/u2/a536568.pdf, Erişim Tarihi: 23.03.2019.
• Ellis, R. Evan (August 2011), Military Engagaement: Good will, good bussiness and strategic position. https://publications.armywarcollege.edu/pubs/2150.pdfCHINA-LATIN AMERICA MILITARY, Erişim Tarihi: 23.03.2019.
• Fernández, Raúl Capote (09.08.2018), Bases militares de ee. uu. en América Latina y el Caribe, El Plan Suramérica, Granma, http://www.granma.cu/file/pdf/2018/08/10/G_2018081009.pdf, Erişim Tarihi: 23.03.2019.
• Flounders, Sara (28 May, 2017), China builds new type of globalization. https://www.workers.org/2017/05/28/china-builds-new-type-of-globalization/#.WTU_yIyGPDd, Erişim Tarihi: 18.03.2019.
• Fornes, G. ve A. Mendez (2018), The China-Latin America Axis. eBook, 2nd Edition. Palgrave Macmillan.
• Gálvez, Liska (2012), China y los países en desarrollo: el caso de América Latina. Estudios Internacionales 171. pp.7-27.
• Gill, Jeffrey (2009), China’s Confucius Institute Project: Language and Soft Power in World Politics, The Global Studies Journal Vol. 2, No.1, pp. 59-72.
• Gonzales, Anabel (December 2018), Latin America -China Trade and Investment Amid Global Tensions, https://www.atlanticcouncil.org/images/publications/Latin-America-China-Trade-and-Investment-Amid-Global-Tensions.pdf, Erişim Tarihi: 22.03.2019.
• Griffits, Martin ve Terry O’Callaghan (2004), International Relations: The Key Concepts, (e-book version), Routledge.
• Guo, Cunhai (agosto de 2018), La construcción de la imagen de China en América Latina en el siglo XXI, Pensamiento social chino sobre América Latina, 1ra Edicion, Ed. Wu Baiyi, CLACSO, Buenos Aires.
• Güller, Mehmet Ali (18.03.2019), İpek Yolu’nun İki Düğümü: Sincan ve Keşmir, Cumhuriyet.
• Hanban (2019), Confucius Institute/Classroom, http://english.hanban.org/node_10971.htm. Erişim Tarihi: 01.04.2019.
• Horton, Chris (21.08.2018), El Salvador Recognizes China in Blow to Taiwan, https://www.nytimes.com/2018/08/21/world/asia/taiwan-el-salvador-diplomatic-ties.html, Erişim Tarihi: 4.04.2019.
• Jiang Shixue (2006), Una mirada china a las relaciones con América Latina. Nueva Sociedad 203, pp. 62-78.
• Kohut, Andrew (December 11, 2007), How the World Sees China, https://www.pewglobal.org/2007/12/11/how-the-world-sees-china/, Erişim Tarihi: 21.03.2019.
• Le-Fort, Martín Pérez (2006), China y América Latina: estrategias bajo una hegemonía transitoria, Nueva Sociedad 203. Pp. 89-101.
• Londoño, Ernesto (28.07.2018), Desde una estación espacial en Argentina, China expande su presencia en Latinoamérica, The New York Times, https://www.nytimes.com/es/2018/07/28/china-america-latina-argentina/, Erişim Tarihi: 23 Mar 2019.
• Lüthi, Lorenz M. (2008), The Sino-Soviet Split, Princeton University Press, New Jersey.
• Manning, Robert (Ocak 2019), ABD’nin Hint-Pasifik Stratejisi: Efsaneler ve Gerçekler, Turque Diplomatique, Sayı: 117, ss. 6-7.
• Marcella, Gabriel (2012), China's Military Activity in Latin America, Americas Quarterly, https://www.americasquarterly.org/Marcella, Erişim Tarihi: 5.4.2019.
• Mazza, Jacqueline (October 2016), Chinese Migration to Latin America and the Caribbean, The Dialogue, http://www.thedialogue.org/wp-content/uploads/2016/10/Chinese_Migration_to_LAC_Mazza-1.pdf, Erişim Tarihi: 31.3.2019.
• O’leary, Greg (1980), The Shaping of Chinese Foreign Policy, Australia National University Press, Canberra.
• Ortiz, Abraham (2013), Jose Antonia Ocampo: CEPAL, Teoria de Dependencia y una Mirada a lo Colombiano, Revista Goliardos, Ano 20, No. XVII, pp.52-64.
• Pastor, Humberto Rodríguez (Mayo-Junio 2006), La pasión por el «chifa», Nueva Sociedad 203, pp.79-88.
• Paz, Gonzalo Sebastián (March 2012), China, United States and Hegemonic Challenge in Latin America: An Overview and Some Lessons from Previous Instances of Hegemonic Challenge in the Region, The China Quarterly. pp.18-34.
• Peters, Enrique Dussel (2015, September), China’s Evolving Role in Latin America: Can It Be a Win-Win? Atlantic Council, Washingon, https://www.atlanticcouncil.org/images/publications/AC_CHINA_0916_web.pdf, Erişim Tarihi: 22.03.2019.
• Poston Jr, Dudley L.ve Juyin Helen Wong (2016), The Chinese diaspora: The current distribution of the overseas Chinese population, Chinese Journal of Sociology, Vol. 2(3), pp. 348–373.
• Quartucci, Soledad (29.09.2018), El Salvador. https://latinarepublic.com/2018/09/29/us-officials-warn-el-salvador-of-negotiating-ports-and-island-with-china/, Erişim Tarihi: 23.03.2019.
• Ray, Rebecca ve Kehan Wang (2019), China-Latin America Economic Bulletin, 2019 Edition, http://www.bu.edu/gdp/files/2019/02/GCI-Bulletin-Final-2019-1-1.pdf, Erişim Tarihi: 22.03.2019.
• Rubiolo, María Florencia (julio a diciembre de 2010), El multilateralismo estratégico en la política exterior de China: Estudios de caso: el Foro Regional de ASEAN y la disputa por las islas Spratly, Colombia Internacional 72, pp. 29-52.
• Sander, Oral (2012), Siyasi Tarih 1918-1994, 21. Baskı, İmge, Ankara.
• Scobell, Andrew vd. (2018), At the Dawn of Belt and Road: China in the Developing World, RAND Corporation, California.
• Sevares, Julio (Septiembre- Octubre de 2011), El ascenso de China: oportunidades y retos para América Latina, Nueva Sociedad No 235, pp. 35-49.
• SIPRI (23 Mar 2019/1), TIV of arms exports from China, 2000-2018 http://armstrade.sipri.org/armstrade/html/export_values.php, Erişim Tarihi: 23.03.2019.
• SIPRI (23 Mar 2019/2), Transfers of major weapons: Deals with deliveries or orders made for 2000 to 2018, Supplier: China, SIPRI Database, Trade Registers at: http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php, Erişim Tarihi: 23.03.2019.
• SIPRI (23 Mar 2019/3), Transfers of major weapons: Deals with deliveries or orders made for 2000 to 2018, Supplier: United States, SIPRI Database: Trade Registers at: http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php, Erişim Tarihi: 23.03.2019.
• Statista (2019), Countries with the largest number of overseas Chinese (in millions), https://www.statista.com/statistics/279530/countries-with-the-largest-number-of-overseas-chinese/, Erişim Tarihi: 01.04.2019.
• Suettinger, Robert L. (Fall 2004), The Rise and Descent of “Peaceful Rise” China Leadership Monitor, No. 12, https://www.hoover.org/sites/default/files/uploads/documents/clm12_rs.pdf, Erişim Tarihi: 28.3.2019.
• Uğurlu, Göksu (2014), Marksizm, Uluslararası İlişkiler Teorileri Temel Kavramlar, 1. Baskı, Ed. Mehmet Şahin-Osman Şen, Kripto Yay., Ankara.
• US Census Bureau (2018), https://www.census.gov/foreign-trade/balance/c0009.html#2018.
• Wacker, Gudrum (2015), The Irreversible Rise, A New Foreign Policy for a Stronger China, Xi’s Policy Gambles: The Bumpy Road Ahead, (Eds.) Alessia Amighini, Axel Berkofsky, Milano: ISPI, https://www.ispionline.it/it/EBook/XiPolicyGambles.pdf, Erişim Tarihi: 27.03.2019.
• Watson, Adam (2012), The Evolution of Internetional Society, Routledge. New York.
• Wen Yi ve George E. Fortier (2016), The Visible Hand: The Role of Government in China’s Long-Awaited Industrial Revolution, Federal Reserve Bank of St. Louis Review, Vol.98. No.3. pp. 189-226.
• Wike, Richard vd. (October 2018), Trump’s International Ratings Remain Low, Especially Among Key Allies. Pew Research Center, https://www.pewglobal.org/wp-content/uploads/sites/2/2018/10/Pew-Research-Center_U-S-Image-Report_UPDATED_2018-10-01.pdf, Erişim Tarihi: 21.03.2019.
• Yang Zhimin (septiembre-octubre de 2015), Los actores del desembarco chino en América Latina, Nueva Sociedad No 259, pp. 45-54.
• Yılmaz, Sait (2010), State, Power, and Hegemony, International Journal of Business and Social Science, Vol. 1 No. 3. Pp.192-205.
• Zhe, Ren. (2010), Confucius Institutes: China’s Soft Power? https://www.risingpowersinitiative.org/wp-content/uploads/policycommentary_jun2010_confuciusinstitute.pdf, Erişim Tarihi: 1.4.2019.