KÜLTÜREL ANTROPOLOJİ YÖNÜYLE MOĞOLİSTAN İNCELEMESİ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 10, 39 - 64, 30.06.2022

Güray Alpar

Öz

Öz
Dünya tarihinin bir bölümünde liderlik konumunu elde etmeyi başarmış ve dünyanın en büyük kara imparatorluğu kurmuş Moğol kültürü her yönüyle incelenmeyi hak ediyor. Binlerce yıllık birikimi ile Moğol Kültürü hem tarihi hem de kültürü içine alan antropolojik bir inceleme ile daha iyi anlaşılacaktır. Bu araştırmada da bir taraftan gelişimi içerisinde Moğol tarihi incelenirken diğer taraftan kültürel özelliklerine yoğunlaşarak bu ulusun bilinmeyen yönleri de değişik kaynaklardan yararlanarak ortaya konulmaya çalışılacaktır.
Tarih, bir anlamda geçmişten kalan anlamlı izlerin değerlendirilerek gelecek için kullanılabilir bilgilere dönüştürülmesidir. Geçmişin öyküsü olan tarihin esas odak noktası da insandır. İnsanlar ve toplumlar arasındaki kültürel ve sosyal farklılıklar, onbinlerce yıllık tarihi bir dönem içerisinde oluşur. Tarihi anlaşılır kılmak için diğer bilimlerden istifade etmek ise daha sağlıklı sonuçlara varmamıza yardım eder. Böylece iç dünyamız gelişir, dönüşür ve zenginleşir.
Olayları değerlendirmek için kullanabileceğimiz disiplinlerden birisi de kültürel antropolojidir. Zaten antropolojinin esas konusu insan ve onu oluşturan kültür örüntüleridir. Kültür ise insan tarafından yaratılan her türlü birikimdir. Antropolojik incelemeler insanı ve olayları daha iyi anlamamıza yardımcı olur ve böylece ortaya çıkan birikimler evrenselleşir. Bunun sonucunda da birey ve toplumlar daha iyi anlaşılır. Moğol kültürünün geçmişten gelen ve bütün dünyaya etki eden yönlerinin ortaya konulması, bir anlamda çoğu zaman yanlış değerlendirilen bu kültürün gerçek yönlerini de ortaya koyacaktır.
Anahtar Kelimeler: Moğol, Moğolistan, Kültürel Antropoloji, Kültür, Tarih

Anahtar Kelimeler

Kültür, Moğolistan, Kültürel Antropoloji

Kaynakça

• Alpar, Güray. (2003). Kırıkkale, Ankara ve İstanbul’da Yaşayan Üç Grup Arasında Kimlik, Aile ve Eğitim, Yeditepe Üniversitesi Fen ve Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: İstanbul.
• …………….. (2014). Antropolojik Bakış açısı ile Stratejik Dünya Tarihi, Palet Yayınları: Konya.
• ……………... (2021). 21. Yüzyılda Türkiye Moğolistan İlişkileri, Ed. Şahin Doğan, Türkiye’den Moğolistan Jeopolitiğini Okumak, s.27-46. Ak-Mat Matbaacılık: İzmir.
• Alpar, Melek. (2013). Yabancı dil öğretiminde kültürel unsurların önemi. The Journal of Language and Linguistic Studies, Vol. 9, No. 1, April 2013.
• Auge, Marc. (2012). Çağdaş Dünyaların Antropolojisi, Çev. Hülya Uğur Tanrıöver, Dipnot Yayınları: Ankara.
• Baykuzu, Deniz Tilla. (2012). Asya Hun İmparatorluğu, Kömen Yayınları: Konya.
• Boeda, Eric ve diğerleri. (2013). Levallois and non-Levallois blade production at Shuidonggou in Ningxia, North China. Quaternary International, 2013, 295: 191-203. Cumhuriyet (11 Ağustos 2009). Dinazorların Dünyasına Yolculuk.
• Çimen, Ali. (2014). Tarihi Değiştirenler, Timaş Yayınları: İstanbul.
• Diamond, Jared. (2010). Tüfek, Mikrop ve Çelik, Çev. Ülker İnce, Tübitak Bilim Kitapları: Ankara.
• Durmaz, Gökberk. (2020). Highly Skilled Immigrants, Science Cities, and Japan. 1st Ed. Nobel Yayıncılık: Ankara.
• Eliade, Mircea. (2014). Şamanizm, Çev. İsmet Birkan, İmge Kitapevi.
• Erdem, Tevfik. (2019). Sosyoloji Notları, İmaj Yayınevi: Ankara.
• Fu, Q., Li, H., Moorjani, P. et al. (2014). Genome sequence of a 45,000-year-old modern human from western Siberia. Nature 514, p. 445-450.
• Green Robert, Joost Elffert. (2011). 33 Stratejide Savaş, Çev. Füsün Doruker, Altın Kitapları: İstanbul.
• Gürsoy, Akile. (2008a). “Türk Tarihini İncelemede Antropoloji’nin Katkısı”, Tarihten Bir Kesit: Etrüskler, Sempozyum Bildirileri, Atatürk Kültür ve Dil ve Tarih Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, XXVI.
• ……………... (2008b). Araştırma Yöntemleri, Yeditepe Üniversitesi Antropoloji Ders Notları: İstanbul.
• Güvenç, Bozkurt. (1996). İnsan ve Kültür, Remzi Kitapevi: İstanbul.
• Halkın, E.Leon. (2009). Tarih Tenkidinin Unsurları, Çev. Bahattin Yediyıldız, TTK Basımevi: Ankara.
• Haviland, Willam a. (2002). Kültürel Antropoloji, Çev. Hüsamettin İnanç ve Seda Çiftçi, Kaknüs Yayınları: İstanbul.
• https://www.ajanslotus.com/dunyanin-en-eski-cicek-tomurcugu-fosili-cinin-kuzeyinde-bulundu, Erişim Tarihi: 25 Nisan 2022.
• James, C. Davis. (2011). İnsanın Hikayesi, Çev. Barış Bıçakçı, Türkiye İş Bankası Yayınları: İstanbul.
• Kielan, Jaworowska Z. ve Dowchin N. (1968). “Polonya-Moğol Paleontolojik Keşifler 1963-1965” Anlatı, Paleontologica Polonica.
• Kielan Jaworowska Z., Cifelli R. Ve Lui Z. (2004). Dinazor Çağında Memeliler: Kökenler, Evrim ve Yapı, 2. Baskı, Colombia Üniversitesi Yayınları: New York.
• Lisner, İvar. (2006). Uygarlık Tarihi, Çev. Aslan Moran, Nokta Kitap: İstanbul.
• Lucas, S. Henry. (1953). A Short History of Civilization, McGraw-Hill Book Company: New York.
• Meignen, L. (2012). Orta ve Üst Paleolitik "Geçiş" Üzerine Levanten Perspektifleri, Avrasya Arkeolojisi, Etnolojisi ve Antropolojisi, Cilt 40, Sayı 3, Eylül 2012, s.12-21.
• Modzelewski, Korol. (2010). Barbarların Avrupa’sı, Çev. Nedim Demirtaş, İş Bankası Yayınları: İstanbul.
• Morris, Ian. (2012). Dünyaya Neden Batı Hükmediyor, Çev. Gül Çağalı, Alfa Basım Yayım: İstanbul.
• Ochir, Battulga. (2021). 21. Yüzyılda Türkiye-Moğolistan İlişkileri, Ed. Şahin Doğan, “Moğolistan’daki Hun Dönemi Arkeoloji Çalışmaları Üzerine”, s.153-186. Ak-Mat Matbaacılık: İzmir.
• Okur, İbrahim. (2005). Temizliğin Tarihi, Okursay Kitapları: Bursa.
• Polo, Marco. (1955). La Description du Monde, Çev. L. Hambis, Klincksieck: Paris.
• Ponting, Clive. (2011). Dünya Tarihi, Çev. Eşref Bengi Özbilen, Alfa Yayınları: İstanbul.
• Ramstedt, G. J. (1924). A Comparision of the Altaic Languages With Japanese, Transaction of the Asiatic Society of Japan, Second Series I.
• ……………... “Einführung in die altaische Sprachwissenschaft (Altay Dilbilimine Giriş I-III). Yayımlayan Pentti Aalto, 1952-1966: Helsinki.
• Roux, Jean Paul. (2012). Cengiz Han ve Moğol İmparatorluğu, Çev. Ali Berktay, Yapı Kredi Yayınları: İstanbul.
• Smith, Adam. (2006). Ulusların Zenginliği, Çev. Metin Saltoğlu, Palme Yayıncılık: Ankara.
• Sanders, Oral. (1993). Anka’nın Yükselişi ve Düşüşü, Ankara Üniversitesi Yayınları: Ankara.
• Terzioğlu, Haldun Ahmet. (2017). Büyük Hun Devletinin Kurucusu Teoman Han. Panama Yayınları: Ankara.
• Türkeli, Cevat. (1990). Çin Kaynaklarına Göre Hunların Ataları, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Wang, Yuchen, Lul Dongsheng ve diğerleri, (2018). Genetic structure, divergence and admixture of Han Chinese, Japanese and Korean populations, Wang et al. Hereditas.
• Wein, Hermann. (2019). Felsefi Antropoloji, Çev. İsmail Tunalı, Ayrıntı Basımevi: Ankara.
• Weber W. Andrzej, Ramsey Bronk Christopher et. Al. (2021). Spatio-temporal patterns of cemetery use among Middle Holocene hunter-gatherers of Cis-Baikal, Eastern Siberia, Archaeological Research in Asia, Volume 25, March 2021.
• Wulf, Christoper. (2004). Tarihsel Kültürel Antropoloji, Çev. Özgür Dünya Sarısoy, Dipnot Yayınları: Ankara.
• Zwyns, N., Paine C. H. et. Al., (2019). The Northern Route for Human Dispersal in Central and Northeast Asia: New Evidence From the Site of Tolbor-16, Scientific Reports, 9 (1): 1-10: Mongolia.