Örf, halkın kamusal ve özel menfaatlerini gerçekleştiren ve sürekli yenilenen bir temel dayanak olmasından dolayı şer‘î hükümlerin en önemli delillerinden biridir. Birçok fıkhî hüküm ve kararların yerine getirilmesini sağlamaktadır. Aynı şekilde ihtiyaç duyulması halinde kaynak olarak kolaylıkla kullanılabilir. Örfün, İslâm hukukunun kaynak ve hükümleri arasındaki yerini ve önemini açık bir şekilde ortaya koyan çok sayıda şer‘î nass varid olmuştur. Ayrıca şer‘î hükümler, kendisine eşlik eden sosyal durum ve şartlardan büyük ölçüde etkilenmektedir. Şerî nasslar (Kuran, Sünnet), vahyin nuzül dönemi ve bu nassların Şâri‘ tarafından ortaya konulduğu dönemde ifade ettikleri dilsel ve geleneksel anlamlarına göre yorumlanmalıdır. Şari tarafından, genel bir şerî hüküm varid olduğunda ve insanlar bu genel şer‘î nassın kapsadığı hükümlerden bir kısmıyla muamele etme konusunda belirli bir gelenek veya alışkanlığa sahipse, bu genel şerî nassın insanlar arasındaki hâkim olan örf ile tahsis edilmesi hususunda âmlimler ihtilafa düşöüşlerdir: Cumhura göre: bu genel hüküm, insanlar arsında yaygın ve hâkim olan örf ile tahsis edilemez ve bu genel nass olduğu gibi umumu üzerinde bırakılır. Hanefi, Maliki ve bazı Hanbeli âlimlerine göre ise; örf genel şerî nassı tahsis eder. İslam hukukçularının pratik (amelî) örfün ‘ammı tahsîs edip etmediği konusundaki tartışmalarından kasıt, sadece Kur'an-ı Kerîm ve hadis-i şeriflerden ‘amm olan nasslardır. İnsanların sözlerindeki umuma gelince: âlimler hem pratik örf hem de yaygın adetlerle tahsîs edilmesinin câiz olduğu hususunda hemfikirdirler. Genel bir nassı tahsis eden pratik örften maksat, nübüvvet zamanındaki örftür. Bu çalışmada, umumun örf ile tahsîsi ve bu tahsîsin fıkıh ilminin; İbadet, muamelat ve suç ve cezalar gibi çeşitli konularına olan etkisi örneklerle açıklanmıştır.
يُعدّ العرف دليلا من أدلة الأحكام ، لأنه الأصل المتجدد الذي يحقق للناس مصالحهم العامة والخاصة ، ويفي بالكثير من الأحكام الفقهية ، ويمكن الاستفادة منه بكل يُسر وسهولةٍ ، باعتباره الأصل الذي تدعو الحاجة إليه. وقد وردت العديد من النصوص الشرعية التي كشفت بوضوح عن اعتبار العرف وأهميته بالنسبة لأحكام الشريعة، ومنزلته من المصادر . والحكم الشرعي يتأثر كثيرا بالظروف والأوضاع الاجتماعية التي ترافقه. فالنصوص التشريعية ( القرآن ، السنة ) يجب أن تُفهم بحسب مدلولاتها اللغوية والعرفية، وذلك في عصر نزول الوحي وصدور هذه النصوص من المشرّع . فإذا جاء نصٌ شرعي عام عن الشارع، وكان للناس عرف معين أو عادة في تعاملهم ببعض ما تناوله ذلك النص الشرعي العام، فقد اختلف العلماء في تخصيص هذا النص الشرعي العام بالعرف السائد بين الناس : فالجمهور من الفقهاء: قالوا بأن هذا العام لا يُخصص بهذا العرف المنتشر والسائد بين الناس، بل يبقى هذا النص الشرعي العام على عمومه. وذهب المالكية والحنفية وبعض الحنابلة : إلى أن العرف يُخصص هذا النص الشرعي العام وخلاف الفقهاء في تخصيص العام بالعرف العملي، إنما يُقصد به العام من نصوص الشريعة من قرآن أو سنة نبوية ،أما العام من كلام الناس وأقوالهم: فالعلماء متفقون في جواز تخصيصه بالعرف العملي والعادة السائدة. والمقصود بالعرف العملي الذي يُخصص به النص العام ذلك العرف الدارج في زمن النبوة. وفي هذا البحث بيّنتُ تخصيص العام بالعرف، وأثر التخصيص على أبواب الفقه المتنوعة: كالعبادات ، والمعاملات ، والجنايات، مع ذكر الأمثلة على ذلك.
Custom is considered to be a guide from the evidences of the provisions, because it is the renewed basic that fulfill people's general and private interests. And it fulfills many Jurisprudence provisions. And it can be used easily and easily, as it is the asset that is needed. Many shari'a texts have been received that clearly showed the custom and its importance according to the provisions of the sharia and its place from the sources . The Sharia provision of the is greatly infuenced by the circumstances and social conditions that accompany it. Qur'an and Sunnah must be understood according to their linguistic and customary meanings in the era in which the revelation was revealed and the issurance of these texts by lawgiver. If a general legal text was given by religious scholars , and people had a certain custom or habit in their dealing with some of what was covered by that general legal text. The scholars have differed in allocating this general legal text to the custom prevailing among people: According to the majority of faqihs, this general text does not allocated to the widspread and prevealing custom among people but this general legal text remains over all people. According to Hanafi, Maliki and some Hanbali scholars, the custom assigns this general general legal text. And Islamic jurists disagreed in allocating the general practical custom. It means the general text from the texts of Sharia from the Qur’an or Propht’s sunnah while the general is what comes from people's speeches: Scholars agree in the permissibility of allocating practical custom and prevailing habit.
The practical custom by which the general text allocates that custom common at the time of prophethood. In this research , I tried to show the allocation with the and the effect of the allocation on various chapters of jurisprudence (Fiqh) as: (worship, treatments and crimes ) with examples about them.
Primary Language | Arabic |
---|---|
Subjects | Religion, Society and Culture Studies |
Journal Section | DASED |
Authors | |
Publication Date | December 26, 2021 |
Submission Date | March 4, 2021 |
Published in Issue | Year 2021 Volume: 5 Issue: 2 |